De Belgische Illustratie. Jaargang 13

De familie picardi.
Novelle door I. Molenaar
(Vervolg.)

VI.

Kent gij de zee? Nu eens lief en stil als het kalme gemoed, een effen waterspiegel toonend of in zachte deiningen met het zand des oevers spelend, dan weêr onstuimig, een ziedenden hartstocht gelijk, de bruisende golven tegen de duinen opzweepend, of, waar zij tegenstand ontmoet, in schuim terngspattend en toch telkens weêr met hernieuwde kracht, als woedend over de geleden nederlaag, hare geweldige aanvallen bruisend herhalende?

Kent gij haar als een eindelooze watervlakte tegen een eindeloozen hemel, u uwe nietigheid toonend, of als de ontzettende watermassa, door een huilenden wind in vervaarlijke golven opgestuwd en brullend het witte schuim tegen den donkeren hemel opspattend? Men noemt zoo iets grootsch, en met recht. Welke sterveling gevoelt zich niet aangegrepen, wie siddert niet bij een dergelijk tooneel?

Wij zijn bij de haven van Ostende; ook nu zweept de wind de golven, vol ontzetting voor den toeschouwer, tegen de dijken en golfbrekers op. Door het geraas der ontketende elementen kan men nauwelijks elkander verstaan; maar hoort gij hoe dat akelig hulpgeschrei boven alles uitklinkt? Ziet gij die jonge maagd met losgewoelde haren daar aan het strand staande en zich met alle kracht verzettende tegen degenen die haar van daar trachten te verwijderen?

‘Laat mij los,’ huilt zij, ‘ik ga niet van hier, voordat mijne ouders hier levend of dood verschijnen.’

‘Bedaar, Emma, bedaar, mijn kind,’ zoo sprak een man, in wien wij spoedig den oom van Emma herkennen.

‘Weg! laat mij los! Waarom hebt gij mijne ouders niet terug gehouden? Weg, verrader!’

‘Kom, laten wij gaan, kind!’ riep de tante die ook aanwezig was, met een eau-de-Colognefleschjein de hand. ‘Kom, ruik even, uwe zenuwen zijn aangedaan. O, God, mijn arme broeder, o, mijn hoofd!’

‘Mijne arme moeder,’ snikte Emma; doch op eens weêr woest zich losrukkende, riep zij tot de omstanders: ‘ik wil er heen! hoort, mannen! duizend gulden die mij er heen voert, - wat? niemand van u durft! O! ik bid u, helpt mij, helpt mijne ouders!’

‘Ik vrees,’ zuchtte de oom, ‘dat haar verstand gekrenkt is, het arme kind.’

‘Gij zult moeten wachten, schepseltje; de volgende week vaart er weêr een boot,’ meende de tante.

‘Wachten, he! totdat zij in de golven omgekomen zijn? neen nooit!’ En in vertwijfeling wendde zij zich tot haar oom. ‘Gij hebt gezegd dat mijn vader eerloos was, maar in uw aangezicht heet ik het u liegen. God zal u eenmaal oordeelen, gij alleen, valschaard, zijt de oorzaak van alles! Ziet gij niet, mannen, dat de zee nog holler wordt? In Jesus’ naam, redt hen!’

Zij wilde nog meer zeggen, doch een hevige rukwind wierp haar op den grond, waar zij bewusteloos bleef liggen........

Wat was er gebeurd?

Zooals mevrouw Picardi, reeds twee jaar geleden, aan Emma als haar vermoeden had meêgedeeld, stonden de zaken van haar man verkeerd. Hoe het ook mocht zijn, in zijne verlegenheid had hij een enorme schuldbekentenis geteekend, inhoudende dat de houder daarvan het recht had om, bij wanbetaling, zijne eigendommen te verkoopen. Binnen eenige weken moest er aan voldaan worden. Zijn zwager had hem beloofd tegen dien tijd de noodige gelden bijeen te zullen brengen, doch tot zijne teleurstelling kon hij

[p. 295]

niet zoo spoedig gereed komen; tevens had hij Picardi te kennen gegeven, dat diens vertrouwen bij het publiek verloren was.

De vernedering, die Picardi ten gevolge daarvan boven het hoofd hing, gevoegd bij de zucht naar zelfbehoud, had hem doen besluiten naar Amerika te gaan, waar zijn zwager, de schilder, volgens het beweren van den oom, wel de noodige voorzorgen zou nemen. Om nu niet te veel tegenkanting van zijne vrouw te ontmoeten en ergerlijke tooneelen te vermijden, was hij onder den schijn van een pleizierreisje naar Ostende gegaan en had verder, om geen argwaan te wekken, Emma bij de familie te Mechelen achter gelaten; zij kon dan volgens ooms raad zeer geschikt achterna komen. Eerst te Gent, waar hij eenigen tijd vertoefde, maakte hij zijne vrouw met zijn plan bekend.

Men kan den toestand van de vrouw begrijpen. Als van den bliksem getroffen, bleef zij een tijd lang sprakeloos; wat zou zij doen, zij had slechts te kiezen tusschen een vernederd leven in haar vaderland of dit te verlaten. Bovendien, haar man was vast besloten en door geene smeekingen te vermurwen om van zijn plan af te zien. Zij had hem voorgesteld, dat het nog beter was in armoede en vernedering in het eigen vaderland te leven, dan in den vreemde te moeten omzwerven; doch niets mocht baten. En dan, hare dochter, wat moest er van haar geworden, hoeveel ellende stond haar misschien niet in den vreemde te wachten? ‘Laat haar een jaar bij tante achter,’ had haar man gezegd, ‘totdat wij onze zaken in Amerika weêr op streek hebben, dan kan zij ons volgen.’

‘En dan haar, mijn eenige troost op aarde, alleen achterlaten, zonder haar nog eenmaal vaarwel te hebben gekust, dat nooit,’ had de moeder beslist geantwoord. Zelfs had zij eenmaal op het punt gestaan te zeggen: ‘Ik blijf hier, ga gij alleen.’ Maar was het haar man niet, had zij hem niet aan het altaar eeuwige trouw gezworen, niet plechtig beloofd, alle lief en leed met hem te deelen? Het was een verschrikkelijke tweestrijd. Mocht zij van den eenen kant haar kind aan eene twijfelachtige toekomst wagen, wanneer zij zeker meende te zijn haar goed verzorgd te kunnen achterlaten, met de zoete hoop haar na een zekeren tijd, al duurde dit een paar jaren en al scheen dit eene eeuwigheid, te kunnen wederzien? Zoo evenwel te vertrekken, zonder haar kind nog eenmaal gezien te hebben, dat was haar van den anderen kant onmogelijk; dan zou zij maar liever blijven, was haar vast besluit, en weigeren haar man te volgen.

Picardi, hoezeer ook een dergelijke ontmoeting vreezende, moest eindelijk Emma wel laten komen. Zij ontving den volgenden brief van hare moeder, die in een brief, aan oom gericht, was ingesloten:

Dierbaar kind!

Herinnert gij u nog, Emma, dat gij mij op een avond beloofdet, ingeval ons een ongeluk mocht overkomen, dat gij u moedig zoudt gedragen en aan het lot onderwerpen?
Schep moed, mijn kind, een vreeselijk iets hangt ons boven het hoofd. Uw moeder, die meende voor genoegen op reis te gaan, zal misschien nimmer haar woning wederzien.
Schrik niet, kind! maak u spoedig gereed, wij wachten u in Ostende. Uw vader moet zich in veiligheid stellen; het andere zal uw oom u wel meêdeelen, hij weet alles; maar zeg geen woord aan tante, het moet voor onze eigen veiligheid een geheim blijven.
Nog eens, heb moed, mijn kind, haast u!
God zal voor u zorgen.

Uwe liefhebbende moeder.

Het zou moeielijk zijn den toestand van het meisje te beschrijven; met een geschokt gemoed was zij met oom en tante naar Ostende op reis gegaan. Daar echter aangekomen, was het schip reeds vertrokken. - Emma kwam dus te laat, en wat toen gebeurde, weet de lezer reeds.

Wij vinden het arme meisje in een der kamers van een logement te Ostende terug; zij lag te bed; een hevige koorts had haar aangegrepen. Geheel uitgeput, bleek als een doode lag zij daar, de oogen flauw geopend, doelloos voor zich uitstarende. Haar tante zat naast haar.

‘Hoe is het nu, kind?’ vroeg deze.

Het meisje antwoordde niet.

‘Moed gehouden, Emma, na eenige dagen rust zult gij vanzelf weêr beteren.’

‘Ik zou dan nog.... beter kunnen worden?’ sprak het meisje langzaam en zacht, ‘ik wil wel liever.... sterven, dan kom ik weêr.... bij mijn moeder.’

‘Maar, kind, gij zult uw moeder wederzien.’

‘Wederzien!.... neen, hier.... nooit meer... O die droom....’

‘Spoedig gaat gij met ons meê en dan zal ik zoolang ik kan een moeder voor u zijn,’ fluisterde de tante aangedaan.

‘Ik dank u.... maar meêgaan.... kan ik niet, neen dat nooit, ik....’

Plotseling en als gejaagd, kwam de oude huiskapelaan onder deze laatste woorden binnen. Te Brussel had hij reeds alles vernomen; de mare ging, dat de heer Picardi op de vlucht was ge gaan, een belangrijk deficit achterlatende. Het eerste werk van den kapelaan was nu geweest Emma op te zoeken. Een blik op het meisje had hem echter spoedig overtuigd, dat hier groote voorzichtigheid noodig was; hij nam plaats naast het bed en de babbelzucht van tante vreezende, verzocht hij haar een oogenblik de kamer te verlaten.

Emma herkende den geestelijke en wierp een matten blik op hem.

‘Is het waar, dat ik nog niet.... sterven ga?’ vroeg ze.

‘Zoudt ge dat dan gaarne willen, mijn kind?’ vroeg de priester getroffen.

‘Ö ja....’

‘Gij kunt met uw tante en oom meêgaan, ze waren altijd zoo goed voor u!’

‘Tante, ja..... maar oom....’

‘Vertrouwt gij hem dan niet?’ vroeg de kapelaan zacht.

‘Hij is de schuld.... van alles....’

‘Hoe weet gij dat?’

‘Ik weet niets, maar hier binnen.... is een stem... die het mij zegt...,’ antwoordde Emma, de oogen vermoeid sluitende.

‘Nog altijd ijlende,’ dacht de priester, ‘het zal goed zijn haar alleen te laten; zij heeft rust noodig.....’

Het mag aan sommigen vreemd voorkomen dat het nog steeds dezelfde kapelaan is, die kier verschijnt; voor degenen echter, die niet met de belgische toestanden bekend mochten wezen, zij gezegd, dat er daar onder de geestelijken zijn, die steeds kapelaan blijven, terwijl er ook gevonden worden, die alleen maar de H. Mis lezen zonder te preeken of biecht te hooren. Het laatste evenwel deed de huiskapelaan. Hij was steeds de biechtvader van Emma geweest en als zoodanig zal het ook niemand verwonderen, dat hij zich haar lot aantrok.

Zoo als wij gezien hebben hechtte hij niet veel waarde aan het gezegde van Emma; toch ging hem nu en dan wel eens een vreemde gedachte door het hoofd. Hij dacht onder anderen dat het toch wel toevallig was, dat Emma zich juist bij het vertrek der ouders bij haar familie te Mechelen en niet tehuis bevond. Hij wist echter ook, dat de omstandigheden vreemd kunnen samenloopen, en de kristelijke liefde verbood hem iemand zonder genoegzamen. grond te verdenken; hij bleef er derhalve op aandringen dat Emma bij de familie zou blijven.

VII.

Dat het gebeurde een groote ontsteltenis onder het dienstboden-personeel van Picardi had teweeg gebracht, zal wei nauwelijks vermelding behoeven. Het was vooral Katrijn, die zeer met het lot van hare meesters begaan was en met dat van Emma niet minder; een moeder had niet meer getroffen kunnen zijn dan zij geweest was. Zoo zij haar post had durven verlaten, ware zij al lang bij het arme kind geweest, zoo zeide ze. En met een groot verlangen zag ze telkens naar een bericht uit, dat de goede Emma kon betreffen. Bij monde van den kapelaan had zij intusschen reeds vernomen dat het meisje herstellende was.

En Kees, hij had bij het hooren van het verschrikkelijk nieuws gezegd: ‘Een mooie rommel, dat zeg ik, wat moet Kees nu aanvangen?’ Dat het eenmaal zoo moest komen, wist Kees wel, maar zoo gauw, neen, dat had hij nog niet verwacht. De oude is mij nog te slim geweest, had hij bij zich zelven gedacht; maar het zij zoo, een mensch leert zoo lang als hij leeft. - Doch laten wij Kees zelf hooren.

‘Weet je wat? ik pak mijn boeltje bij elkaar en ga eenigen tijd logeeren bij grootmoeder te Antwerpen in de Kammestraat, dan doe ik ook eens als de groote lui; één dag weelde is alle dagen geen armoede, 't Is anders in mijne zakken maar een mager beestje. Ik had het wat eerder moeten weten, dan had ik een pintje minder gedronken, maar wat op is, is op; da's waar, en een knappe kerel is het, die het mij heet liegen.’

‘En gij, Katrijn, waar wilt gij heen met je potjes en pannetjes? de meeste drukte is hier voor je afgeloopen, meid, daar kan je gerust op zijn.’

‘Wie heeft je dat gezegd?’ vroeg Katrijn.

‘Wel drommels, dat zal je wel geleerd worden: binnen een paar dagen komen hier de heertjes uit de stad, en als je je rommeltje liefhebt, zorg dan maar dat je het buiten schot krijgt of ze spijkeren je de keukendeur voor den neus dicht. Ja, je gelooft mij niet? Maar Kees heeft al eens eerder zoo'n grap bijgewoond. Ken je de familie Van Schurzelen?’

‘Nu, wat zou dat?’

‘Daar heb ik gediend, als ge het weten wilt, en daar was het op het laatst juist zoo'n mooi zaakje als hier, en weet ge wat ze toen deden?’

‘Nu?’

‘Ze legden op alle deuren zegels. Het was bespottelijk om te zien; de eene liep met een brandende kaars en de andere met een stuk lak en zoo plakten ze de boel aan elkaar. Ik maakte hun nog de opmerking, dat zoo'n dingsigheidje niet veel zou helpen; want met een enkel rukje, zei ik, was het toch weêr los. Doch zij beduidden mij al spoedig, als ik dat eens wilde probeeren, al was het dan ook maar voor de grap, zij mij wel eens in de doos konden stoppen. Ik begreep toen voor altijd, dat er met die heertjes niet te spotten valt. Daarom, als je hier wilt blijven, mij wèl, maar dan kan je honger lijden; want ik zeg het je nog eens; elke deur wordt dicht gelakt, de kelderdeur niet te vergeten.’

‘En als dit gedaan is, wat dan?’

‘Dan worden er mannen benoemd om den rommel na te kijken, om te zien hoeveel er nog in kas is. Maar hier zullen ze zich die moeite wel kunnen besparen. En dan verder zien ze, wat een ander te vorderen heeft, hoeveel schuld er is, versta je?’

‘En als er geen geld genoeg is om elk het zijne te geven?’

‘Dan wordt alles publiek verkocht; het huis, de paarden, de meubels, tot je koekepan toe.’

‘En als ze dan nog te kort komen?’

‘Dan moet doodeenvoudig elk tevreden zijn met hetgeen hij krijgt. Is er, bij voorbeeld, eens zooveel schuld als de waarde van het goed bedraagt, dan krijgt de een een half ei en de ander een half, en een derde de dop. Dat is juist het beroerdste, dan kunnen wij er van ons armoedje ook nog bij insmeren.’

‘En Emma dan, wat krijgt die?’

Kees blies op zijne vingers. ‘Nog zooveel niet; die is dan precies zoo rijk als jij of ik,’ antwoordde hij.

‘En heb je dan geen medelijden met het arme kind?’

[p. 296]

‘Medelijden? Als ik mijn loon heb, poets ik de plaat en zoek een andere dienst op. Elk zijn beurt; mij dunkt, zij heeft geen klagen: zoolang, van jongs af in weelde geleefd; wie mag zoo iets gebeuren? Geen tochtje mocht haar hinderen; dan moest Kees er anders door: ik kon nog niet loopen, toen smeten ze mij al in 't zand buiten de deur, in weêr en wind.’

‘Dat is Godswil, Kees, elk in zijn stand.’

‘Een mooie boel, als ik mij nu niet zie te redden, wie zal dan zeggen: kom, Kees, kom, mijn jongen, ik zal wel voor je zorgen? Geen mensch, dat zeg ik. Maar 't behoeft ook niet, Kees heeft zelf nog goeie handen aan zijn lijf, dat zeg ik. Wij zullen ons zelf wel redden... als ik eerst maar met goed fatsoen uit dit nest was!’

Katrijn was verontwaardigd. ‘Gemeene vent!’ was alles wat ze kon uitbrengen; maar heimelijk wist zij nu toch wat zij wilde weten om volgens een vast plan, haar reeds door den kapelaan in bedenking gegeven, maar slechts half door haar begrepen, te handelen.

Wat Mie betreft, die had gezegd: ‘alles zou zich wel schikken,’ en Kobe ging weêr naar zijn dorp. Het viel hem wel een weinig hard - hij had het in dienst bij Picardi te goed gehad om weg te gaan - maar nu de zaken toch zoo stonden, ging hij maar weêr naar Boucholt, wie weet of Mieke dan niet genegen zou zijn.... Maar hieraan durfde hij niet goed te denken: het kon eens aan den goeden God mishagen en dat wilde hij niet, voor geen geld van de wereld.

(Wordt vervolgd.)