De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Kaïro.

De reiziger, die nog iets van het klassieke Egypte, het Egypte der Egyptenaren, zien wil, zal zich moeten haasten. Thans reeds gaat de begoocheling grootendeels verloren. Hebben de tijd, de barbaarschheid en... de beschaving der menschen de al te machtige pyramiden nog tamelijk goed gespaard, het moet iets ontgoochelends hebben die reuzengevaarten, ‘waarop veertig eeuwen neêrzien,’ met de dampende boot of suisende locomotief langs te stoomen. Daarenboven zijn de overige monumenten reeds voor een goed gedeelte verdwenen; de negentiende-eeuwsche beschaving heeft daaraan ten minste evenveel schuld als de barbaarschheid van vroegere eeuwen. De vermaarde obelisken, de wellust der oude pharaö's, dwalen op de zeeën rond, om later de moderne pleinen van Londen of New-York te versieren; de ruïnen der Apis-tempels worden in fabrieken herschapen, de doodensteden in engelsche hoven; de mummiën der egyptische koningen en helden zijn in de museums te Berlijn, Parijs of Leiden voor een nieuwsgierig publiek ten toon gesteld. Zoo verliest Egypte zijne eerbiedwaardige herinneringen uit de grijze oudheid, naarmate de nieuwe beschaving het land binnendringt.

Gevallen zijn de oude hoofdstad Memphis, de residentie van den heiligen os Apis, Thebe met hare honderd poorten. Het betrekkelijk moderne Kaïro - de stad dagteekent nauwelijks van voor negen eeuwen: een kort tijdperk waarlijk in de geschiedenis van Egypte - spant nog de kroon van alle egyptische steden, ten minste wat hare uitgebreidheid en het getal harer inwoners betreft.

In het jaar 973 stichtte de kalief el-Mo'izz het tegenwoordige El-Kahireh, dat is: ‘de zegevierende,’ nu nog het noordoostelijke gedeelte van Kaïro, langen tijd de zetel der Fatimiden. Hoewel de stad sedert de turksche heerschappij in verval geraakt is, telt ze nog 260,000 inwoners en 30,000 huizen. Zij is om zoo te spreken in de schaduw der beroemde pyramiden gebouwd.

Kaïro bezit een doolhof van nauwe, ongeplaveide straten, waaruit geen europeesch reiziger zonder een bekwamen gids een uitweg zou vinden. Zelfs de weinige hoofdstraten zijn betrekkelijk smal en de huizen bieden het zonderlinge schouwspel aan, dat de bovenverdiepingen, die trapsgewijze naar buiten uitspringen, elkander schier raken, zoodat de straten overwelfd schijnen. Dit heeft het groote voordeel, dat het er in 't warme jaargetijde betrekkelijk koel is, maar met de zon wordt ook de lucht afgesloten, 't geen tot vele ziekten aanleiding geeft.

Kaïro bezit vele gedenkteekenen uit den tijd de Fatimiden; van de beide voornaamste, de door Saladin gestichte citadel en de moskee van Hassan, geven wij eene afbeelding. De citadel is eene stad op zich zelve en door drie ringmuren omgeven, die eene oppervlakte van drie kilometers omsluiten. Zij bevat verschillende paleizen, met uitgestrekte tuinen, niet minder dan twaalf moskeeën, kazernen, arsenalen, belangrijke archieven, enz. Om voorheen in de citadel te komen, moest men een smallen, steilen, in de rots uitgekapten weg beklimmen; Mehemed-Ali echter, de eerste onderkoning van Egypte, deed een breeden en gemakkelijken heirweg aanleggen, die spiraalvormig om den berg loopt en zelfs door voertuigen kan bereden worden. Dezelfde vorst heeft echter nog op eene andere wijze zijn naam aan Saladins citadel verbonden en wel door den moord der Mamelukken, - eene daad, die hem misschien voor de bevestiging van zijn troon voorgeschreven werd, maar niettemin als een gruwelijk verraad in de geschiedenis zal aangeteekend blijven. Den 1 maart van het jaar 1811 werd het geheele korps der Mamelukken door den onderkoning op eene verraderlijke wijze in de citadel gelokt, en als wilde dieren neêrgeschoten⁽¹⁾. Een enkel man slechts ontsnapte; van eene hoogte van veertig meters sprong hij met zijn paard neder. Het paard werd op den slag gedood, maar de ruiter kwam er met eenige wonden af en werd door medelijdende Arabieren opgenomen en verzorgd. Na zijne herstelling gelukte het hem zich door de vlucht te redden.

Wat de moskee van Hassan betreft, hare stichting dagteekent van het jaar 1356. Hoewel in vervallen toestand, is zij nog een der schoonste gedenkteekenen van het nieuwere Egypte. Hare minarets verheffen zich hoog in de lucht en haar koepel is een meesterstuk van Moorsche bouwkunde.

In vroeger tijd mocht geen vreemdeling deze moskee betreden - vrouwen zijn er nooit toegelaten, - doch sedert verscheidene jaren is dit verbod opgeheven, en wanneer de Europeaan zekere voorzorgen in acht neemt, kan hij het inwendige der uitgestrekte moskee bezoeken, waarin zich o.a. het graf van den stichter bevindt.

(1) Nadere bijzonderheden omtrent Mehemed-Ali en den moord der Mamelukken vindt men in den eersten jaargang van de ‘Katholieke Illustratie,’ bl. 334 en vervolg.