De Belgische Illustratie. Jaargang 11

Een man van den ouden stempel,
Aan het tegenwoordige geslacht voorgesteld door
H.A. Banning.

Het conterfeitsel van den held dezer geschiedenis.

De winkelier Pieter Sterk, wiens firma in den besten geur stond, was in geheel Amsterdam bekend als een voortreffelijke ofschoon ook zeer zonderlinge en eigenzinnige oude man. Zijn gansche voorkomen kenmerkte hem als een Hollander van den echten ouden stempel. Hij ging altijd in het zwart gekleed en kocht steeds het beste laken wat te krijgen was, doch wanneer een kleermaker zijn gunst wilde blijven behouden, moest hij nauwkeurig op zijne aanwijzingen, nooit op het fatsoen van den dag acht geven. Zijn hoed was in den regel reeds tweemaal uit en tweemaal in de mode geweest, doch men kon er nooit een stofje of vlekje op aanwijzen. Het eenige sieraad wat men bij den ouden heer Sterk vond, was een kolossale diamanten doekspeld, welke midden op zijn borst stak.

De gebreken welke dezen voortreffelijken man aankleefden en die allen welke met hem moesten omgaan, zeer tot last strekten, waren zoo innig met zijne goede hoedanigheden samengeweven, dat het scheen alsof de eenen niet zonder de anderen konden bestaan. Dewijl hij inderdaad scherpzinniger was dan allen, die gewoonlijk met hem in aanraking kwamen, was hij zeer eigenzinnig en onbuigzaam. Hij gevoelde maar al te dikwijls, dat men zijne meening niet op goede gronden kon bestrijden; dit schonk hem eenig overwicht tegenover anderen en deed hem niet zelden als een zedenmeester optreden. Goedhartigheid was een der voornaamste grondtrekken van zijn karakter; hij maakte zich dan ook niet licht kwaad over kleine gebreken of onachtzaamheden, doch daar hij zeer geestig was en ook zelfs het geringste niet door de vingers zag, lag er in zijne berispingen en aanmerkingen iets ironisch, iets spottends dat maar al te vaak kwetste.

Met zijne kas stond het buitengewoon goed, want hij had sinds jaar en dag de grondstelling in het oog gehouden, dat men minder moet uitgeven dan men ontvangt, wanneer men een welvarend man wil worden. Dewijl hij in den handel van de piek af diende en dus zeer klein begonnen was, had hij in vroegere jaren zuinig moeten leven; doch ook later toen hij de eerste twintig duizend guldens reeds ter zijde gelegd had - een som die hij, volgens zijne eigene woorden, met vrij wat meer moeite had moeten verwerven dan zijn ganschen rijkdom van lateren leeftijd - bleef nog altijd dezelfde oorspronkelijke geest van zuinigheid in zijn huis heerschen. Dit was de voornaamste oorzaak dat zijn vermogen nog aanhoudend toenam.

Van al de kinderen, waarmede Pieter Sterk gezegend werd, waren er slechts twee in het leven gebleven: een zoon, die zich, naar het voorbeeld des vaders, aan den handel had toegewijd, en eene dochter, die reeds sinds jaren de gelukkige echtgenoote was van dokter Herpen, een van de voornaamste geneesheeren der stad. Die dochter had het huis vol kinderen; wellicht was zij daarom de lieveling van haren vader, want Pieter Sterk hield veel van kinderen, en de uren die hij onder hen doorbracht, noemde hij de gelukkigste zijns levens. Dewijl de dokter vlak naast de kerk woonde, wipte hij bijna elken dag even bij hem in, doch des zondags bleef hij regelmatig bij hem eten. Het gelaat van den ouden man schitterde van vreugde, wanneer bij zijne komst de kleine zwerm onder luid gekraai hem te gemoet sprong, aan de slippen van zijn jas hing en hem vleide om de snuisterijen, die hij gewoonlijk in zijn zak meêbracht.

Met den zoon stond de oude heer daarentegen lang niet op zulk een goeden voet. Van den eenen kant was deze hem te verkwistend, dewijl hij te veel geld aan zijne kleeding ten koste legde en een gedeelte van zijn uitspanningstijd aan de biljart en aan de speeltafel doorbracht. Van den anderen kant verdroot het hem, dat die eenige zoon als koopman te weinig ondernemingsgeest en als mensch te weinig grootmoedigheid en kristelijke liefde bezat. Hij beschouwde hem als een middending tusschen een verkwister en een gierigaard, twee eigenschappen die door den vader in gelijke mate verafschuwd werden. Hij zelf bracht de echte spaarzaamheid en zuinigheid in praktijk, want bij het vergaderen der aardsche schatten, had hij niet zoozeer het geld, maar veeleer het vele goeds op het oog, wat met geld bewerkt kan worden. Wanneer hij de overtuiging had dat het geld niet goed besteed zou worden, kon men geen cent van hem loskrijgen. doch in het tegenovergestelde geval, of wanneer men een beroep deed op zijne liefdadigheid ten behoeve van ongelukkigen of noodlijdenden, gaf hij met de meeste koelbloedigheid honderden guldens weg. Het meest van alles verdroot 't hem, dat zijn eenige zoon, ofschoon reeds ruim dertig jaren oud, nog altijd ongehuwd bleef, en naar alle waarschijnlijkheid het getal oude vrijers zou gaan vergrooten. De vader was er de man niet naar om zijn zoon een vrouw op te dringen. terwijl de zoon geen huwelijk zonder de volle toestemming des vaders zou hebben willen aangaan, en beiden waren te verschillend van karakter, van denk-, en levenswijze, dan dat men in deze aangelegenheid op overeenstemming in keuze mocht hopen.

Pieter Sterk had het beheer zijner zaak bijna geheel aan zijn zoon afgestaan en hem zelfs tot belooning van zijn arbeid en ook tot aanmoediging eenig aandeel daarin gegeven. De kas en de finantieele operatiën, die vaak van zeer grooten omvang waren, had hij zich echter geheel voorbehouden. Intusschen liet hij niet na - vooral dewijl zijn vertrouwen in de handelskennis van zijn plaatsvervanger niet bijzonder groot was - zich dagelijks met eigen oogen te overtuigen van 't geen er omging en ook de voetstappen zijns

[p. 327]

zoons zooveel mogelijk na te gaan, en daar hij onophoudelijk het een of ander verzuimd of in tegenspraak met zijne grondstellingen achtte, gaf dit maar al te dikwijls aanleiding tot onaangename ontmoetingen tusschen vader en zoon, tot woordenwisselingen die van beide zijden een weinig bitter en beleedigend werden. Wij zullen den lezer in de gelegenheid stellen, getuige te zijn van een der ontmoetingen, die voor de rust en het huiselijk geluk der familie Sterk de gewichtigste gevolgen had.

Vader en zoon.

De jonge Sterk zou een concert gaan bijwonen. Ten einde daar, volgens zijne meening, naar behooren te kunnen verschijnen, had hij zich wat te lang met zijn toilet bezig gehouden en er moest nog voor de post gezorgd worden alvorens hij kon vertrekken. Zoo kwam het, dat hij met groote overijling het hoofdkantoor binnentrad, waar juist zijn vader geld zat te tellen. ‘Frederik! Frederik!’ riep hij, de deur, die nauwelijks toegeworpen was. weder openrukkende.

‘God beware ons!’ sprak de oude, ‘wat is er te doen?’ Hij nam den bril van zijn neus.

De zoon verlangde een kaars en lak om te kunnen verzegelen; hij plaatste zich voor zijn eigen schrijftafel en voegde den ouden man de woorden toe: ‘Ik heb nog een paar brieven te verzenden.’

‘En dat met zulk eene overijling?’ sprak de vader. ‘Hoe dikwijls heb ik het u reeds herhaald. dat men veel verder komt met bedaard maar geregeld te werken dan opvliegend en met horten en stooten. Doch 't is waar, hoe vroeger men de schrijftafel verlaat, des te eer...... ’

‘Kan men aan de speeltafel zitten,’ wilde hij zeggen, doch de knecht kwam juist met licht binnen en daarom bezon hij zich.

‘Aan wien hebt gij nog te schrijven?’ zoo begon hij na eenigen tijd weder.

‘Aan Victor van Zwalmen te Rotterdam.’

‘Den zoon?’

‘Natuurlijk, de vader heet Willem.’

‘Goed! Groet hem van mij. Ik denk nog dikwijls aan mijn reis in den vorigen zomer toen ik hem leerde kennen. Hij is een voortreffelijke jonge man.’

‘O ja!’ bromde de zoon voor zich heen; ‘zoo moest iedereen zijn.’

‘Een werkzame en zeer ontwikkelde jongen, die voor koopman in de wieg is gelegd. Hij is vol moed om iets te ondernemen, doch doet dit nooit zonder daarover rijpelijk te hebben nagedacht. Hij is eenvoudig in zijn optreden, een vijand van pronkzucht en - wat ik bijzonder in hem waardeer - geen speler. Ik geloof, dat hij in zijn leven zijn eerste solo nog zal moeten verliezen; want als hij soms speelt, dan is het niet met de kaarten, maar met zijne kinderen! Ach, wat is die oude Van Zwalmen een gelukkig man! Ik ken vaders’ - zoo ging hij een weinig zachter voort - ‘die zich aan hem bezondigen, die hem zouden kunnen benijden.’

‘Maar wie kan daarbij schrijven!’ sprak de zoon, terwijl hij geërgerd op zijn stoel heen en weêr schoof.

De oude zag hem een oogenblik strak van ter zijde aan.

‘Het komt mij voor, dat gij in een slecht humeur zijt, August,’ sprak hij.

‘Wie zou dat niet zijn,’ bromde de zoon weder voor zich heen.

‘Is het soms mijn schuld? Ben ik niet in uw smaak gevallen?’

Hij stond op en ging naar de schrijftafel van zijn zoon.

‘Ik weet, dat gij geen vriend zijt van wenken en toespelingen,’ zegde hij, ‘maar ik kan ook wel duidelijker spreken.’

‘Dat is niet noodig,’ antwoordde de zoon, en hij bleef voortgaan met schrijven.

De oude man nam hem bedaard de pen uit de hand en veegde haar zorgvuldig af.

‘Het ergert mij met elken dag meer en meer, dat ik iemand tot zoon heb, wiens hoofd zoo vol en wiens hart zoo leêg is. Een mensch die slechts voor zich zelven leeft, die aan de speeltafel de guldens bij dozijnen waagt en wegwerpt, die gisteren nog tot in het holle van den nacht gespeeld heeft en die geen gulden kan missen wanneer men een beroep doet op zijne grootmoedigheid of liefdadigheid, - een mensch die zijn leven lang ongetrouwd zal blijven, dewijl geen enkele partij rijk genoeg voor hem is, en die toch geld genoeg over heeft om te rijden en te rossen en -overal den dandy uit te hangen..... Ik moet wel geen ongelijk hebben,’ zoo vervolgde hij na een oogenblik gezwegen te hebben, ‘want gij schijnt mij niet te kunnen antwoorden.’

‘O, ik zou kunnen,’ sprak de zoon terwijl hij driftig opstond, ‘maar.....

‘Welnu, spreek! Wat verhindert mijn zoon te zeggen wat hem op het hart ligt?’

‘Bij den hemel, ik kan, ik wil niet langer zoo blijven voortleven.’

‘Als ik dat eens mocht hopen.’

‘Ik ben nu, naar ik meen, een man, geen kind meer. Waarom word ik echter nog altijd als een kind behandeld?’

‘Men vindt ook wel groote kinderen, mijn zoon.’

‘Ik geef zooveel mogelijk op alles acht; ik verzuim niets van 't geen gedaan moet worden; ik verlies nooit de achting en eerbied jegens u uit het oog.....’

‘Alleen de gehoorzaamheid een weinig.’

‘Ik beheer al het uwe eerlijk en trouw en toch..... toch kan ik geen uur met rust leven, toch wordt elk oogenblik van mijn leven door allerlei verwijtingen verbitterd, toch wordt mij elke verstrooiing, elke ellendige uitspanning misgund.’

‘Gij spreekt zeer hard, maar ook zeer waar: Elke ellendige uitspanning!’

‘Ik meen nietig, want zij kosten mij weinig. Wat heb ik dan wel verloren, als ik al verloor?’

‘Het kostbaarste wat wij bezitten: den tijd.’

‘En mag ik dan niets in mijn jeugd genieten? Moet ik maar altijd werken, gelijk gij, mij evenzoo kwellen, evenzoo bekrimpen als gij, evenzoo.....’

‘Welnu, waarom blijft gij steken? Ga voort, mijn zoon!’

‘Evenals gij gulden voor gulden besparen, om ze later bij honderdtallen weg te werpen?’

‘Wegwerpen!’ sprak de oude man, wien niets onverdragelijker toescheen dan dat kinderen hunne ouders zouden beoordeelen over het vrije gebruik van een vermogen dat zij zich zelven verworven hebben. ‘Ik dacht het wel, dat het jonge mensch nog eenmaal mijn voogd zou willen worden. Wegwerpen! Wat verstaat gij daaronder? Wat noemt gij wegwerpen? Spreek dan toch......’

Hij ging hem na en hield hem bij den arm vast. ‘Wanneer men zijn beurs voor een eerlijk man opent, noemt gij dat soms wegwerpen?’

‘Eerlijk!’ hernam de zoon op vrij wat lager toon. ‘Als men dat van allen kon zeggen......’

‘Men heeft mij nog maar zeer zelden bedrogen; ik weet in den regel wie ik voor heb. En wat noemt ge dan wegwerpen? Spreek!’

‘Gij staat iedereen met geld bij zonder daarvan het geringste voordeel te genieten.’

‘Dwaas, die gij zijt! Zonder het geringste voordeel te genieten?’

Hij trok zijn hand terug en wierp een blik vol verachting op zijn zoon.

‘Ik geniet daarvan het geluk dat door mijne hulp vele medemenschen niet ten gronde gaan. Hecht gij daaraan zoo weinig waarde? - En als men mij eenmaal het huis uitdraagt en ik alles moet achterlaten, dan hoop ik dat menigeen met tranen in de oogen zal zeggen: Hij was een rechtschapen man, ik heb met mijn vrouw en kinderen mijn welvaart aan hem te danken; en dan hoop ik ook, dat God in zijn oneindige barmhartigheid zal gedenken wat ik aan den minste der zijnen heb gedaan. Acht gij dat als niets! Gij daarentegen..... Doch wat sta ik nog langer in den wind te spreken? Gij hebt een eigen philosophie, niet waar, en God gave dat hij beter dan de mijne ware!..... Schrijf maar mijn zoon, schrijf maar!’

Olie in het vuur.

De oude heer ging weder geld zitten tellen en sloeg er weinig acht op, dat zijn zoon een geruimen tijd zeer onrustig en met groote schreden heen en weêr liep. Hij huldigde de grondstelling dat men een kind. 't welk eene kastijding heeft ontvangen, tijd moet laten om uit te snikken en hij achtte het zeer onverstandig van iemand te verlangen, dat hij in één oogenblik uit een groote opgewektheid tot kalmte zou terugkeeren. De strijd in het hart van den zoon zou waarschijnlijk ook nu weder ten gunste der kinderlijke liefde beslist zijn geworden, doch daar trad onverwacht iemand binnen, die om meer dan eene reden bij August slecht aangeschreven stond. Het was zekere Speek, een recruut op het gebied van den handel, die menigvuldiger aanspraak kwam maken op de welwillendheid van den ouden heer, dan met de wenschen van den zoon overeenstemde. Speek had zelfs den voorrang boven alle anderen, om de eenvoudige reden dat de oude man bij den doop zijn peter geworden was en daaraan veel meer hechtte dan velen gewoon zijn te doen. August was intusschen vooral op dien Speek verbitterd, dewijl hij uit eenige opgevangene woorden de verdenking had geput, dat deze een achtenswaardige jonge weduwe, die bij hem zeer hoog, bij den vader daarentegen zeer laag aangeschreven stond, in minachting had weten te brengen bij laatstgenoemden, die zich niet ontzag daarover den zoon voortdurend steken onder water te geven.

Speek trad op zijne gewone onderdanige en sluiperige manier het kantoor binnen en was niet bijzonder op zijn gemak toen hij eensklaps vlak tegenover den zoon stond, die, naar wij weten, in eene buitengewone gemoedsbeweging verkeerde.

‘Wel, wel, mijnheer Sterk..... het geluk dient mij, dat ik u.....’ stotterde hij.

De buigingen welke het mannetje maakte, waren meer dan ooit onuitstaanbaar voor August.

‘Wat komt gij hier doen!’ snauwde hij hem toe.

‘Heer in den hemel,’ zeide Speek angstig, terwijl hij de kruk van de deur reeds weder in de hand had; ‘ik hoop niet dat ik ongelegen kom, dat ik.....’

‘'t Zou niet onmogelijk zijn, de tijd is kostbaar, mijnheer!’

‘Zeker, zeker,’ hernam het mannetje, altijd stotterend, ‘vooral bij iemand die zulke groote zaken doet, die zooveel aan het hoofd heeft; ik begrijp dikwijls niet.....’

‘Ik heb gevraagd wat gij wilt, wat gij hier komt doen. Geld leenen waarschijnlijk, nog vóór de oude schuld geheel gedelgd is. Of komt gij weêr iets nieuws vertellen. van de weduwe die naast u woont? In dit geval moet gij u tot den ouden heer en niet tot mij wenden.’

Middelerwijl Speek verlegen rondzag en niet wist of hij heengaan of blijven, of hij zwijgen of antwoorden zou, draaide de oude heer, wiens gehoor in den laatsten tijd verzwakt was en die van het korte gesprek slechts enkele woorden had opgevangen, zich op zijn stoel om en hielp het mannetje door een hartelijken groet uit zijne verlegenheid De zoon loosde een diepen zucht en ging weder zitten schrijven.

‘En wat is nu eigenlijk de reden van uw bezoek?’ sprak de oude man, na eenige onbeduidende vragen, ‘want ik ben niet gewoon u te zien zonder dat daar eenige aanleiding voor bestaat.’

‘Ik..... ik zou wel zoo vrij willen zijn,’ stotterde het mannetje, een wantrouwend oog op den zoon werpende. ‘Dezer dagen was ik in de gelegenheid..... meer dan eens in de gelegenheid.....’

‘Ik begrijp u niet. Welke gelegenheid?’

‘Ik meen, dat ik mij door een voordeeligen koop een buitengewone winst zou kunnen verschaffen.’

‘Zoo, zoo! Dat is goed, dat is mij zeer aan-

[p. 328]

genaam. Gij moet altijd, wanneer gij kans ziet, de koe bij de horens pakken.’

‘Aan moed ontbreekt het mij niet, mijnheer Sterk, maar gij weet wel hoe het gesteld is met een jong koopman, die geen fortuin heeft; wanneer hij in zijn spaarpot grijpt, is hij terstond op den bodem. (De vleier wist zeer goed dat dit een der geijkte uitdrukkingen van den ouden heer was.) Daarom dacht ik, wanneer dit zonder bezwaar kon geschieden.....’

‘Versche voorraad te halen, niet waar? Welnu, kom er maar mede voor den dag.’

Het mannetje glimlachte - en tikte den ouden heer herhaaldelijk op den schouder. ‘Gij zijt toch een voortreffelijk man, mijn waarde peetoom,’ sprak hij.

‘Ja, ja, omdat ik zulk een goede profeet ben, niet waar? Maar hebt gij er zoo even reeds met mijn zoon over gesproken? Welk bescheid heeft hij u gegeven?’

‘Ik was voornemens..... ik was van plan.... maar..... de jonge heer......’

‘Heeft vermoedelijk zijn leedwezen te kennen gegeven, dat hij niet in staat was u te helpen.’

‘Ik zou inderdaad haast moeten gelooven....’

‘Het kan best waar zijn. Iedereen kan in ongelegenheid geraken en hij zal wellicht het zijne hoog noodig hebben’

‘Ha, ha!’ lachte het mannetje, ofschoon niet luidkeels. ‘Wat weet de oude heer toch altijd aardig te schertsen.’

‘Schertsen?’ herhaalde Sterk, terwijl hij met de hand naar de andere schijftafel wees, waaraan zijn keurig gekleede zoon zat. ‘Ziet gij dan niet, dat mijn zoon zijn geld laat verwerken? Ieder heeft zoo zijn eigen smaak: sommige menschen houden meer van een prachtig geborduurde dan van een volle beurs.’

Deze woorden, hoe scherp ook, werden op een goedhartigen toon gesproken, een bewijs dat de oude heer zijn toorn had weten te overwinnen; het was echter een groot gebrek in den voortreffelijken man dat hij in zijne ironie erg kwetsend kon zijn. Die uitdrukking volgde op ernstige, zeer bittere verwijtingen en werd nog wel gebezigd in het bijzijn van iemand als Speek, die bij August in een slecht blaadje stond. Het was dus niet te verwonderen, dat laatstgenoemde zich daardoor beleedigd achtte. Hij sprong dan ook onstuimig van zijn stoel op, bromde eenige heftige, maar onverstaanbare woorden, verliet het kantoor en wierp de deur met geweld achter zich dicht.

Een recept voor jonge mannen.

‘Lieve hemel!’ riep Speek ontsteld uit, ‘mijnheer August schijnt geweldig opgewonden en boos te zijn; ik wil toch niet hopen, dat mijn bezoek....’

‘Toch niet,’ antwoordde de oude heer, die reeds berouw begon te krijgen over zijne overijling, ‘dat is zoo zijn gewone manier van doen.’

Hij overhandigde het mannetje nu de gevraagde som en voegde er de waarschuwing bij dat Speek zich niet in grootere zaken zou steken dan hij kon overzien en begapen. ‘Overigens,’ zegde hij, ‘is het bij leven en sterven goed, dat er een schriftelijk bewijs van bestaat. Gij kunt mij dit van avond wel brengen.’

‘Zeker, zeker!’ riep Speek, en hij klopte weder - zooals vroeger - met zijn hand op de schouders van den ouden heer. ‘Ik dacht het vel, dat ik hier niet aan een gesloten deur zou kloppen. ik wist wel, dat de goede oude heer zijn petekind niet in den steek zou laten. En mijn vrouw zeî ook: ga maar gerust, mijnheer Sterk is een man zooals er slechts één op de wereld leeft. Uw dienaar, mijnheer, nogmaals hartelijk dank!’

Het mannetje zou er wel iets om hebben willen geven, dat hij zijne vrouw niet in het debat had getrokken, maar het woord was er uit, hij kon het niet herroepen en het baatte niet. veel dat hij ijlings wilde vertrekken, want de oude man wenkte hem, dat hij zou terugkeeren en dreigde hem met den vinger.

‘Gij doet mij daar aan iets denken waarover ik je reeds lang heb willen spreken, beste Speek! Zeg mij eens oprecht, zijt ge niet wat al te mal met uw vrouw?’

‘Wat zal ik u daarop antwoorden?’ stotterde het mannetje, ‘zij is jong en knap..... ik wil wel bekennen.....’

een man van den ouden stempel.
‘Ziet gij dan niet, dat mijn zoon zijn geld laat verwerken?’

‘De ongelukkige jonge Leemans heeft ook zijne vrouw op die wijze bedorven en zoo komt het dat zij geheel zijn vermogen heeft verkleed, verdanst en verbrast. Gij weet beter dan ik u zeggen kan, hoe het tegenwoordig met de jonge weduwe naast u gesteld is; Schraalhans is daar nu kok. Neem u dus in acht, Speek, wees op uw hoede.’

‘Hoe zoo, mijnheer Sterk, hoe zoo? Mijne vrouw.....’

‘Gaat in mijn oog te statieus gekleed. Het komt mij voor, dat zij veel neiging heeft om in de wereld te schitteren zoodra er slechts kans voor bestaat, en zulk een neiging kan zeer gevaarlijk worden. Ik weet, dat gij zuinig en een te goed financier zijt om veel geld aan modes en andere kostbare dingen te verkwisten, en daarom geloof ik, dat gij een of andere zwakke zijde hebt, die uwe jonge vrouw heeft weten te ontdekken, Heb ik het geraden?’

‘Wat zal ik u zeggen, mijnheer Sterk.....’

‘Men bekent zoo iets niet gaarne, dat weet ik wel, maar ik raad u als vriend, waarde Speek, neem u in acht, want anders komt gij op glad ijs. Wees een man! Bij een slechte huishoudster, bij een verkwistende vrouw moet de beste financier te gronde gaan, daar houdt niets voor. 't Is even goed of men in een zeef wijn zou tappen: alles loopt er zoo gauw uit als het er in komt. Ik begrijp het wel, ik weet wel,’ zoo vervolgde hij een oogenblik later glimlachend, ‘hoe de vrouwen het aanleggen, om haar zin te krijgen.’

‘Ja, 't is waar,’ zuchtte Speek met een betrokken gezicht.

‘Hoe zij de jonge mannen in de engte kunnen drijven,’ vervolgde de oude man. ‘Zij weten te beschikken over schoon en slecht weêr aan den huiselijken hemel, over luimen en grillen, over benauwdheden, over zenuwaandoeningen en de hemel weet wat al meer. En is de man zoo onvoorzichtig om dat alles voor echte munt aan te nemen, dan gaat de barometer eensklaps snel weder stijgen, dan wordt het warm, dan begint het vleien en flikflooien en de man denkt al spoedig dat hij zijn huiselijk geluk volstrekt niet te duur gekocht heeft wanneer hij eindelijk toegeeft. De jonge vrouw wist ook zoo aardig haar zaak te bepleiten, niet waar! De eene vriendin droeg dit en dat, de andere ging hier en daar heen. Zij was daar nu wel niet jaloersch op, maar men was toch zoo goed als ieder ander, men mocht in zijn jonge leven toch ook wel iets hebben en men was niets in aanzien wanneer men niet in de wereld verkeerde..... die dwaze jonge vrouwtjes!’

‘Inderdaad,’ sprak Speek, wiens moed terugkeerde toen hij zag hoe schalksch de oude man glimlachte.

‘En wanneer dan de man eenmaal den halster om heeft, weten de jonge vrouwtjes hem wel te krijgen waar zij hem hebben willen.’

‘Hoe aardig, hoe aardig,’ riep Speek uit, groote verwondering voorwendende; ‘'t is geheel naar de natuur.’

‘Ja, ik ken dat werk,’ hernam de oude heer; ‘ik heb al die scholen doorloopen. Maar voor den drommel, Speek, een man moet man zijn; hij behoort een hart van ijzer en staal te hebben. Altijd lief, maar nooit verliefd, dat is de regel. En wat valt er te verliezen wanneer men zich aan dien regel houdt? Men kan slechts winnen. Hij die zijne vrouw in hare grillen en luimen toegeeft, die zich laat paaien door vleierijen of zenuwaandoeningen, door een heldere lucht en een mistigen hemel, heeft slechts nu en dan een goeden dag, terwijl de man die redelijk handelt, die minzaam is, maar zijn verstand en niet zijn gevoel raadpleegt, daar altijd op kan rekenen.’

‘Dat zal ik onthouden,’ sprak Speek met zooveel ernst als zijn onbeduidend gelaat slechts toeliet. ‘Ik verzeker u dat ik er partij van zal trekken.’

‘Maar met kalmte, met zachtheid, hoor; vooral met zachtheid.’

‘Natuurlijk, zachtheid is de hoofdzaak, die moet men nooit uit het oog verliezen,’ antwoordde Speek, die in alles de echo van den ouden heer wilde zijn.

En nu wendde hij bezigheden voor die hem noodzaakten terstond naar huis terug te keeren. Hij verliet vermoedelijk het kantoor met het vaste voornemen om niets te wagen waarover hij later wellicht berouw zou kunnen hebben en niets te beginnen wat hij meende niet te kunnen volhouden.

(Wordt vervolgd.)