De Belgische Illustratie. Jaargang 10

Iets over natuurlijken en kunstslaap.

(Slot.)

In het eerste gedeelte van dit artikel was alleen sprake van natuurlijken slaap, wij zijn daarom nog iets naders verschuldigd omtrent den kunstslaap, of met andere woorden, over de zoogenaamde slaapmiddelen. De middelen om een kunstmatigen slaap op te wekken, of liever om het zenuwstelsel te verdooven, zijn

[p. 28]

echter zoo talrijk, dat wij slechts de voornaamste zullen behandelen.

Op de eerste plaats staat het opium. Sedert de oude opiumschuimer Morpheus de olympische rust is ingegaan, zijn er veel concurrenten van het opium opgetreden, doch het oude middel wordt nog altijd in ongelooflijke hoeveelheden verbruikt. Het is eventwel niet meer alleen het Oosten, waar in het opiumschuimen een aantrekkelijk genot wordt gevonden, maar ook in andere deelen der aarde wordt het niet minder gebruikt. Zoo bedraagt bijvoorbeeld, volgens de ambtelijke verslagen der Vereenigde Staten van Noord-Amerika, het jaarlijksch verbruik aldaar 250.000 ponden, waarvan volgens de opgaven van dokters en apothekers nauwelijks een derde voor geneeskundige doeleinden wordt verbruikt.

Dit buitengewoon debiet heeft het opium vooral te danken aan zijn prikkelende en opwekkende eigenschappen. Kleine hoeveelheden opium doen namelijk een gevoel van rust en behaaglijkheid ontstaan; het bewustzijn van de verstandelijkste krachten wordt zoo diep mogelijk gevoeld, de geest wordt opgewekt, de phantasie toovert zich de zonderlingste en aangenaamste beelden, in één woord, de mensch heeft zich in een vroolijken toestand verplaatst - hij heeft zijn opiumroes.

HET KONIJNTJE OP DEN MUUR, NAAR EENE SCHILDERIJ VAN D. WILKIE.

Wordt het opium in groote hoeveelheid genomen, dan werkt de opwekking juist tegenovergesteld. In plaats van opwekking doet zich eene groote vermoeidheid gevoelen, de bewegingen zijn traag, de gang onzeker, de tong zwaar, de indrukken der zinnen worden stomp, men kan een gevoel van slaap niet overwinnen.

Bij eene nog grootere dosis kan de verdooving zoo hevig worden, dat de slapende niet wakker is te maken, en niet zelden gebeurt het, dat de hersenen er door verlammen en de dood onmiddellijk volgt.

Evenals bij alle middelen, die het zenuwstelsel opwekken, moet men, om hetzelfde doel te bereiken, langzamerhand eene grootere dosis nemen, zoodat de eigenlijke opiumschuimers het tot eene hoeveelheid brengen, welke voor ieder ander doodelijk is.

Van de morphine, die uit opium gemaakt wordt, kan hetzelfde gezegd worden.

Iets anders is het met de chloroform, een onschatbaar middel in de hand van den geneesheer. De pijnlijkste operatiën, die vroeger moesten verricht worden, terwijl de lijder wakende was, worden tegenwoordig onder een kunstmatigen slaap uitgevoerd. Met de noodige zorgvuldigheid aangewend is de chloroform in 't geheel niet gevaarlijk.

[p. 29]

Ze wordt door inademing genomen. Hare eerste werkingen doen zich op in eene opwekking en kitteling der aangetaste organen. De chloroformsnuiver wordt in eene behaaglijke stemming gebracht, doch de kracht zijner zintuigen neemt af. Handen en voeten schijnen te slapen; tonen, welke naast hem voortgebracht worden, schijnen uit de verte te komen; de omgeving hult zich in nevelen, de helderheid van zijne gedachten is verdwenen, de verdoofde leeft in eene droomwereld: de eene gedachte volgt de andere met bliksemsnelheid en men kan deze volgen, want de verdoofde roept ze luid op. Naar gelang van het karakter en de ontwikkeling worden de dwaasste dingen uitgekraamd; geen geheim kan zoo diep in het hart begraven liggen, dat de onbeteugelde tong niet verraadt. Aan complimenten doet de verdoofde weinig en zijne omgeving moet zich de onaangenaamste opmerkingen laten welgevallen. Dikwijls wordt hij onrustig en spreidt dan eene ongewone kracht ten toon.

Doch ook deze toestand verandert geheel en al. Weldra volgt een diepe slaap. De armen en beenen hangen slap, alle gevoel is verdwenen, de oogen sluiten zich, de verdoofde gelijkt op een slapende, die van alles wat er rondom hem gebeurt niets weet. Wordt den verdoofde nog meer chloroform toegediend, dan is het zeker, dat hij slapende de wereld verlaat; in de hand des geneesheers levert echter de uitwerking der chloroform volstrekt geen gevaar op.

LUITENANT-GENERAAL SKOBELOFF.

In den laatsten tijd wordt het chloorhydraat zeer veel als slaapmiddel gebruikt. Het heeft de vormen van gekristalliseerde naalden, welke zich in alcalische vloeistoffen, in chloroform en bremzuur verdeelen. Daarop berust de werking van zijn gebruik als slaapmiddel. Dewijl namelijk het bloed eene alcalische vloeistof is, zoo wordt aangenomen, dat genoemde scheiding wezenlijk in het bloed plaats heeft en het met chloroform bezwangerde bloed het lichaam, evenals dit bij de inademing geschiedt, in slaap brengt. Het werkt zeer spoedig, want terstond nadat de mensch eene genoegzame dosis genomen heeft, gevoelt hij eene onweerstaanbare vermoeidheid en hij valt in een slaap, die veel overeenkomst heeft met den gewonen slaap.

Van het zwavelaether welks werking met die van de chloroform overeenkomt, zullen wij niet spreken, doch eindigen met het stikstofoxydulegas, dat zeer veel door de tandmeesters van onzen tijd gebruikt wordt, daar het zeer spoedig werkt, terwijl de wakende toestand spoedig terugkeert. Het is echter een gevaarlijk slaapmiddel, want talrijk zijn de voorbeelden, dat de verdoofde door vergiftiging stierf.

DE OORLOG IN HET OOSTEN. - SLAG BIJ KIZIL-TEPE.

[p. 30]

Wellicht heeft de opmerkzame lezer zich zelven reeds afgevraagd, waarom wij het melkzuur niet bespraken, daar het als vermoeiingsstof den natuurlijken slaap veroorzaakt. Wezenlijk is het melkzuur van verschillende zijden als slaapmiddel aanbevolen. Intusschen zijn nog te weinig pogingen aangewend, om een gunstig oordeel over zijne werking te kunnen geven.