Berigten van het Historisch Gezelschap te Utrecht. Deel 1

[p. 63]

Koninklijke besluiten omtrent het hooger onderwijs.

(Staatsblad No. 25)

Wij WILLEM II, bij de gratie Gods, Koning der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau, Groot-Hertog van Luxemburg, enz., enz., enz.

In aanmerking nemende:

Dat de ondervinding reeds langen tijd geleerd heeft, dat vele studenten te weinig voorbereid op de hoogescholen en athenaea komen, ondanks de voorzorg welke daaromtrent genomen is in het voorschrift van artt. 149 en 150 van het Koninklijk besluit van 2 Augustus 1815, No. 14, en van het Koninklijk besluit van 9 September 1826, No. 145;

Dat de ondervinding daarenboven meer en meer de noodzakelijkheid doet zien, om die toelating alleen afhankelijk te stellen van het duidelijk gebleken bezit van zoodanige kundigheden, welke noodig kunnen worden geacht om het academisch onderwijs met vrucht te volgen;

Overwegende dat, ter bereiking van dit oogmerk, bij de examens van toelating meerdere gelijkvormigheid, gepaard met eene gepaste gestrengheid, behoort plaats te hebben;

Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van den 6. April 1844, No. 184. 5e afdeeling, en van den 12. September 1844, No. 105, 5e afdeeling;

Herzien de bepalingen van art. 2 en artt. 149 en 150 van gezegd besluit van 2 Augustus 1815, No. 14, mitsgaders art. 2 van dat van 9 September 1826, No. 145;

Den Raad van State gehoord (advies van 31 Januarij 1845, No. 9);

Gezien het nader rapport van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van den 28. April 1845, No. 169, 5e afdeeling;

Hebben goedgevonden en verstaan, met wijziging, voor zoo veel noodig, van voorschreven bepalingen, en in het bijzonder met afschaffing van het examen bij gezegd art. 150 voorgeschreven, vast te stellen als volgt:

Art. 1. Om op de rolle der studenten aan eene hoogeschool of het athenaeum te Amsterdam of Deventer te worden toegelaten, zal men voortaan een getuigschrift moeten vertoonen afgegeven door de hierna te noemen

[p. 64]

commissie, houdende dat de vertooner, bij het door haar afgenomen examen, voldoende blijken heeft gegeven van de kundigheden te bezitten, welke, volgens art. 5 van het tegenwoordig besluit, vereischt worden om de lessen der hoogescholen of van voormelde athenaea bij te wonen.

In voormeld getuigschrift zal moeten uitgedrukt zijn de inrigting waarbij de houder van hetzelve tot de studien opgeleid is geworden.

Art 2. Tot het afnemen van het in art. 1 bedoeld examen zal telken jare door Ons, op voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, worden benoemd eene commissie die, met inbegrip van eenen Koninklijken commissaris als voorzitter, zal bestaan uit zeven leden, welke onderling eenen secretaris uit hun midden zullen, benoemen.

Art. 3. Deze commissie zal hare vergaderingen houden in de maand Augustus.

Art. 4. Onze Minister voornoemd bepaalt voor ieder jaar de stad in welke de commissie zal vergaderen.

Hij zal het bestuur dier stad uitnoodigen, daarvoor een geschikt locaal aan te wijzen, en den noodigen bijstand te verleenen.

De ouders, voogden en verdere betrekkingen van hen die zich aan het examen onderwerpen, zullen daarbij, voor zoo veel de locale omstandigheden zulks gedoogen, op hun verzoek, door den voorzitter kunnen worden toegelaten.

Art. 5. Het examen zal zich bepalen tot de leervakken die zijn voorgeschreven bij artt. 9 en 10 van bovengenoemd besluit van 2 Augustus 1815, en krachtens art. 23 van gezegd besluit nader zijn aangewezen bij het ministerieel reglement van 20 April 1816, alsmede bij art. 2 van het Koninklijk besluit van 9 September 1826; n^o. 145, gevolgelijk tot:

a. de Grieksche en Latijnsche talen;

b. de Grieksche en Romeinsche fabelleer, oudheid en letterkunde;

c. de wiskunde;

d. de algemeenc, oude en nieuwe geschiedenis, waaronder in het bijzonder de vaderlandsche, en de oude en nieuwe aardrijkskunde.

En zal ook bepaaldelijk gelet worden op de kennis der Nederduitsche taalgronden en op den Nederduitschen schrijfstijl.

Art. 6. Aan de geexamineerden, die van hunne bedrevenheid in elk der vakken op eene voldoende wijze zullen hebben doen blijken, zal de commissie het in art. 1 bedoelde getuigschrift afgeven, waarvan het model door Onzen meergfemelden Minister zal worden voorgeschreven.

De beslissing der commissie zal geacht moeten worden ongunstig te zijn, en het bedoelde getuigschrift alzoo geweigerd moeten worden, zoodra bij de stemming meer dan één lid een ongunstig votum zal hebben uitgebragt.

Art. 7. Na den afloop der jaarlijksche zitting zal de commissie aan Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken inzenden een, volgens door denzelven op te geven model, ingerigt tabellarisch rapport van den afloop van het examen, ten opzigte van ieder dergenen die hetzelve zullen hebben onder-

[p. 65]

gaan; bij welk rapport tevens zullen worden gevoegd zoodanige berigten en aanmerkingen, wegens de werkzaamheden der commissie, als zij vermeent in het belang der zaak aan den Minister te moeten mededeelen.

Art. 8. Twee maanden vóór den tijd van het examen zullen de examinandi door middel der Nederlandsche Staats-Courant worden opgeroepen, zich binnen eenen te bepalen tijd aan den voorzitter der commissie, bij gefrankeerde brieven aan te melden, met naauwkeurige opgave van hunne namen en woonplaats en met bijvoeging van hunnen ouderdom. Hetzelfde dagblad zal vervolgens den tijd en de plaatsen van het te houden examen bekend maken.

Art. 9. Aan ieder lid der commissie, die in de plaats waar dezelve hare zitting houdt woonachtig is, zal kunnen worden toegelegd voor vacatie ƒ 3 daags, en aan ieder van hen die elders woonachtig zijn, voor vacatie en verblijfkosten te zamen ƒ 6 daags, en voor de kosten der reize van zijne woonplaats naar de stad waar de vergadering gehouden wordt, heen en terug, telkens ƒ 1,25 per uur afstands, terwijl de Koninklijke commissaris voor zijne reis- en verblijfkosten zal kunnen declareren overeenkomstig het tarief, daaromtrent voor zijne ambtsbetrekking vastgesteld.

Omtrent de voldoening van deze en andere kosten, voor de commissie vereischt, zal Ons jaarlijks door Onzen Minister voornoemd eene voordragt worden aangeboden.

Art. 10. Nadat het tegenwoordig besluit ter kennisse van de hoogescholen en van de athenaea te Amsterdam en te Deventer zal zijn gebragt, zal niemand op de rolle der studenten mogen worden ingeschreven dan op vertoon van het in art. 1 bedoelde getuigschrift.

Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoering van dit besluit, waarvan afschrift zal worden toegezonden aan den Raad van State, mitsgaders aan de Algemeene Rekenkamer, en hetwelk in het Staatsblad zal worden geplaatst.

's Gravenhage, den 23. Mei 1845.

WILLEM.

De Minister van Binnenlandsche Zaken,

Schimmelpenninck van der Oije.

Uitgegeven den acht en twintigsten Mei 1845.

De Directeur van het Kabinet des Konings,

A.G.A. van Rappard.

(Ter uitvoering van het bepaalde bij art. 8 van het vorenstaande besluit, zal de oproeping van examinandi voor dit jaar eerstdaags door middel der Staats-Courant geschieden.)

[p. 66]

Wij Willem enz.

Op de voordragt van Onzen Minister van Binnenlandsche Zaken, van den 7. Julij 1845, n^o. 172, 5. afdeeling.

In aanmerking nemende de billijkheid, dat zij, die voor het bekend maken van Ons besluit van den 23. Mei 1845 (Staatsblad n^o. 25), door de plaatsing van hetzelve in de Staats-Courant van den 31. Mei 1845, n^o. 127, volgens de vroeger bestaan hebbende verordeningen de bevoegdheid verkregen hadden, om op de rolle der studenten aan eene der Hoogescholen of aan het Athenaeum te Amsterdam of te Deventer te worden ingeschreven, alsnog daartoe worden toegelaten, zonder dat zij zich nader behoeven te onderwerpen aan het examen, bedoeld bij voormeld besluit;

Overwegende, dat het alzoo noodig is eene nadere bepaling te maken omtrent de toepassing van art. 10 van gezegd besluit,

Hebben goedgevonden en verstaan:

Art. 1. Zij die vóór den 1. Junij van dit jaar, volgens de vroeger bestaan hebbende verordeningen, de bevoegdheid verkregen hadden, om op de rolle der studenten aan eene der Hoogescholen, of aan het Athenaeum te Amsterdam of te Deventer, te worden ingeschreven, kunnen alsnog, mits vóór het einde van het loopende jaar, op gezegde rollen der studenten worden ingeschreven, alléén op vertoon van het bewijs dier verkregen bevoegdheid, mits daarin duidelijk blijke, dat hetzelve vóór den 1. Junij dezes jaars is afgegeven.

Art. 2. Hij, die eenmaal bij eene der voormelde inrigtingen van hooger onderwijs op de rolle der studenten ingeschreven is geweest, en die inrigting uit eigene beweging verlaten heeft, kan, op vertoon van het bewijs der inschrijving, ten allen tijde wederom bij eene dier inrigtingen naar zijne verkiezing als student ingeschreven worden.

Onze Minister van Binnenlandsche Zaken is belast met de uitvoening van dit besluit, hetwelk in het Staatsblad zal worden geplaatst.

's Gravenhage, den 8. Julij 1845.

WILLEM.

De Minister van Binnenlandsche Zaken,

Schimmelpenninck van der Oije.

Uitgegeven den zestienden Julij 1845.

De Directeur van het Kabinet des Konings,

A.G.A. van Rappard.

(Staatsblad no. 45.)

Bij besluit van 31 Mei jl., n^o. 59, heeft Zijne Majesteit goedgevonden ter zamenstelling van de commissie, bedoeld bij art. 2 van het Koninklijk besluit van 23 Mei 1845 (Staatsblad no. 25), tot afneming van het examen om te worden toegelaten op de rollen der studenten aan eene hoogeschool of aan het athenaeum te Amsterdam of te Deventer, voor het tegenwoordige jaar te benoemen:

[p. 67]

Tot Hoogstdeszelfs commissaris, lid en voorzitter der gemelde commissie den Heer Mr. F. de Greve, raadsheer in den hoogen raad;

Tot verdere leden van dezelve de heeren:

J. Bake, hoogleeraar in de faculteit der bespiegelende wijsbegeerte en letteren te Leyden;

R. van Rees, hoogleeraar in de faculteit der wis- en natuurkundige wetenschappen te Utrecht;

J.W. Ermerins, hoogleeraar in de faculteit der wis- en natuurkundige wetenschappen te Groningen;

C. Bax, rector van het gymnasium te 's Gravenhage;

G.A. Schneither, rector van het gymnasium te Rotterdam;

Th. Verwaijen, rector der Latijnsche scholen te Breda.