De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Vreemde eenden in de bijt.
Eene vertelling van den Ouden Valentijn.

(Vervolg.)

Een uur later was in het grijze huis uit de mengeling van meubelen reeds eenige regelmatigheid ontstaan, dank zij de voortvarendheid van den voerman en zijn gezel, die bijgestaan werden door een paar knechts, door den notaris gezonden. In de tuinkamer, die een vroolijk uitzicht had, waren de voornaamste meubelen reeds gerangschikt en men kon zich daar voorloopig installeeren, terwijl de oude meid, die stokdoof scheen te zijn, inmiddels hare krachten op de huiskamer beproefde; zij werd trouw bijgestaan door den jongen man, dien wij Francesco hebben hooren noemen.

Middelerwijl het jonge meisje zich in de tuinkamer bezig hield met het uitpakken van schoorsteen-sieraden, kwam de oude heer binnen.

‘Wel, Melanie, hoe bevalt u ons nieuw huis?’ vroeg hij.

‘O, zeer goed, papa,’ antwoordde zij; ‘God geve dat wij ons hier gelukkig gevoelen!’

‘Gij zegt dit met een zucht, mijn kind, als of daar meer vrees dan hoop voor bestond,’ hernam hij.

‘Toch niet, papa,’ antwoordde zij met een zwak glimlachje om den mond, ‘maar zulk een vrome wensch is een half gebed, niet waar?’

‘Daar heb ik niets tegen,’ sprak de oude heer, ‘doch gij waart gedurende de gansche reis erg bedroefd; 't is of gij vreest hier geen vergoeding te zullen vinden voor 't geen gij verloren hebt.’

‘Al zou ik hier ook in alles dubbel vergoeding daarvoor vinden, papa,’ hernam zij, ‘kan ik toch niet onverschillig zijn voor het verledene, niet waar? Ik heb het huis verlaten waarin ik geboren werd, dat huis waaraan zoovele herinneringen uit mijne kinderjaren verbonden zijn; ik heb voor de laatste maal het graf mijner lieve mama bezocht, - zijn dat geen redenen genoeg voor een jong meisje om een traan of wat te laten vallen?’

‘Zeker,’ sprak de oude heer.... ‘maar is dat alles?’

‘Alles, papa,’ antwoordde zij, en zij vloog hem om den hals en drukte een kus op zijne wangen. ‘Als gij hier gelukkig zijt, zal ik niets meer te wenschen hebben,’ voegde zij er toen bij.

De oude heer scheen getroffen door den toon, waarop die woorden gesproken werden; hij keerde zich om en verliet het vertrek.

Het meisje bleef op dezelfde plek staan, vouwde de handen en sloeg de oogen, die weêr vol tranen liepen, ten hemel.

Als toen de oogen der buren door de grijze luiken hadden kunnen dringen, zouden zij wellicht uit dit korte tooneel een drama in vijf bedrijven gesponnen hebben.

Toen Melanie een poos bewegingloos in dezelfde houding gestaan had, scheen zij eensklaps tot bezinning te komen. Zij droogde de oogen af en haalde uit een kist een voorwerp, dat zorgvuldig in watten en vloeipapier gepakt was Het was een prachtig gepolychromeerd beeld der H. Maagd. Zij plaatste het op een spiegeltafel en ontstak een paar kaarsen, die reeds op zilveren kandelaars gereed stonden. Daarna rangschikte zij op die tafel de bloemen, die men in de barouchet meêgebracht had. Het waren de eerstelingen der lente - primula veris - die ontluiken zoodra de stralen der lentezon het aardrijk verjongen. Het was ook de eerste dag der maand aan Maria toegewijd. Had zij tranen gestort bij het verlaten van alles, wat haar herinnerde aan het lief en leed der vervlogene dagen, in de nieuwe woning moesten de eerstelingen van haar hart, die geheimzinnige sleutelbloem in het bovennatuurlijk leven, een offer zijn aan de Moeder des Heeren ‘der Bloemen Bloem.’

Zij knielde voor het beeld neder en bad.

Buiten kweelde de merel haar avondzang alvorens zich neêr te vlijen in het donzige nestje. Die vogel scheen geen afschuw te hebben van het grijze huis, geen vrees voor de geheimzinnige vreemdelingen, want hij had, als

[p. 299]

altijd, zijne woning in den achtertuin gebouwd.

Toen Melanie haar gebed geëindigd had, bleef zij met welgevallen naar het melancholische gezang luisteren tot het geheel wegkwijnde.

Eensklaps spitste zij de ooren. Wat was dat voor een helderen, doordringenden toon, zoo vol, zoo diep, zoo welluidend?

Was het verbeelding of?..... ‘Neen,’ riep zij eensklaps vol verrukking, toen zich die stem andermaal trillend en jubelend deed hooren, ‘het is de nachtegaal! O dat is heerlijk!’

Zij opende de deuren, die toegang gaven tot den achtertuin. Het was een heldere avond; de maan overtoog de jeugdige blaadjes en botten der boomen met een zilveren gloed en tooverde het nederige plekje gronds tot een lusthof. Melanie luisterde lang naar den koning der zangers; het was haar of hij een welkomstgroet, een serenade bracht; zij beschouwde hem als een geluksbode en in haar ontvankelijk gemoed ontplooide zich een tafereel der toekomst, waarvan zij reeds sinds lang de hoop had opgegeven.

‘Nu moet gij ook eens naar mij luisteren,’ sprak zij met schitterende oogen en een glimlach, die haar vader voor altijd wel met goud, wellicht met een gedeelte van zijn leven zou hebben willen koopen. Zij nam hare harp, sloeg een paar accoorden aan en zong:

O naam! zoo zoet in de ooren

Van wie Maria mint.

O Naam! zoo innig dierbaar

Aan 't harte van haar kind.

O Naam! die de onbevlekte

In al haar grootheid prijst.

O Naam! die op de Moeder

Der zeven smarten wijst.

Geef dat uw Naam, Maria,

Steeds in mijn ziele leef',

En stervend op mijn lippen

Uw naam, o Moeder, zweef'!

Ik zal maar niet vertellen wat de bewoners in de nabijheid van het grijze huis dachten en zeiden, toen die harptoonen en de stem van het jonge meisje in den stillen avond weêrklonken, want dan zouden op den achtergrond van ons tafereeltje zich de afschuwelijke gedrochten vertoonen, die altijd den laster vergezellen.

De nachtegaal was niet zoo zwartgallig, hij scheen zelfs geen wangunst of jaloezie te kennen, maar dankte zijn mededingster met een nieuw jubellied.

't Is wel betreurenswaardig dat wezens, die het hoogste gebod kennen, zoo vaak door redelooze dieren beschaamd worden!

Melanie stond nog vooraan in den tuin te luisteren, toen haar vader binnentrad.

‘Foei, kind, wat doet gij daar!’ sprak hij verontrust. ‘De avonden zijn nog koud en de wind is scherp; gij moogt u niet zoo blootstellen.’ Na dit gezegd te hebben sloot hij oogenblikkelijk de beide deuren.

II.
Op het dameskransje.

Vinkheuvel heeft, zooals elk dorp, zijne zoogenaamde gezellige kringen, waar het intusschen somtijds zeer ongezellig toegaat. Voor de mannelijke bewoners uit den gegoeden stand is de sociëteit de Eendracht, gevestigd in het logement de Vergulde Roskam de gewone vergaderplaats. Zij bestaat reeds meer dan een halve eeuw, zoo als in de zaal blijkt uit een groot gedicht, dat in een breede, vergulde lijst aan den muur hangt en waarin de Eensgezindheid wordt bezongen. Dit merkwaardig stuk werd ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan der sociëteit door de leden den toenmaligen president aangeboden. Het was een buitengewone feestdag voor het dorp, want er had een plechtige optocht plaats, met de harmonie aan het hoofd, en des avonds was de Vergulde Roskam geïllumineerd met niet minder dan twintig chineesche lampions, die aan een ijzerdraad hingen. De meeste inwoners bewaren dan ook nog altijd het nommor van het Weekblad van Vinkheuvel en omstreken, waarin de verschillende toespraken zijn opgenomen en dat naar verdienste melding heeft gemaakt van de uitstekende voordrachten der harmonie en de schitterende verlichting à giorno.

Afgezien van deze indrukwekkende feestviering, blijft intusschen genoemde sociëteit hare zinspreuk al even getrouw als de meeste instellingen van dien aard. Ruim de helft der leden is regelmatig in oppositie tegen het bestuur. Op de vergaderingen wordt over de nietigste aangelegenheden uren lang beraadslaagd, dewijl niemand zijn opinie prijs wil geven, en er is zelfs gedurende den ganschen afgeloopen winter in de sociëteit geen kaart gespeeld om de eenvoudige reden, dat de jongere leden gekleurde azen verlangen en de ouderen zich daarmeê niet konden of wilden vereenigen.

Dit alles neemt intusschen niet weg, dat de sociëteit regelmatig wordt bezocht 1⁰ omdat zoo iets tot den goeden toon behoort, 2⁰ dewijl men daar de dagbladen kan lezen. Wanneer een vreemdeling geïntroduceerd wordt, zullen de leden ook nooit nalaten onmiddellijk zijne aandacht te vestigen op het gedicht in de vergulde lijst aan de Eensgezindheid gewijd, het meesterstuk van een candidaat-notaris, die echter veertien dagen na de feestviering op de sociëteit een twist kreeg, welke zoo hoog liep, dat de bezongen president onmiddellijk zijn ontslag nam en bedankte. Alleen tijdens de verkiezingen staat de sociëteit bijna geheel verlaten, want dan heerscht er in Eendracht zooveel tweedracht, dat de burgemeester soms van zijn gezag gebruik moet maken om de gemoederen tot kalmte te brengen.

De dames van Vinkheuvel bezitten natuurlijk geen sociëteit, doch daar zij zonder twijfel even veel recht op gezellig verkeer hebben, als hare echtgenooten, trachten zij zoo veel mogelijk dat doel te bereiken door afwisselende bijeenkomsten, die zij haar kransje noemen. Zulk een kransje heeft iets eigenaardigs, iets prikkelends. Men stelle zich een cirkel voor met evenveel gegeven punten als er leden van het kransje zijn. Is nu deze week ‘krans gehouden’ op punt A. - dat wil zeggen ten huize van mevrouw A. - dan komt men de volgende week op punt B. bijeen enz. enz. Die afwisseling maakt, dat men niet slechts de vriendinnen regelmatig ontmoet, maar schenkt ook het voorrecht van ter loops een kijkje in hare huishouding te slaan, iets wat zulk een kransje bijzonder aantrekkelijk maakt, daar men er voortdurend stof uit put voor vertrouwelijke gedachtenwisseling buiten het kransje.

Het dameskransje te Vinkheuvel had zijn ontstaan te danken aan de ijvervolle bemoeiingen van mevrouw Van Diggelen, de echtgenoote van den medicus, van wien tot op den huidigen dag gezegd wordt, dat hij reeds onder het eerste ministerie-Thorbecke een professoraat aan de universiteit te Leiden zou hebben erlangd, indien hij slechts een weinig had weten te transigeeren met zijne staatkundige beginselen.

Dit zal wellicht velen fabelachtig in de ooren klinken, doch ieder, die daartoe een weinig moeite wil doen, zal gemakkelijk tot de ervaring komen, dat men op dorpen en ook in kleine steden veel meer van miskende genieën weet te spreken dan men oppervlakkig wel zou denken. Zoo bezit Vinkheuvel o.a. ook nog een declamatorisch genie in eene jonge dame, die jaarlijks met de grootste belangeloosheid hare gaven aan een liefdadig doel ten offer brengt. Men behoeft het Weekblad slechts te raadplegen om te weten met welk een ongekende bezieling zij, twee jaren geleden, de ‘Echtscheiding’ van Tollens voordroeg en hoe zij door een regen van bouquetten en de daverendste toejuichingen gehuldigd werd, bij gelegenheid eener openbare uitvoering ten voordeele van behoeftige kraamvrouwen, waarvan een bruto-ontvangst van vier en vijftig gulden mocht worden vermeld.

Het is nu tien jaren geleden, dat deze gezellige kring door mevrouw Van Diggelen werd opgericht. Aanvankelijk bestond zij uit twintig leden, doch op het ondermaansche wordt zelfs in de gezelligste kringen geen bestendigheid gevonden. Het spreekwoord ‘zooveel hoofden, zooveel zinnen’ speelde in het kransje een grooten rol, en de pijlenbundel, waarin men zooveel kracht had meenen te vinden tegen de aanmatigingen der mannen - een kwaal die, helaas! zoo algemeen is - viel eensklaps uiteen, ten gevolge van een ernstig geschil over het beste recept voor een vanille-pudding.

Op het oogenblik, waarvan wij spreken, telde het dameskransje te Vinkheuvel nog slechts zes leden. Het zij mij vergund de dames aan den lezer voor te stellen. 1. Mevrouw Van Diggelen. Zij is nog altijd de ziel van den gezelligen kring en de vraagbaak van het gansche dorp. 2. Mevrouw Hapspoel, de echtgenoote van den notaris, resideerende te Vinkheuvel. 3. Mevrouw Klinkhaver, weduwe van den voormaligen ontvanger. 4. Mevrouw Van Pafferden, echtgenoote van den apotheker. Zij is de gedienstige geest van mevrouw Van Diggelen. 5. Mevrouw Schlabonne-Drimmel. Zij is weduwe van een majoor bij het indische leger en bewoont een optrekje, dat ‘Soekabrenti’ heet. 6. Mademoiselle Leocadia van Pappelen, eene jonge dame, die reeds veertigmaal de lente heeft begroet, doch nog altijd als de onverwelkbare jeugd poseert. Zij was vroeger kamenier bij een adellijke dame, die haar een vast inkomen gedurende haar leven verzekerde, dat haar in staat stelt te Vinkheuvel de gewenschte ijverzucht harer vrouwelijke dorpsgenooten gaande te houden. Ik mag hier niet vergeten te zeggen dat zij het is, die de Vinkheuvelaars in opgetogenheid heeft gebracht door hare voordracht.

Sedert de pudding-quaestie en de betreurenswaardige verdeeldheid daardoor ontstaan, had men bij het reglement de bepaling ingelascht, dat op de wekelijksche bijeenkomsten bij de koffie geen ander gebak mocht worden aangeboden dan taartjes, over welker bestanddeelen - die in bedoeld reglement behoorlijk omschreven waren - men het gelukkig eens was geworden. Deze gebakjes zijn dan ook sinds dien tijd te Vinkheuvel algemeen bekend onder den naam van krans-taartjes en zullen wellicht eenmaal niet minder beroemd worden dan de van ouds vermaarde Utrechtsche theerandjes.

Wij vinden onze dames op den eersten vrijdag der maand alle ten huize der weduwe Klinkhaver bijeen. Mevrouw Van Diggelen, die, naar wij weten, het besluit had genomen om zich niet meer op het kransje te vertoonen alvorens de vrouw van den notaris voor goed uit den gezelligen kring verwijderd zou zijn, was van dat besluit om zeer gegronde redenen terug gekomen. In de eerste plaats mocht het den schijn niet hebben, dat zij voor iemand, wie dan ook, uit den weg zou gaan, en ten andere gevoelde zij zich nu krachtiger dan ooit om mevrouw Hapspoel, die de gewoonte had van op hare afkomst te snoeven en nog al eens in gevoelen met haar verschilde, geducht in het nauw te brengen.

Ik moet ter eere der krans-dames te Vinkheuvel zeggen, dat zij op hare bijeenkomsten een regelmatigheid in hare gesprekken en discussiën in acht nemen, die men bij verschillende zuster-vereenigingen van dien aard te Vergeefs zal zoeken. Zoo wordt eerst, na de gewone hartelijke begroeting, de mode fer tafel gebracht. Daarop volgen de dienstboden en de winkeliers; dan de sociëteit de Eendracht en enkele huishoudelijke aangelegenheden, waaruit zonneklaar kan worden bewezen, dat het huwelijksjuk alleen op de schouders der vrouw drukt, en eindelijk het nieuws van den dag, onder welke rubriek alles wordt opgenomen, wat bij de wisseling van het gesprek voor gangbare munt kan doorgaan.

Die regel wordt thans ook in acht genomen. Mademoiselle Leocadia van Pappelen, die zich de vorige week belast had met het aanvragen van catalogussen en stalen uit de groote modemagazijnen te Parijs, heeft de nouveautés van Printemps, St. Denis, Pet[...]t St. Thomas, enz. enz. op de tafel uitgestald. De dames onderzoeken met een critisch oog de bestanddeelen der verschillende stalen, worstelen niet zonder veel moeite door de herleiding van maten en munten heen en slaan eindelijk de handen van verbazing ineen over de onbegrijpelijk lage prijzen.

‘Ik heb het wel voorspeld,’ sprak mademoiselle Leocadia, die, sedert zij in onmin geraakte met de oudste dochter van den manufacturier

[p. 300]

Zanickhoff, toevallig tot de ontdekking kwam, dat niets gemakkelijker was dan zich rechtstreeks tot de magazijnen van Parijs te wenden en toen het voorstel gedaan had aldaar gezamenlijke bestellingen te doen.

‘En zou men op de qualiteit kunnen rekenen?’ vroeg mevrouw Klinkhaver.

‘Zeker,’ antwoordde Leocadie, ‘ik heb dit reeds meer dan eens bij ondervinding’

‘Maar dan heeft Zanickhoff ons reeds jaren lang gesneden, laat ik liever zeggen bestolen,’ bemerkte mevrouw Van Diggelen.

‘Dat oordeel is wel wat hard, lieve vriendin,’ zeî mevrouw Hapspoel. ‘Zanickhoff concurreert met de voornaamste winkeliers in de groote steden en meer kan men toch wel niet verlangen. Daarenboven moet men nog ondervinden, dat die goedkoope stoffen uit Parijs zoo duurzaam zijn. Dit kleedje heb ik vóór drie jaren bij Zanickhoff gekocht; er is, zoo als gij ziet, sleet noch breuk aan en men kan het wasschen als linnen.’

WAT HEEFT MOEDER VAN DE MARKT MEDEGEBRACHT? NAAR MEIJER VON BREMEN.

De lieve vriendin liet zich echter zoo spoedig niet uit het veld slaan.

‘Dat bewijst niets,’ sprak zij, ‘want gij besteedt vreeselijk veel aan uw toilet; men ziet u geen enkelen dag der week met dezelfde japon, en wat in de kast ligt verschiet of verslijt daar evenmin als in den winkel. Als Zanickhoff niet peperduur was en geen goede

[p. 301]

zaken maakte, zou hij met zijn armzalig winkeltje zoo ver niet gekomen zijn. Ik heb hem gekend toen hij met het pak op den rug hier kwam, en zie nu eens!’

‘'t Is waar, dat zijne vrouw, die maar van zeer burgerlijke afkomst is, zich ver boven haar stand kleedt,’ antwoordde mevrouw Hapspoel, ‘'t is een gewoon gebrek bij zulke menschen, maar men moet toch erkennen, dat de Zanickhoffs altijd even voorkomend zijn voor hunne klanten en geen moeite sparen om vooruit te komen.’

‘Ten koste van onze beurzen,’ hernam mevrouw Van Diggelen. ‘De dochters van Zanickhoff gaan ook gekleed als hofdames; die menschen houden twee meiden en ik weet zeer goed, dat het in huis alles behalve zuinig toegaat. Als men dat alles van een winkel kan doen, moet er heel wat overschieten.’

ALFRED DE GROOTE EN DE WEES.

‘Het oudste meisje heeft van haar vader met St.-Nicolaas een prachtig horloge met ketting gekregen,’ zeî de vrouw van den apotheker; ‘'t is om jaloersch te worden.

‘Daar weet ik alles van,’ sprak madeinoiselle Leoeadie met een glimlach, die hare vale wangen krampachtig samentrok. ‘Zij ging te Amsterdam logeeren; haar vader meende haar daar aan den man te brengen, maar het is niet gelukt, ha! ha!’

‘Nu, om aan den man te komen, zou men

[p. 302]

zich al eens een buitengewoon offer getroosten, niet waar?’

Die opmerking, zoo scherp mogelijk gedaan, werd door mevrouw Hapspoel regelrecht tot mademoiselle Van Pappelen gericht, doch niet geaccepteerd.

Nu bracht mevrouw Klinkhaver, een zeer gemoedelijke vrouw, wijselijk in het midden, dat men zich minder om de Zanickhoffs dan om hunne artikelen had te bekreunen. Zij stelde voor de stalen onderling te verdeelen en ze eenige dagen aan de zon bloot te stellen, dan kon ieder der dames later hare bevinding te kennen geven. Daar echter de zomer voor de deur stond, achtte zij het nuttig nu reeds de modeplaten uit Parijs te raadplegen, want die zouden ongetwijfeld goed zijn en ieder kon dan nog altijd naar welgevallen daar of bij Zanickhoff bestellen.

Dit voorstel werd aangenomen en nu verschenen de weelderige lokvogels op de tafel, waarmede Parijs over geheel Europa de vrouwen in bekoring en de mannen tot radeloosheid brengt.

‘Wat zonderlinge namen geeft men tegenwoordig aan onze kleedjes,’ sprak mevrouw Klinkhaver, glimlachend het hoofd schuddende: Babiole, Ninice, Lelio.... 't is toch zot!’

‘Maar gij zult moeten bekennen, dat de Franschen een gekuischten smaak bezitten; alles wat uit hunne handen komt is even elegant,’ zeî mevrouw Hapspoel. ‘Zie deze robe de chambre met dubbele plissé eens, zij is om te stelen, zij zit als aan het lijf gegoten.’

‘Gij vergeet, dat alles van de taille afhangt, Mimi,’ sprak mevrouw Van Diggelen vrij scherp. ‘Daarenboven is het papier geduldig, men kan er van maken wat men wil.’

‘Gij vergist u, lieve mevrouw,’ bemerkte Leocadie. ‘Als men slechts de maat neemt zooals dit verlangd en voorgeschreven wordt, ontvangt men alles volgens model.’

‘Ik zal het nooit gelooven en gij zult er mij ook nimmer toe krijgen,’ hernam de vrouw van den dokter, die zeer goed wist, dat haar figuur in staat was de eerste modiste van Parijs tot wanhoop te brengen.

‘Het beste van al bevalt mij de Dona Sol,’ sprak mevrouw Schlabonne, ‘'t is een erg lief kostuum, zoo eenvoudig en tevens zoo gracieus.’

‘Toch niet voor u?’ vroeg Leocadie, die reeds een keus had gedaan en nu tot haar spijt een mededingster zag opdagen.

‘Waarom niet voor mij?’ klonk de wedervraag.

‘'t Is zoo jeugdig, niet waar?..... Ik meen voor een gehuwde dame of weduwe,’ voegde Leocadie er aanstonds bij, toen zij zag welk een spotlach zich om de lippen der bewoonster van Soekabrenti vertoonde. ‘Vindt gij het ook niet erg jeugdig, mevrouw Van Pafferden?’

‘Hé, dat lijkt wel wat op het kleedje, 'twelk die liedjeszangster aanhad, toen zij maandag hier in het dorp kwam,’ riep nu de vrouw van den apotheker, die deed alsof zij de vraag niet verstaan had en een blik van verstandhouding op mevrouw Van Diggelen wierp.

‘Een liedjeszangster?’ vroeg mevrouw Hapspoel.

‘Gij weet zeer goed wie wij bedoelen, Mimi,’ sprak mevrouw Van Diggelen, haar stoel vlak voor de tafel schuivend, overtuigd dat nu het eerste accoord was aangeslagen van een symphonie, waarin zij de eerste viool hoopte te spelen. Het gansche dorp is verontwaardigd over de schande, die ons door den notaris is aangedaan.’

‘Is dat liedje over het grijze huis nog niet uitgezongen?’ vroeg mevrouw Hapspoel. ‘Naar mijne meening zijn daarover onder ons reeds woorden genoeg gewisseld.’

‘Uwe meening is in deze zaak zeker wel wat al te partijdig om ons te bevredigen,’ hernam mevrouw Van Diggelen. ‘Wij hebben het onze gezegd van het grijze huis, dat een waar schandaal is; maar gij hebt u vergist wanneer gij meent dat wij zullen zwijgen, nu in dat huis menschen getrokken zijn, die om hunne reputatie ons dorp in opspraak brengen.’

‘Wat maakt gij u toch ontijdig boos, lieve vriendin!’ sprak mevrouw Hapspoel met een sarrend glimlachje. ‘Gij vergeet in uwe verontwaardiging, dat wij ons nog met de rubriekmodes bezig houden; ik ben zooveel onregelmatigheid niet van u gewoon.’

Mevrouw Van Diggelen beet zich op de lippen over die terechtwijzing en vond alleen troost in de gedachte, dat zij later hare schade dubbel zou inhalen.

(Wordt vervolgd.)