De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Eene verkiezings-campagne.
Tafreelen uit Nederland.
Door J.A. Vesters.

Achtste hoofdstuk.
Eene ontmoeting in den spoortrein en hare gevolgen.

De verslagenheid van Max Hovenaar had niet lang aangehouden; hij was er de man niet naar om zich door een ongeval, als 't welk hem nabij het buiten van den majoor Van Stouten overkomen was, uit het veld te laten slaan, te meer daar zijn toekomstig levensgeluk de prijs der overwinning was. Den besten weg kiezende welke hem open stond, had hij onmiddellijk andere strooibiljetten uit Astad laten komen, zoodat het onheil vier en twintig uren later geheel hersteld was en hij zijne zoo noodlottig verstoorde verkiezingsreis kon hervatten.

Wij willen dien tocht niet beschrijven, te minder daar de candidaat-notaris ongeveer dezelfde bevindingen opdeed als de majoor een dag vroeger, en even goed als deze over de resultaten zijner reis tevreden was, - een doorslaand bewijs dat er tal van kiezers moesten zijn, die, met gelijke munt betalende, de ijverige stemmengaarders door mooie praatjes en valsche beloften om den tuin leidden.

Den volgenden dag, zondag, twee dagen vóór de verkiezing, zag de candidaat-notaris, bij het naslaan van de zoo even ontvangen Astadsche Nieuwsbode, tot zijn onuitsprekelijken schrik, welk een sluw gebruik de majoor van zijn reisongeval gemaakt had; hij begreep onmiddellijk dat het noodzakelijk was eene contra-mijn aan te leggen, om het werk van zijn vijand te niet te doen, - maar op welke wijze behoorde hij zulks aan te leggen? Voor een tegenartikel in de Waarheidsvriend was het te laat; er schoot dus niets anders over dan op den vooravond der verkiezing nieuwe strooibiljetten rond te zenden. Hoewel hij moeders spaarpot reeds duchtig aangesproken had, - dit moest er toch nog af; het sop was trouwens de kool wèl waard.

Fluks de pen ter hand genomen en in een pittig en scherp artikel het belachelijke van het voorval op den majoor geworpen en hem, en zoodoende de geheele partij der Nieuwen, van oneerlijke praktijken beschuldigd. Dit zou het laatste woord vóór de stemming zijn; het papier is overigens geduldig en de tegenspraak zou eerst kunnen komen als de verkiezing afgeloopen en het dus te laat was. Geen wonder dat Max Hovenaar al zijne zorg aan de ‘Laatste aanmaning tot de Kiezers’ besteedde, terwijl hij in zijn begeleidend schrijven den uitgever van de Waarheidsvriend vooral op het hart drukte, de strooibiljetten onmiddellijk te doen gereed maken, opdat hij ze maandag in den loop van den voormiddag gereed mocht vinden; hij zou ze persoonlijk afhalen.

Alles ging naar wensch; de strooibiljetten waren op tijd klaar; juffrouw Hovenaar had nogmaals in haar spaarpot getast, en na zijne biljetten afgehaald te hebben, zat Max Hovenaar een paar minuten vóór twaalf weêr in den waggon van den spoortrein, die hem naar Ikshuizen terugvoerde. Zijn valies met den kostbaren inhoud had hij op de bank boven zijn hoofd neêrgelegd.

Het spoorfluitje gaf het sein tot vertrek, doch op het uiterste oogenblik kwam nog een reiziger met een zwaar valies beladen hijgend aangesneld, met grove basstem roepende:

‘lk moet mede naar Ikshuizen, hel....’

Een voorkomende spoorwegbeambte - eene rariteit in ons lieve vaderland - die den uitroep van den laten reiziger gehoord had, sloeg haastig een portier open, en daar de trein zich reeds in beweging begon te zetten, duwde hij den achterblijver de coupé binnen en sloot met een harden slag de deur achter hem.

Door den onzachten stoot van den conducteur struikelde de arme reiziger en viel languit neder op den vloer van den waggon, waarin ook Max Hovenaar plaats genomen had. In gewichtige berekeningen verdiept, had deze de aankomst van den reiziger niet bemerkt, en toen hij door den geweldigen val uit zijne overpeinzingen opschrikte, zag hij een man voor zijn voeten spartelen. Max Hovenaar boog zich om den gevallene uit zijne onaangename positie te verlossen, en hem onder de armen vattend, beurde hij hoofd en schouders omhoog; maar plotseling gluurden hem twee kwaadaardige, gloeiende oogen aan, en door verrassing en schrik bevangen, liet hij den ongelukkige weêr neêrvallen..... Max Hovenaar had in den reiziger zijn tegenstander en persoonlijken vijand, majoor Van Stouten, herkend.

Wij willen niet trachten den indruk weêr te geven, door de onverwachte ontmoeting op den jongen man gemaakt, een indruk, die zich trouwens door geen enkel woord uitte. Wij stippen alleen aan, dat hij voorzichtigheidshalve in een hoek kroop, waar hij, voorloopig ten minste, buiten het bereik van de vuisten zijns tegenstanders was. Van de hachelijke positie des vijands partij te trekken en hem tijdelijk of voor goed onschadelijk te maken, kwam geen oogenblik bij hem op; hij bezat daartoe te veel zelfbeheersching en gezond verstand, en was bovendien gewoon, in alles de gevolgen zijner daden te berekenen. Hij schikte zich dus in het onvermijdelijke en wachtte, hoewel met kloppend hart, de dingen af die komen zouden. De spartelende majoor herhaalde driemaal zijn geliefkoosden uitroep; toch bleef het nog altijd twijfelachtig of hij zijn vijand reeds herkend had, daar de tweede onzachte ontmoeting tusschen neus en vloer even goed als eenige andere reden de oorsprong van 's mans krachtige taal kon geweest zijn.

Eindelijk was majoor Van Stouten weêr op de been en toen hij een blik wierp op zijn reisgenoot, keek hij hem aan, alsof hij hem wilde verscheuren. In hevige gemoedsbeweging balde hij de vuist, trapte met de voeten op de planken van den vloer, als wilde hij ze loswringen, en stiet zijn mond een gehuil uit, niet ongelijk aan het brullen van een leeuw, die op het punt staat op zijne prooi los te springen. De arme majoor had trouwens reden te over voor zijne gramschap; niet alleen toch bevond hij zich op het onverwachtst tegenover den gehaten tegenstander, maar zijn neus, waaruit het bloed langs jas en vest gudste, had bovendien een geheel ongewone uitbreiding verkregen.

Toch scheen de onvrijwillige aderlating den majoor, die in zijn toorn dreigde te stikken, eenigszins af te koelen, terwijl zij hem tevens in zijne bewegingen belemmerde. Weldra vond hij de spraak weder, waardoor zijne gramschap zich een uitweg baande.

‘Hel en duivel, ellendeling!’ klonk het op schorren toon, ‘ditmaal zult gij den dans niet ontspringen, ik zeg je: oog om oog, bloed om bloed!’ En meteen maakte hij eene beweging, om zijn vijand bij de keel te grijpen.

Max Hovenaar hield den razende in het oog en de gebalde vuist van den majoor afwendend, sprak hij met eene koelbloedigheid, welke hem door het gevaar werd ingegeven:

‘Het zij zoo, mijnheer, oog om oog, bloed om bloed, één stap nader, - ik open het portier en wij gaan samen den waggon uit. Het zal dan moeten blijken, wie van ons beiden het beste dien schok zal kunnen doorstaan.’

Dit kalme en koelbloedige antwoord deed de

[p. 255]

woede van den majoor een weinig bedaren; overigens had hij werk genoeg het bloed te stelpen, dat hem nog altijd bij stralen uit den neus vloeide. Zijne gramschap was echter nog verre van geweken.

‘Gij hebt mij beleedigd, gehoond, verwond, hel en duivel! dat eischt wraak, mijnheer! De tijd is gekomen om de op mijn weiland begonnen afrekening te voleindigen. Hel en duivel! mijnheer, een officier van het Nederlandsch-Indische leger, die de wapenen met eere gedragen en den vijand van zijn land met roem bestreden heeft, laat zich niet ongestraft beleedigen, mijnheer!’

‘Een nederlandsch officier, die met eere de wapenen gedragen heeft, bedreigt geen ongewapende, hij moge ook zijn vijand zijn, majoor,’ antwoordde de candidaat-notaris gevat.

Dit beroep op het eergevoel van een oudmilitair miste zijne uitwerking niet. De majoor zag onmiddellijk in, dat hij te ver gegaan was en wendde het daarom op een anderen boeg.

‘Maar gij hebt mij beleedigd; hel en duivel! gij hebt mij beleedigd, mijnheer!’ hervatte hij een weinig bedaard; ‘ik moet u dus als mijn vijand beschouwen en voldoening eischen voor den ondervonden smaad. Een duel naar al de regelen der kunst zal mij die voldoening verschaffen. Wijst gij mijn eisch van de hand, dan houd ik u voor een lafaard en zal u op de openbare straat met mijne karwats afranselen.’

De candidaat-notaris had even weinig lust in het een als in het ander; zijne tegenwoordigheid van geest redde hem echter uit het minder aanlokkelijke dilemma.

‘Een duel, het zij zoo,’ antwoordde Max Hovenaar, ‘en daar gij mij uitgedaagd hebt, heb ik het recht de wapenen te kiezen.’

‘De keuze zij u gelaten, mijnheer; zoo wij ons echter met gemeen overleg tot het pistool bepaalden?’

‘Mij wel, mijnheer,’ hervatte de candidaatnotaris lachend, ‘mits... op vijfhonderd passen.’

‘Geen scherts, mijnheer!... kies echter zelf uw wapen.’

‘Majoor,’ sprak Max Hovenaar met nadruk, ‘ik weet noch met het pistool, noch met den degen om te gaan: met dergelijke wapenen zou de strijd dus al te ongelijk zijn. Ik neem daarom mijn denkbeeld van straks weder op en stel u een duel à l' Américaine voor: werpen wij ons te gelijker tijd uit het portier van den waggon; wie het leven er afbrengt zal overwinnaar zijn. Komen wij beiden bij den val om, waartoe alle kans bestaat, wat nood, - onze eer is gewroken.’

‘Merci, mijnheer, dat noem ik geen duel: het is een moord.’

‘Een moord, toegegeven, doch zoo als het een moord is, wanneer men elkander een kogel door het hoofd of den degen in het hart jaagt. Wat behoeven wij echter naar wapenen te zoeken: ze liggen voor de hand en wij weten ze beiden, geloof is, nog al wèl te hanteeren. Onze wapenen zijn dagblad-artikelen, programma's en strooibiljetten; ons duel is de verkiezingsstrijd, ons doel is de overwinning aan onzen candidaat te bezorgen: binnen twee dagen zal het blijken wie van ons beiden het veld behoudt. Mij dunkt, dat dit duel ons beiden waardig is.’

De majoor wist niet of hij over de scherpzinnigheid van zijn tegenstander zou lachen of er zich op nieuw boos om maken; partijhaat en hartstocht deden het laatste gevoel de overhand behouden, en in blakenden toorn klonk het:

‘Hel en duivel, het zal zoo zijn, mijnheer! het zal een strijd wezen tot het uiterste. Hier, in dit valies, bevinden zich mijne wapenen,’ en zijn reistasch, die nog altijd op den grond lag, opnemend, duwde hij haar zijn tegenstander onder den neus, om haar daarna, naast het valies van den candidaat-notaris op de bank neêr te werpen. ‘Ik zeg u, mijnheer,’ vervolgde hij, ‘ik zal er u mede verslaan, totaal verslaan! Hel en duivel, ik voorspel je, dat er geen stuk van je heel zal blijven!’

‘In het gunstigste geval, en dan toch altijd maar in figuurlijken zin genomen,’ spotte Max Hovenaar; ‘men moet echter geen hei roepen vóór men over den dam is, dit is een oud-hollandsch spreekwoord, majoor, dat wel eens uit het oog wordt verloren; ik kan u ten minste verzekeren, dat gij den dam nog in lang niet gepasseerd zijt.’

Het gesprek dreigde op nieuw eene gevaarlijke wending te nemen, en werkelijk waren de woorden, die nog verder door het tweetal gewisseld werden verre van aangenaam en malsch; het was een kruisvuur van fijnen spot en donderende woorden, en toen de trein eindelijk stilhield, was de majoor nog zóó opgewonden, dat hij, haastig naar zijn valies grijpend, met een krachtige verwensching als afscheidsgroet den waggon en zijn reismakker verliet.

Max Hovenaar liet bedaard zijn tegenstander aftrekken, en eerst toen hij hem uit het gezicht had verloren, stapte hij met opgeheven hoofd en zich zijne verstandelijke meerderheid bewust huiswaarts.

Zoodra hij zich weêr in veiligheid op zijne kamer bevond, opende hij het valies en haalde de pakketten met strooibiljetten te voorschijn, daar ze nog dien zelfden middag te Ikshuizen en in de omstreken moesten rondgebracht worden. Om tijd uit te sparen waren de strooibiljetten bij den drukker in pakjes afgedeeld, zoodat den gereed staanden rondbrengers onmiddellijk een of meer dier pakketten konden ter hand worden gesteld, om ze bij de kiezers te verspreiden. Als een man, die in alle zaken met de noodige voorzorg te werk ging, opende Max Hovenaar, alvorens ze aan zijne boden over te geven, een der pakskes, doch wie schetst zijne verbazing en ontsteltenis! Op het strooibiljet, 't welk hij in de hand hield, las hij met dikke letters den naam van den candidaat der Nieuwen: ‘Mr. Karel Noordeloos, advocaat te Ikshuizen.’ Een tweede biljet bevatte insgelijks eene aanbeveling van den protegé van Voorwaarts en zoo vervolgens al de andere briefjes, welke hij ter hand nam. Was hier eene vergissing in het spel? Maar de strooibiljetten der Nieuwen werden bij den uitgever der Astadsche Nieuwsbode gedrukt en de zijnen had hij bij den drukker van de Waarheidsvriend besteld. Met bevende hand opende hij een tweede, een derde en een vierde pakket, - overal grijnsde hem de gehate naam van den advocaat tegen. Hoe het raadsel op te lossen? Het was inderdaad om razend te worden.

Eensklaps echter kreeg hij een inval en zijn valies ter hand nemende, begon hij het nauwkeurig te onderzoeken; in den beginne bespeurde hij er niets bijzonders aan: het was wel degelijk dezelfde reiszak, dien hij een paar jaar geleden bij den zadelmaker op de markt gekocht had; toen hij het echter ontsloot, was het raadsel spoedig opgelost: zijn eigen valies was van binnen los op den naad, dat, 't welk hij thans in de hand had, was nog volkomen gaaf, zoodat hier blijkbaar eene verwisseling had plaats gehad en de majoor in de haast het verkeerde valies moest medegenomen hebben.

Moedeloos en verslagen wierp de candidaatnotaris zich op een stoel neder; het lot was hem blijkbaar tegen: voor drie dagen waren zijne strooibiljetten door den storm verongelukt, thans waren ze hem door zijn tegenstander ontvreemd. Wel dacht hij er een oogenblik over na, om zich naar het buiten van den majoor te spoeden en een uitwisseling van krijgsgevangenen voor te stellen, doch spoedig gaf hij dit plan weder op, daar hij begreep, dat bij 's mans opvliegend karakter de onderhandelingen toch op niets zouden uitloopen.

Max Hovenaar zat schier verslagen met het hoofd op de hand geleund, maar plotseling steeg een vreugdekreet uit zijne borst op, en triomfantelijk lachend, stond hij haastig op, plaatste de pakketten met strooibiljetten zorgvuldig achter slot en grendel, en zich naar buiten spoedende, ging hij op verkenning uit.

Negende hoofdstuk.
Handelend o.a. over twee kiezers die, niet stemmende, toch hun kiezersplicht vervulden.

Op den grooten dag der verkiezing was majoor Van Stouten reeds vroeg ter been; wel kon door hem persoonlijk niet veel meer gewerkt worden, maar zijne gejaagdheid dreef hem reeds voor dag en dauw het bed uit en naar de stad. Overigens had hij nog vele schikkingen te maken en, als een goed veldheer, het terrein te verkennen en zijne laatste bevelen te geven.

De zon stond nauwelijks aan den hemel, of de bezorgde majoor bevond zich reeds op weg naar Ikshuizen, waar de hoofdstrijd zou geleverd worden. De eerste straat der stad binnen rijdend, kreeg hij plotseling een inval; een dier burger-herbergen, welke hij in gewone tijden nauwelijks met een blik zou verwaardigd hebben, binnentredend, wilde hij incognito het terrein opnemen en een onpartijdig oordeel over de groote kwestie van den dag vernemen.

De herbergier stond nog half slaapdronken voor de toonbank; het bezoek van zulk een voornaam heer, die er een rijtuig op nahield, maakte hem echter spoedig geheel wakker en met eene statige buiging begroette hij den vroegen bezoeker.

‘Breng het paard maar vast op stal, ik zal zelf te voet volgen,’ had de majoor tot zijn koetsier gezegd, alvorens de herberg binnen te treden.

‘Twee glaasjes cognac, één voor mij en één voor u, en kom een oogenblik met mij praten,’ beval majoor Van Stouten den verbluften herbergier.

Deze wist geen touwen aan de zaak vast te knoopen, maar voldeed niettemin aan het gegeven bevel en wachtte bedaard af wat er verder mocht komen.

‘Wordt er in uwe herberg veel over de verkiezing gesproken, vriend?’ vroeg de majoor, nadat beiden gezeten waren.

‘Dat is te zeggen, ja, mijnheer. Het Gouden Hert - mijn koffiehuis draagt den naam van Gouden Hert, mijnheer - is buiten kijf het drukste van de geheele stad, en u begrijpt, mijnheer, dat er onder de talrijke bezoekers van het Gouden Hert veel over de verkiezing wordt gesproken.’

De brave herbergier was een hoogst voorzichtig man, die nimmer zijn neus voorbij praatte; op de vraag van zijn bezoeker antwoordde hij dus, behoudens de onschuldige reclame op zijn herberg, zoo ontwijkend mogelijk. Hij wilde eerst weten welk vleesch hij in de kuip had.

‘En hoe denkt men over de beide candidaten?’ vroeg majoor Van Stouten op nieuw.

‘O, heel goed, mijnheer, dat wil zeggen over één van de twee, - dat is natuurlijk, mijnheer.’

‘Wie denkt gij dat het winnen zal? Zeg mij vrijmoedig uwe meening, vriend,’ hervatte de majoor, ditmaal recht op het doel afgaande.

De herbergier vond het gewaagd thans reeds een rechtstreeksch antwoord te geven en stelde voorzichtigheidshalve de wedervraag:

‘Heeft mijnheer het strooibiljet gelezen, dat gisterenavond rondgezonden is?’

‘Of ik!’ klonk het korte antwoord, en de majoor lachte schalks, als wilde hij zeggen: ik zelf heb het opgesteld.

De herbergier was een menschenkenner en de uitdrukking van het gelaat zijns bezoekers wees hem met zekerheid den weg aan, dien hij thans zonder gevaar volgen kon. Hij wilde het echter zoo politiek mogelijk doen.

‘Ik Kan natuurlijk niet gissen, mijnheer, welke richting mijnheer toegedaan is, maar ik moet toch zeggen, dat het strooibiljet raak was, mijnheer.’

‘Vindt gij? nu dat’.... doet me genoegen, meende de majoor er bij te voegen, doch hij bedacht zich in tijds en vulde eenvoudig aan: ‘is wel mogelijk. - En hoe denken uwe klanten er over?’ vroeg hij verder.

‘Maar, mijnheer, is dat nu eene vraag, mijnheer!’ vleide de herbergier, die reeds lang zeker van zijne zaak was. ‘leder die de biljetten maar gelezen heeft, moet wel voor den aanbevolen candidaat stemmen; er gaat maar ééne stem over op, mijnheer.’

De verrukte majoor wreef zich vol aandoening en blijdschap de handen; hij had den herbergier wel om den hals willen vliegen; in ieder geval moest hij zijn hart uitstorten en zijne blijdschap lucht geven.

‘Nu, vriend, ik zal het u maar zeggen,’ sprak majoor Van Stouten met een gullen lach,

[p. 256]

‘ook ik behoor tot de partij en heb haar met hand en tand voorgestaan.’

‘Dat dacht ik wel, mijnheer,’ hernam de herbergier, eveneens lachend.

‘Wel, hoe kunt gij dat denken?’ vroeg de majoor eenigszins uit het veld geslagen.

‘Wel, mijnheer, omdat ieder edeldenkend mensch tot de partij moet behooren,’ vleide de herbergier.

‘En werden de strooibiljetten van gisteravond veel gelezen, vriend?’

‘Gelezen, mijnheer! Ik kan u op mijn geweten verklaren, dat mijne klanten ze elkander letterlijk uit de hand rukten, mijnheer. Maar welke taal ook! En hoeveel overtuiging spreekt uit ieder woord, mijnheer! Arme tegenpartij, er blijft geen stuk van heel, mijnheer!’

De herbergier scheen in de wolken en de majoor ook.

‘Gij spreekt als een boek, vriend,’ hernam de laatste, ‘kom, nog twee halfjes cognac!’

Toen de herbergier het bestelde gebracht en weder plaats genomen had, vervolgde deze:

‘Dat zal een vreugde geven, mijnheer, als het goed afloopt; ieder weldenkend mensch zal er zich over verheugen, mijnheer. Wie echter op zijn neus zal kijken, is die bluffert van een majoor, die er zoo ongenadig heeft langs gehad, mijnheer.’

DE INDISCHE VIJGEBOOM.

Majoor Van Stouten had juist zijn cognacje aan den mond gebracht, toen hij zijn naam zoo onverwacht en op zoo weinig vleiende wijze in het gesprek hoorde mengen. Van toorn en verontwaardiging liet hij het glaasje uit de hand vallen, zoodat het onzacht op den vloer te recht kwam en in stukken vloog.

‘Hel en duivel!’ bulderde de beleedigde en verontwaardigde majoor, ‘hel en duivel, verrader, dat zal je berouwen, mij die poets gespeeld te hebben!’ en met de vuist op tafel slaande, sprong ook het tweede glaasje van ontzetting op den grond en aan stukken.

De waardige herbergier was over dien onverwachten uitval niet weinig verbluft en verslagen. Een oogenblik dacht hij, dat zijn bezoeker hem verkeerd mocht begrepen hebben en wendde hij nog pogingen aan om den storm te bezweren.

‘Maar mijnheer heeft toch zelf gezegd, dat mijnheer het strooibiljet uitmuntend vond,’ verontschuldigde zich de brave man, ‘en mijnheer behoort toch ook vast tot de vrienden van Securitas.’

‘Hel en duivel, ben je razend, kerel! Ik een Oude! Zoo iets heeft men majoor Van Stouten nog nimmer in het aangezicht durven zeggen!’ klonk het op heftigen toon uit den mond van den beleedigde.

De rampzalige herbergier was verpletterd, en met neêrgeslagen oogen stond hij, als een misdadiger voor zijn rechter, tegenover den diep gekrenkten majoor. Die erbarmelijke houding en het arme-zondaarsgezicht ontwapenden echter eenigermate de billijke gramschap van den beleedigde. Hij achtte het trouwens beneden zich, aan zulk een lagen en verachtelijken vijand vele woorden te verspillen, waarom hij, na een gulden op de tafel te hebben geworpen, in hoogst opgewonden stemming, doch zonder verder een woord te spreken, de herberg het Gouden Hert verliet.

Deze alleronaangenaamste ontmoeting zou niet de eenige teleurstelling zijn, welke de ongelukkige majoor dien dag ondervond. Nauwelijks bij zijne nicht aangekomen, werd hem als morgengroet het liefelijke woord ‘verrader’ naar het hoofd geworpen, en na eene heftige scene kwam het er uit, dat hij den vorigen avond voor verkiezings-agent der Ouden gespeeld en strooibiljetten had doen rondbrengen, eene aanbeveling bevattende van den candidaat van Securitas. Na zich suf gedacht te hebben, ging er eindelijk een licht voor hem op: hij moest den vorigen dag uit den waggon van den Astadschen trein een verkeerd valies medegenomen hebben, of, zooals hij zich uitdrukte, hij was het slachtoffer van dien gladden pennelikker geworden. Hij verwenschte thans zijne onachtzaamheid, welke hem had doen verzuimen de strooibiljetten behoorlijk na te zien, - maar het was te laat.

Na deze vreeselijke ontdekking durfde de rampzalige majoor zich dien dag niet meer in het openbaar vertoonen: nog dien eigen voormiddag keerde hij naar zijn afgelegen buiten terug, waar hij, in gezelschap van een paar flesschen ouden Bourgogne, de ondervonden teleurstellingen trachtte te vergeten. Zonder dien machtigen trooster zou hij zich den ongelukkigsten der stervelingen gevoeld hebben.

Het ongeval van majoor Van Stouten belette intusschen niet, dat er op den dag der verkiezing over het geheele district een groot animo heerschte. Daartoe waren van beide zijden alle mogelijke en onmogelijke middelen te baat genomen, welke ongeveer tot drie hoofdbestanddeelen herleid konden worden: beloften, klinkende munt en het koffiehuis. Het scheen nog altijd twijfelachtig wie der beide candidaten de overwinning zou behalen, ondanks de zeer optimistische beschouwingen van den waardigen herbergier uit het Gouden Hert, beschouwingen, die trouwens weinig succes gehad hadden. Intusschen was het zeker dat men van weerszijde zijn best gedaan had, blijkbaar aan de ongemeene drukte op straten en wegen, in de koffiehuizen en bij de stembus. En toch was het weder afschuwelijk. Als of het met bakken uit de lucht gegoten werd, stroomde het hemelwater uit de dicht opeen gepakte wolken. Men zou er geen hond doorgejaagd hebben, - trouwens, onze huisdieren bezitten geen stemrecht.

Hoevelen, of liever hoe weinigen - geene honden namelijk, maar kiezers - door het booze weder afgeschrikt bij de Ikskuizer verkiezing tehuis bleven, is ons niet gebleken; het zou ook moeielijk geweest zijn er eene vertrouwbare statistiek van op te maken. Ons is slechts de vermeldenswaardige bijzonderheid van twee kiezers ter oore gekomen, van welk geval wij onzen lezers een trouw verslag willen geven.

Ongeveer drie kwartier gaans van Ikshuizen ligt het dorpje Zuidwijk; de kleine gemeente bezit geen eigen stembureau, zoodat de kiezers in de stad moesten gaan stemmen. De meerderheid der bevolking van Zuidwijk kon er echter vrij koel onder blijven, daar de te lage aanslag harer belastingbiljetten haar van het nooit volprezen stemrecht buiten sloot. Onder de weinige begunstigden, die zich in het bezit hunner volle staatsburgerlijke rechten verheugen mochten, behoorde in de eerste plaats de schoolmeester van het dorp. Wel kon hij zich op geen vorstelijk inkomen beroemen en had hij werk het evenwicht tusschen zijn budget van inkomsten en uitgaven te bewaren, maar hij was door het gemeentebestuur met eene woning gezegend, waaraan vele deuren, vensters, schoorsteenen en vijf en twintig gulden belasting annex waren. Tot de overige uitverkorenen behoorde boer Teeuwes die de uitgestrektste boerderij van het dorp bezat.

De schoolmeester en boer Teeuwes waren zeer nauwgezette lieden, die hun plicht boven alles stelden en daarbij niet weinig trotsch waren op hun recht, om als vrije burgers van den vrijen nederlandschen Staat hun stembiljet in de bus te mogen werpen. Deze model-burgers lieten zich in de uitoefening van hun kiezersplicht door regenbui noch slijkerigen weg weêrhouden, zooals overtuigend bleek uit de omstandigheid, dat wij ze beiden in de herberg het Zwaantje aantreffen, om na het nemen van eene kleine hartversterking den natten tocht naar Ikshuizen en het stembureau te aanvaarden. Er bestond echter een groot verschil tusschen de beide ijvervolle kiezers: terwijl de schoolmeester met gloed en warmte de partij der Nieuwen aanhing, was boer Teeuwes een onwrikbaar voorstander van de beginselen der Ouden. Wij kunnen deze bijzonderheid mededeelen, zonder vrees van de geheimen der beide kiezers te verraden, daar noch de een noch de de ander zijne politieke overtuiging onder stoelen en banken stak en het gansche dorp sedert lang wist, dat de schoolmeester een ijverige Nieuwe en boer Teeuwes een dito Oude was. Het verschil van richting belette intusschen niet, dat het voorbeeldelooze tweetal eendrachtig zijn glaasje dronk en even eendrachtig in elkanders gezelschap ter stembus zou gaan.

‘Een malsch weertje,’ sprak de boer, met een bedrukt gezicht door het zwart berookte horretje voor het raam van de dorpsherberg turend, ‘een malsch weertje, meester, maar minder lekker om naar de stad te gaan.’

‘Ja, Teeuwes,’ sprak de meester, ‘we moeten er hier heel wat voor doen! Dan hebben die stadsche lui het toch vrij wat gemakkelijker: ze gaan een of twee straten door en ze zijn bij de stembus.’

‘Ik wilde wel, dat ik niet behoefde te gaan stemmen, maar...’ meende de boer.

‘Ik ook, maar...’ herhaalde de schoolmeester.

‘Gij stemt zeker voor den candidaat der Nieuwen?’

‘Natuurlijk, - en gij voor dien der Ouden?’

‘Dat spreekt vanzelf, maar... maar.... weet ge wat we doen moesten?’ vroeg op eens boer Teeuwes.

‘Wat dan?’

‘Stilletjes tehuis blijven, meester....’

‘Teeuwes!....’

‘En zonder aan onzen plicht als kiezers te kort te schieten.’

‘Dat is onmogelijk, Teeuwes!’

‘Het gaat heel goed, meester; gij stemt voor mijnheer Noordeloos, ik voor mijnheer Visser. Zoo wij beiden van de stembus weg blijven, heeft ieder eene stem minder; zóó kan onze onthouding geen invloed op den uitslag der stemming uitoefenen. Heb ik gelijk of niet, meester?’

‘Gij hebt gelijk, Teeuwes, - een heerlijke inval! Kom, in den kachel met onze stem briefjes!’

Zoo gezegd zoo gedaan, en toen de beide biljetten tot asch verbrand waren, keerden de twee mannen huiswaarts, zonder dat ze hun geweten hadden behoeven te verontrusten, en in het bewustzijn naar plicht en geweten gehandeld te hebben.

Wij bevelen den practischen inval van boer Teeuwes in wijder kring aan.

(Wordt vervolgd.)