De Belgische Illustratie. Jaargang 11

De erfgename van Duivenvoorde.
Historisch verhaal uit den tijd der Hoeksche en Kabeljauwsche twisten,
Door J.A. Vesters.

(Vervolg.)
Op de everjacht.

Het was een fiere stoet die daar zoo lustig en vroolijk boschwaarts snelde; ridders en edelknapen gezeten op de prachtig getuigde paarden, wier met goud en paarlen bestikte dekken weêrkaatsten in den glans der heldere winterzon, even verblindend haast als de weerspiegeling der blanke sneeuwkristallen op de velden. Hoe blonken de ridderlijke mantels van hermelijn en zijde en fluweel, de sierlijke hoofdbedekkingen, hier en ginds met een wapperenden vederbos versierd, de kostbare gordels, opgelegd met het edele goud, en al die wapenen: het korte jachtmes met gouden gevest, de ranke boog van glad gewreven hout, de met ivoor ingelegde kruisboog met armen van glanzend staal, de scherpgepunte werpspies, trillende in de ridderlijke vuist, - hoe blonken al die wapenen in den glans van den stralenden morgen!

Welk een prachtvol schouwspel, welk een stoet van fiere ridders! Van verre en van nabij waren zij saamgestroomd om deelgenoot te zijn van de zeldzame jacht. De Heemstedes, de Outshoorns, de Brinkhorsten en de Brederodes, hoogadellijke huizen van het machtige graafschap Holland, wier stamboom tot den tijd van Karel den Groote opklimt, draafden er aan de zijde van heer Willem van Duivenvoorde en de schoone jonkvrouw Aleide; de geheele oosterhoutsche adel volgde het voetspoor dier roemruchte ridders: de sloten Borstele, Limburg, Ter-Aalst, Spijtenburg, Brakenstein, Ter Horst zagen hunne heeren zich aansluiten bij den blijden jachtstoet.

Vroolijk klinken de heldere toonen van den jachthoren, zoodat de paarden trappelen als gold het een kamp op het tornooi- of oorlogsveld; de heete honden knorren en brommen als roken zij reeds het begeerlijke wild, zoo dat de breed geschouderde hitsman nauwelijks in staat is hen in bedwang te houden.

Voort gaat het intusschen langs de besneeuwde heirbaan, tot aan den zoom van het wilde woud, dat Oosterhout ten westen als in een halven cirkel omvat en zich uitstrekt tot de eindelooze heide van Brabants noordergrens. Thans scheidt zich de jachtstoet, volgens de gemaakte schikkingen, in twee groote afdeelingen. Drijvers en hitslieden zijn reeds vooruitgesneld met hunne sterke brakken en hebben een gedeelte van het bosch afgesloten. Ridder van Duivenvoorde volgt met de zijnen eene laan die rechtstreeks naar het zuiden voert; de afdeeling van Florus Halvenaar slaat een pad meer westwaarts in; een boog beschrijvende zal zij zich op den heirweg naar Breda weêr vereenigen met Duivenvoordes bende, en zoo noodig zal het gezamenlijk voortgaan over de besneeuwde heide, tot de laatste plaag der streken gevallen is onder de pijlen en spiezen der jagers.

Spoedig blijkt het dat St.-Hubert met hen is; nauwelijks toch heeft Willem van Duivenvoorde met zijne ridders een vijftig roeden in het

[p. 175]

bosch afgelegd, of een geweldig rumoer roept al de echo's van het woud wakker; de seinhorens schallen, de drijvers schreeuwen, de brakken slaan aan, en een oogenblik later stuift een log gevaarte uit het verwarde kreupelhout te voorschijn, verwonderd aldus in zijne zoete rust te worden opgeschrikt. Ha, het is een breedgeschouderd everzwijn; de borstelige haren staan steil overeind, de witte slagtanden richten zich dreigend naar voren; eene korte poos ziet het met zijne bloedroode oogen den bonten stoet aan, om, het gevaar bespeurende, zich een oogenblik later weêr te dompelen in het dichtst van het doornige struikgewas. Vergeefs! de ever is slechts den eenen vijand ontvlucht om in den muil te vallen van een even gevaarlijk tegenstander, - de heete honden, door de drijvers op hunne prooi losgelaten. Waar hij zich wendt, overal dreigt de dood; den naastbijzijnden vijand echter het meest duchtende, keert het ondier nogmaals om, en zich zijwaarts wendende, hoopt het nog den dreigenden dood te ontvluchten. Maar de woeste brakken zitten hun vijand op de hielen, zij hechten zich aan zijn borstelig lichaam, aan zijn ooren; de vermetelsten worden door de vreeselijke slagtanden van den ever doorboord, doch de overigen klemmen zich te verwoeder aan hem vast. Nog tracht hij dien wolk van bloedgierige vijanden van zich af te schudden, maar reeds zijn de jagers nabij en twintig pijlen en twintig jachtsprieten worden op hetzelfde oogenblik in zijn lichaam geplant, en met het stroomende bloed ontvliedt ook het leven aan het reutelende monster.

De gespierde dragers laden den wichtigen buit op hunne schouders, en een oogenblik later rent de vroolijke jachtstoet weêr door het kale bosch en schalt luide de lustige jachthoren, ten teeken der behaalde overwinning.

Voort gaat het weêr in vliegenden ren; de haas vliegt verschrikt uit zijn leger op, het angstige hert vlucht met geweldige sprongen naar het diepste van het woud, - maar haas en hert kunnen thans de opgewekte jagers niet verlokken; ditmaal geldt het uitsluitend het gevaarlijke wild uit de Ardennen, en daarom - maar weêr vooruit, want men weet, dat het bosch nog meer van die gevaarlijke gasten huisvest. Die wetenschap blijkt eene ware te zijn, want ginds in de verte rent nogmaals een everzwijn, vlug als de stormwind, door het geboomte. Verblijdend vooruitzicht! Zie, de drijvers jagen het dier terug en de jagers te gemoet. Maar het schijnt wel dat deze ever inziet, dat het gevaarlijker is in de macht van den gewapenden jachtstoet te vallen dan in die der hitslieden met hunne honden, want plotseling wendt hij zich om en poogt den keten der drijvers door te breken. Eene kortstondige worsteling volgt, tal van brakken vallen op het wild aan, maar in den angst des doods verdubbelen de krachten van den ever; met eene machtige beweging schudt hij de honden van zijn borstelige lenden en enkelen der verraste drijvers omver rennende, ijlt hij voort en is den ijzeren cirkel ontkomen.

‘Voorwaarts, kloeke jagers!’ roept heer Willem van Duivenvoorde met het vuur der jeugd, ziende dat het wild hem zou kunnen ontsnappen. ‘Voorwaarts, den ever op de hielen!’

En voorwaarts gaat het bij het schallen der horens en het oorverdoovend geblaf der honden - vlug als de gevleugelde stormwind; de afstand schijnt te verdwijnen bij den dollen ren dier vurige ruiters, maar ook de ever schiet vooruit, altijd vooruit en toont zich zijne vervolgers waardig.

Één ridder slechts schijnt de woeste vervolging te willen opgeven; het is de kloeke en jeugdige Herman van Strijen. En toch was hij een van de voorsten, toch berijdt hij een der vurigste paarden van den ganschen ridderstoet, en niet gering zou de eere geweest zijn, zoo zijne hand het vluchtende wild had mogen vellen. Wat hem zóó zijn stap vertragen deed en afzien van den eervollen strijd? Zijn oog had Willem van Duivenvoordes dochter gezocht, en omziende zag hij haar de laatste in den vliegenden jachtstoet. In het vuur der vervolging had niemand aan de jonkvrouw gedacht, - niemand behalve ridder Herman van Strijen. Hij liet al de vurige ridders voorbij snellen en, zoo even de eerste in de gelederen, vormde hij weldra de achterhoede van den bonten ruiterstoet.

Dan hoor, nogmaals schallen de vroolijke jachthorens, weêr hoort men de brakken aanslaan, en klinkt hoefgetrappel en een verward gejoel van stemmen uit de verte. Die dooreen gemengde geluiden komen echter niet voort uit den stoet vóór, maar van ter rechterzijde uit het diepst van het bosch. Dat moet Floras Halvenaars bende zijn! Herman van Strijen luistert. Maar een ander, een onheilspellend geluid treft het oor; de dorre takken van het kreupelhout kraken en breken, en een oogenblik later schiet van uit het struikgewas een geweldige ever te voorschijn, wiens bloedroode oogen flikkeren als het weerlicht bij nacht.

O noodlot! het ondier kruist op zijn weg de jonkvrouw Aleide, wier paard trappelt en steigert bij het zien van het geweldige monster, dat zoo plotseling uit het geboomte te voorschijn schiet. Het trappelt en steigert en - werpt zijn berijdster af. Vreeselijke toestand! De gloeiende oogen van het monster vonkelen haar tegen, zijn scherpe slagtanden bedreigen haar lichaam en - verre is de hulpe. Haars vaders volgelingen zijn allen voorbij en zij gevoelt zich alleen met het geweldige dier in het sombere bosch.

Met bliksemsnelheid doorkruisen die nare gedachten haar geest en meer en meer nadert het monster; eindelijk toch schijnt er hulp te dagen, want van nabij klinkt een noodsein in hare ooren en snort een pijl door de lucht, die den ever de zijde doorploegt. Op hetzelfde oogenblik ziet de jonkvrouw het verhitte gelaat van Florus Halvenaar, die snel een tweeden pijl op het ondier afzendt. Wat echter hare redding moest zijn, scheen haar verderf te worden; door de vlijmende smart tot dolle woede geprikkeld, werpt het ondier zich op de sidderende jonkvrouw, die onder het slaken van een flauwen kreet in onmacht valt.

Dat alles was slechts het werk van enkele seconden, doch lang genoeg om een tweeden redder te doen opdagen. Herman van Strijen was Van Duivenvoordes dochter een dertigtal schreden opgevolgd; hij had den ever opgemerkt en daarmede het gevaar waarin de jonkvrouw verkeerde; hij hoorde den afgeschoten pijl door de lucht snorren en begreep, dat pijl noch jachtspriet haar meer redden konden. Met een koortsachtige beweging had zijn voet de sporen in de zijde van het paard gedrukt, dat zijn ruiter in drie sprongen naar de plek voerde, waar de jonkvrouw weerloos lag uitgestrekt. Toen was hij met een vluggen sprong van zijn paard gegleden, en terwijl hij de jonkvrouw met zijn eigen lijf dekte, stak hij met een wissen stoot zijn jachtdolk tot het gevest in het oog van den ever, die in een laatste stuiptrekking den ridder onder den voet trad, maar een seconde later ontzield ten bodem plofte.

Intusschen had het noodsein als een schrille wanklank het geheele bosch doorklonken en was gehoord door den voortvarenden Willem van Duivenvoorde en zijne volgelingen. Thans voor het eerst herinnerde de ridder zich zijne dochter, en haar nergens ontwarende, maakte zich een wilde schrik van hem meester.

‘Mijn kind! mijn Aleide!’ kermde de rampzalige vader, en bij den angst voegde zich het grievende zelfverwijt zijne dochter vergeten, verlaten te hebben. ‘Mijn kind! mijn Aleide!’ kreet hij nogmaals, maar alleen de echo's der bosschen beantwoordden zijn uitroep en de blijde stoet van zoo even zag met radeloozen angst rond en op den rampzaligen vader neêr.

Er moest echter een besluit genomen worden, en nadat men zich overtuigd had van de richting, waaruit het noodsein klonk, ging het vliegensvlug terug, sneller nog dan toen men in dolle vaart het vluchtende wild najoeg. Heer Willem van Duivenvoorde was al de zijnen ver vooruit en dus de eerste, die op de plaats aankwam, waar het drama afgespeeld was.

Welk een schouwspel vertoonde zich daar voor zijn oog! In een kring van deelnemende ridders, wier ontstelde gelaatstrekken angst en vrees verrieden, knielde Herman van Strijen, wit als de sneeuw in de vlakte, voor het beweginglooze lichaam der jonkvrouw, wier hermelijnen opperkleed rood geverfd was van het rookende bloed! Eene siddering beving Van Duivenvoorde, en onder het slaken van een rauwen smartkreet wierp hij zich met één sprong van zijn paard en op het lichaam zijner arme dochter.

‘Aleide, mijn kind, mijn eenig kind!’ snikte de rampzalige vader, en zich daarop met woeste gebaren tot den bleeken jongeling wendende, wiens arm nog altijd het hoofd der jonkvrouw ondersteund hield, vroeg hij:

‘Zeg mij, ridder, wat is er met mijne dochter gebeurd?’

‘Stel u gerust, heer,’ antwoordde Herman van Strijen; ‘wij hopen dat het slechts eene voorbijgaande bewusteloosheid moge zijn - uwe dochter is ongedeerd.’

‘En dat bloed?’ herhaalde Van Duivenvoorde, in angstige spanning.

De jongeling wees op het geweldige monster, dat op twee schreden afstands in de purperkleurige sneeuw lag uitgestrekt.

Ridder van Duivenvoorde verbleekte nog meer, maar de jongeling voegde er bij: ‘lk had het geluk dit ondier met mijn jachtmes te vellen; der jonkvrouw is echter niet het minste leed wedervaren.’

‘Goddank!’ sprak de vader, een weinig bedaard, en zie, als om de geruststellende woorden des jongelings te bevestigen, opende jonkvrouw Aleide langzaam hare matte oogleden en ontsnapte een zucht haar boezem.

‘Mijn kind leeft!’ juichte thans de gelukkige vader; ‘Aleide! Aleide!’

De jonkvrouw greep in hare marmeren hand de hand haars vaders: het bewustzijn was teruggekeerd en met het bewustzijn het denkvermogen.

‘Wees gerust, lieve vader,’ fluisterde zij bezorgd, ‘mij deert niets meer; een voorbijgaande schrik... eene zwakheid... dat vreeselijke monster in mijne nabijheid... doch thans is dat alies voorbij!’

‘Dank zij den hemel, mijn kind, en - uw edelen redder!’

‘Mijn redder! Waar is hij?’

‘Daar, aan uwe zijde, - heer Herman van Strijen!’

‘Herman van Strijen!’ lispelde de jonkvrouw, en haar gelaat werd weêr doodsbleek en op nieuw scheen zij eene onmacht nabij.

Willem van Duivenvoorde ving haar in zijne armen op, en zijn kind voor zich op het paard tillende, reed hij spoorslags naar het slot terug, gevolgd van den geheelen drom der ruiters en edelknapen.

Herman van Strijen was de laatste die het slot bereikte; zijn overkropt gemoed had behoefte aan de eenzaamheid; hij liet ridders en knapen vooruit draven, en een gouden kruisje te voorschijn brengende, dat hij een half uur geleden had opgeraapt van den besneeuwden bodem - het kruis door de jonkvrouw gedragen en in haar val van den halsketen ontsnapt - begon hij bij zich zelven het gebeurde te overwegen; het zonderlinge gedrag der jonkvrouw, de aandoening, die het noemen van zijn naam bij haar verwekte, hare wezenlijke of schijnbare onverschilligheid, - en dan vroeg hij zich af, of zij toegenegenheid of afkeer voor hem gevoelde.

Reeds was het geheele jachtgezelschap in de hal of ridderzaal van het slot vereenigd, wachtende op den stevigen maaltijd, dien Willem van Duivenvoorde de genoodigden zoude voorzetten, toen Herman van Strijen het kasteel betrad en door de vereenigde ridderschap met de levendigste teekenen van ongeduld ontvangen werd. Geprest om het gezelschap rekenschap te geven van zijn onverklaarbaar achterblijven, stamelde hij slechts enkele onverstaanbare woorden, doch de gastheer maakte aan de verlegenheid des jeugdigen ridders een einde door hem geluk te wenschen met den betoonden heldenmoed, zijn hartelijken dank te betuigen voor de edelmoedige

[p. 176]

redding zijner dochter, en hem in die dubbele hoedanigheid tot den held van den dag en het feest uit te roepen. Hij noodigde den jongeling daarom uit bij het feestmaal de eereplaats in te nemen, eene uitnoodiging, waaraan Van Strijen, na eenige tegenkanting vanwege zijne jeugd en de tegenwoordigheid van zoovele roemruchte en vermaarde ridders, die verre boven hem verheven waren, wel voldoen moest en den opengelaten zetel innemen tusschen den heer Van Duivenvoorde en jonkvrouw Aleide.

Jonkvrouw Aleide! Hoe goed deed het den jongeling haar weêr dáár te zien en hoe gretig luisterde hij naar de mededeeling van den gastheer, dat zij volkomen van den doorgestanen schrik hersteld was en er zelve op gestaan had het verdere van den dag te midden der edele ridders en lieve gasten door te brengen. Hoezeer streelde het hem een plaats te erlangen aan de zijde der jonkvrouw; maar toch, hij zou er alles voor gegeven hebben, feestmaal, roem en eerbewijzingen, zoo hij haar, al ware het slechts enkele minuten, zonder getuigen had kunnen spreken, om haar een geheim mede te deelen, want de vreeselijke twijfel, die geweldige slin gering tusschen hoop en vrees, greep hem al te zeer aan, en schier te eng werd het hem in de ruime hal en te midden van den schitterenden ridderstoet.

Maar het mocht niet zijn, en luisteren moest hij naar de vleiende woorden des gastheers, die zich nogmaals uitputte in dankbetuigingen jegens den redder zijner dochter.

Intusschen geeft het trompetgeschal het sein tot den maaltijd, die door de ridders, hongerig geworden door de inspannende jacht en de scherpe winterlucht, gewis alle eer zal aangedaan worden. Vlugge dienaars in de livrei van den burchtheer gedost, bieden de genoodigden zilveren schalen met water aan tot het wasschen der handen en zijden dwalen of servetten om ze af te drogen. Kunstvaardige muzikanten hebben het stevige houten stellage aan het einde der zaal beklommen, om met hunne vedels en cimbalen, hunne horens en pijpen, hunne fluiten en lieren het feest op te vroolijken, want heer Willem van Duivenvoorde is een gul en ridderlijk gastheer en wil zijnen genoodigden alle eer en genoegen aandoen.

Een kort gebed, en de hongerige ridders kunnen zich te goed doen aan de vele en velerhande spijzen, die de lange, hoefijzervormige tafel bedekken. Welk een overvloed van kostbare gerechten, toegediend uit schalen van zilver en kristal, van porselein en fijn aardewerk! Het vleesch, de visch, de groenten zijn opgediend in reusachtige overdekte schotels: het edele hertenvleesch, het niet minder gezochte vleesch van pauwen en zwanen, dat der zeehonden en vooral de vette walvischtongen, bij moten aan het spit gebraden; evenmin ontbreken het gezouten wildbraad, het sappige ossenvleesch, de brasem, gedroogde snoek en de uit het verre Noorden aangevoerde stokvisch. Waarlijk een vorstelijk maal, dat van Brabants roemruchtigen hertog of Hollands machtigen graaf waardig!

Straks als het kostbaar gestikte ammelaken is omgeslagen en de gasten verzadigd zijn van de vaste, mannelijke spijzen, verschijnen de lichtere gerechten: de veelgezochte specie: ingelegde en gedroogde vruchten; de sierlijke taarten en kruidkoeken, de zoete suikerrosaat en de niet minder zoete honig; de onmisbare gember en kompost, vijgen en rozijnen en zoovele andere heerlijke vruchten uit het Morgenland.

de erfgename van duivenvoorde.
De jongeling wees op het geweldige monster, dat in de sneeuw lag uitgestrekt.

Nadat het hoofdgerecht is afgenomen en de adellijke voorsnijder zijne zware taak volbracht heeft, verdwijnen de stevige bieren uit Hamburg en Duisburg, door duitsche koopliê aangebracht - die uit Dord, Haarlem en Delft, door de goede bewoners van Oosterhout met eigen schepen aangevoerd worden, daar zij door de machtige voorbede van heer Willem van Duivenvoorde vrijdom van tol hebben op alle hollandsche wateren, - verdwijnen die bieren, om bij het tweede gerecht plaats te maken voor de zoete en geurige wijnen, door de schenkers van den gastheer in kwistigen overvloed aan de dorstige genoodigden toegediend: de versterkende Rijn- en Moezelwijnen, hierheen gevoerd door de nijvere Keulenaars, de Malvczie en de wijn uit Gasconje, de verhittende nagelwijn en eindelijk de onmisbare hipocras.

Gulle vroolijkheid kruidde het stevige en overvloedige maal; avonturen van jacht en oorlog verlevendigen de verbeelding en roepen weêr andere herinneringen te voorschijn, maar telkens keert het gesprek terug op de zoo plotseling afgebroken jacht van den morgen en menige hartelijke dronk wordt gewijd aan het welzijn van den kloeken Herman van Strijen, den held van den dag.

Slechts één persoon hield zich verre van al die bijvalsbetuigingen. Florus Halvenaar zag met woede in het hart den jeugdigen ridder gevierd en verheven door het geheele gezelschap, en bij het klinken van den feestbeker en de lustige toonen der muziek zocht hij een middel om den gehaten tegenstander - wij mogen zeggen: mededinger - onschadelijk te maken, die hem de eer van den dag en het geluk de rijke erfgename der Van Duivenvoordes te redden, en aldus vader en dochter aan zich te verplichten, afhandig gemaakt had. Doch ook de gevierde Herman van Strijen smaakte geenszins de zelfvoldoening, die zijn kloek gedrag verdiende; zijn hart was te vol en zijne ziel te zeer geschokt door grievende onzekerheid en bangen twijfel om het geluk te smaken, dat allen hem zoo van harte toedachten.

(Wordt vervolgd.)