zondag. - Pet de kastelein uit de dorpsherberg, die 't opschrift ‘Ien de Fortuun’ op haar uithangbord in gulden letters voerde (of daar nu fortuin in te maken was voor de bezoekers, trek ik zeer in twijfel, doch ik meen te kunnen mededeelen, dat de beurs van den waard tamelijk wel met het devies instemde,) rakelde de groote kolomkachel, een merkwaardig pronkstuk van vroegeren datum, op; bracht licht in de hanglamp, wreef met zijn roodbonten zakdoek het blikken scherm af, riep Nel de meid, die in de keuken reeds de handen vol had met glazen af te droogen, om nog wat bij te vegen, aan welk verzoek zij met een meesmuilend, eeuwig lang gezicht voldeed, streek met het binnenste van zijn jaspand nog eens over het tafelblad, om de laatste sporen der kringetjes, die de bitterglaasjes des morgens als souvenir hadden achtergelaten, te doen verdwijnen, wreef zich vergenoegd de vleezige welgevulde handen, schikte nog een paar stoelen en zette zich voor den vuurgloed neder in eene houding, die men onmogelijk eene andere beteekenis zou kunnen toekennen als van: ‘Jonges! komde gellie nog nie der ien?’
De hangklok, ook een gedenkstuk der voorgaande eeuw, deed vijf slagen door het laag geplafonneerde vertrek trillen, terwijl de koekkoek daarboven met zijn eentonig geroep er de noodige staatsie aan bij trachtte te zetten. Terzelfdertijd dreunden ook de dolle klanken der groote torenklok door het luchtruim, de vlammen verhieven snorrend hare gele hoofden tot hoog in de kachelpijp, terwijl de stoom van den grooten koperen waterketel met sissend geluid door alle reten van het deksel trachtte te ontsnappen; de welgedane waard geeuwde en rekte zich uit tijdverdrijf en lispelde iets tusschen de tanden van: ‘Zou 'n ze nog nie haôst kommen?’ Zie, daar gaat de deur van de gelagkamer open en boer Gradus van 't Erwerkamp maakt zijn entrée de salon op de helder geschuurde houtblokken met eene deftige buiging voor den welgedanen hospes; want de Euverkampsche boer gaf zich gaarne voor een komiek uit. Na een wederzijds ‘goên âvond’ tusschen Pet en den binnentredende, nam de bezoeker achter de kachel plaats, en trok met een bedenkelijk gezicht, of hij een heele karrewei had te verrichten, zijne klompen uit, ten einde zijne voeten op de heete kachelplaat te warmen.
‘Kald, wienderig wirke, waôr Pet?’ -
‘Da zeg de wel, Graôdje, nergens beter teugenswoôrdig as achter 't fernuus mit zaô 'n finaôl kald zoer wèr. Jaô krèk! daôr hedde geliek ien. Iek rapplier mien nog duuvelskaôters goed, 't is mien nog krèk zoâ karschvorsch veur den geist, alèvel da 't in dikke vieftig gelèjen is, da op school, toe ik nog zaô'nen blaôg van ènen jong was, ik zeg, op schaôl, da de meister, den alden meister Harmsen, mien is op ènen viezen kier onder de les vroeg: “Zeg, Graôdje, waar ligt het warmste klèmaat van de wèreld?” - Efkes geprakensiert, want 'k was toe ter tied ènen slimmen rakkert, en toe kwam 't der uut: “Meister, 'k geleuf bij ons achter 't fernuus.” Nouw kunde begriepen wa ie stond te lachen, ie most zienen buuk vasthauwen.’
En Graodus van het Euverkamp, ie schaoterde 't zeker nog uut van de lach, en oâk 't kwastje van Pet's wollen muts draojde op en neer ten gevolge der hevige hoestbui, die de anecdote met al de daarbij aangewende gesticulatien bij hem hadden opgewekt.
‘'t Was kemiek, 't was verdrejd geistig van ouw Graôd, zaô iets mossen ze ien de krant laôten zetten in plaôts van al dien nonsens.’
‘Maôr wa wil 'k ouw vraôgen sommedeen. Is 't lof haôst uut ien de kark?’
‘Jaô, 't is krèk gedaôn, de pastoor haj èvel lang geprèkt, as ie oâver de hel aôn den geng is, dan is der gèn end aôn te verkieken.’ En weer niesde en schokte de boer over de geestige herinnering der kinderjaren, terwijl de vereelde hand achter den blauwen kiel naar de zilveren tabaksdoos zocht.
‘Pet, breng mien ènen pot bier, pak der eiges oâk maôr ènen.’
Juist trad de kastelein met het schuimend vocht binnen, terwijl de boer achter de kachel een papiertje samenvouwde, met den rechtervoet de kachelschuif openstiet, 't reepje in den gloed hield en vlam liet vatten, welke hij bedaard naar de versch gestopte pijp overbracht.
‘Wette 't nèjs van den doâg al?’ hernam de praatzieke boer, 't uitgedoofde papier in den kolenbak werpende, en met zijn vinger en duim den koperen steekdop in de pijp duwende. ‘Niks der af gebeurd, Pet?’ ging hij door, terwijl hij al blazende de helder blauwe tabakswolkjes vroolijk door elkander deed dwarrelen.
‘Wa hangt der dan nouw wèr aôn den klepel, Graot?’ hernam de aangesprokene achteloos, nog eenige spaanders in den knetterenden vuurgloed werpende.
‘Jaô jong da's wa bezunders, de minsen prâoten, as da den Bram der ènen uut 't derp hier gearrestierd zou hebben.’
‘Wa zegde, den Bram zou ènen streuper geattrapierd hebbe?’ schreeuwde de anders zoo kalme kastelein verschrikt van den stoel oprijzende.
‘Née Pet, nog arger, duuzend mâol arger as ènen streuper, zoâ as 't hiet, ènen vagebond, ènen dief, nie ènen, maôr vier, vier te geliek, zao as de praôt is, maôr hoe de kneup nouw aôn de boks vast genèjd zit, da wiet 'k eiges oôk nie krèk.’
Dat antwoord verlichtte den kastelein die er zelvers oâk wel is ien 't geniep ènen hâos kald haj gemâokt, maôr die ze deur zien slimmigheid nog noâit van zien lèven ha'n te pakken gehad, niet weinig, om een juist begrip van de paniek, die onze Pet overviel, toen er van ‘gearrestierd’ werd gesproken, is het noodig even toe te lichten, hoe onze hospes de afgeloopen week achter eene klocht veldhoenders was getrokken, hoe hij juist toen 't eerste schot viel de ruwharige berenmuts van den gerechtsdienaar achter het jonge eiken hakhout meende bespeurd te hebben, en hoe hij vervolgens zoo vlug als de zware beenen van den kolossus het gedoogden 't hazepad gekozen had, bang als hij was dat der groât kabaôl van kos komme.
Nu trad 't kleine gebochelde snijderke binnen, welda gevolgd door den Pelikaônschen boer met eene menigte andere trouwe bezoekers der Fortuun, zoodat de leidraad van 't gesprek afgebroken werd, en een andere op touw werd gezet.
Er volgde eerst een algemeen stoelengeschuif, doch weldra had zich een dichte drom om het vuur geschaard, als ware men bevreesd dat de warmte eensklaps door de open en dicht geworpen deur uit de gelagkamer zoude stroomen. Bram, de man der wet met de stokpijp tusschen de geel beslagen tanden, behoorde tot de laatste traînards.
Met een onbestemd gevoel van eerbied, met zekere achting werd er weder met de stoelen op en neer getrokken, tot dat er eene ruimte in den kring ontstond, die de gedienstige waard met bijna kruipende beleefdheid en diepe buiging aanvulde, door het aangeven eener zitplaats.
Er volgde nu, een heel discours over koetjes en kalveren. Het snijderke, wiens hooge rommelkast zich ver boven het hoofd verhief, dischte eenige nieuwtjes op uit een of ander dagblad, hoe der ien den umvan Deest, jaôpen van sukerbieten gewassen trek waren die respektiveliek vief en zeuven en twintig de halve pond wogen, dat er wèr praôt was gewèst ien de provinciaôle staôten êuver de dieking van de Bèrsche Maôs, en toe kwam er ène heèle redenâozie te geliek euver de bestaônde plannen en werd het als een geloofspunt vastgesteld met algemeene stemmen, da, as wannier den burgemeister hier zienen zin kreeg, alles ien èns rût zou zien, alles, da plukhaoren en belottieren, en da ze mit al die kèls van vrèmde insjinjeurs niks, gen grientje te mâoken ha'n. Plotseling werd het gesprek in zijn loop gestremd door 't binnentreden van een onzer oude bekenden van Nul, de vèrkensdoâjer, die oâk zijne zes penningen op 't altaar van vader Bacchus kwam offeren. Statig en deftig stapte ie in zien besten zundaôgschen soepjas een keer 't vertrek op en neer, meschien mit 't hoaveerdig doel zien kleêdâozie te laôten bekieken. Gèn wonder, die soepjas was èn arfenis van den alden Hansmichel Wèren, Nuls' vaôder zaôliger, die er op zien èrste bruloft al mèj gepronkt ha, en zienen aldsten zeun der zelvers ien parsoân mit bâoven den deup ha gehawen. Mit zien twintigste jaôr, toe ie uut 't soldaôtenvolk veurgoed 't huus kwiem, haj den jong den bestigen jas, na vaôjers krampieren, prasent gekregen, 't snijderke mit zien bult haj hum geliek gekeerd, da's te zeggen ten understen bâoven gedrèjd en der veur ien gestaôn, da ie krèk èven zoâ goed was en meschien nog bèter van kwaleteit as fonkel nèj van den nâod. Alèvel, de alde vrouw Wèren was zuunig uut den âord en stopte 't kleedaôzie ien den legkast, want, redenierde de alde moej, die nouw oâk al sèdert èn jaôr mit der neus in de heugt lag, da as de jong is tot stâot kwiem, dan hèt ie toch altiedig en tousours ènen arg bestigen zwart laôkenschen jas. En toe Nul nouw mit zien trouwen waôrrempel tot staôt was gekommen, kos ie zundags vast veurgoed den soepjas dragen, die ruum en wied genoeg van snit was, um ien den tied gekrompen te kunnen zien. ‘Gèt de dîspetaôzie oâver de pollentiek?’ vroeg Nul, die miende da de jas nouw zat bekiekers ha gehad, en nu 't erden neuswèrmerke stopte, terwèl ie nâost Bram den veldwachter ging zitten. Hij werd spoedig door den kleinen gebrekkigen dwerg op de hoogte gebracht van het gesprek en drukte er nogmaals op ‘da den burgemeister de waôre man was, op de waôre plèts.’
‘Jaô, jaô da zal waôr zien,’ knikte Nul, ‘as alle dépeteés in de provinciaôle staôten maôr krèk zaô der âover dochten as onze burgemeister, da heb ik altiedig en tousours gepretendeert; die misderaôbelle vrèmde sinjeurs daôrâon, da haôlt niks uut, 't wark advanceert nie derbèj: jaô jaô, den burgemeister da 's de miensch, èn sjenie van énen miens, da is ie; krèk zaô goed ien den gemeinteraôd as veur de staôten, da 's waôr, dâorum basta.’
De veldwachter, die anders, als 't den burgervader gold, 't hevigste zijne partij trok, had nog steeds met bedenkelijk gezicht, en een ernstig oogenknippen de rookwolkjes die uit de pijp opstegen nagekeken. Men kon 't hem aanzien, dat er iets over de lippen moest komen, misschien was hij bezig zijne stof op de meest uitkomende manier in te kleeden.
‘Graodine, gèft de kaort is uut de taôfellaode,’ gelastte de welgedane hospes, die de ondervinding had opgedaan dat er onder 't kaartspel de meeste verteringen werden gemaakt.
‘Jonges! veur 't kaôrtspeul, za 'k ouw èvel èrstens is wa gaôn te vertellen, luustert podorie goed, heur, 't is intressant, wa 'k ouwliê zeg.’
‘Ziede klaôr?’ klonk het gebiedend van den gerechstdienaar, ziende dat er eenige ledige glazen opgeheven werden, die gelijk dorre bedelaarshanden, om vulling smeekten, ‘ziede gellie klaôr, dan za 'k beginnen, heur. 't Kan zien, da der van de historie al wa is uutgelekt ien 't derp, 't kan zien, klikspaônen zien der oâveral zat,’ meesmuilde hij, zonder te bedenken dat hij zelf daartegen zich op het oogenblik bezondigde, maar voor hem, de groote man, was dat geoorloofd, 't was er maar om te doen zelf 't eerste zijne schitterende heldendaden aan 't licht te kunnen brengen.
‘'T was dan zundag, née wacht is èfkes’ (zich den wijsvinger tegen de haviksneus slaande) ‘née: justement: vrejdag, nouw vrejdag gepasseerd acht daôg, (nouw za 'k buûten den Driek toch èvel te wéten kommen, en nouw het den stinkerd mien aôk beloogen toe ie zei, da die dingsigheid nie pebliek most worren, overwoog Nul den mond nog verder openspalkend om des te beter geheel oor te kunnen zijn), ik zeg, da boer Barten van de Schaerhoef mien op straôt ien 't aor kwam fluusteren: ‘zeg
Auteursrechtvrij
