De Belgische Illustratie. Jaargang 8

Anastasia.
door Dr. J. Renier Snieders.

(Vervolg en slot.)

Het is middernacht.

- Kunnen nu de gasthuiszusters eindelijk haar avondmaal gebruiken en zich ter rust begeven?

- Een oogenblik; haar liefdewerk is nog niet ten volle afgeloopen. De ongelukkige, die daar den geest geeft, moet nog gelijkt worden, en zijn lichaam kan hier op zijn sterfbed, nevens zieken en beterenden, niet langer blijven liggen.

- O, wat is dat alles toch akelig in het midden van den nacht!

- Ja, dat is een akelig, maar tevens zoo. schoon, zoo verheven werk, hetwelk niet dan door moedige menschen, wezenlijke helden en heldinnen, kan worden verricht!

Het lichaam wordt door de behendige liefdezusters gezuiverd, gereinigd en in zuiver lijnwaad gewikkeld. De eene sluit hem de oogen dicht; eene andere vouwt de handen als van een biddende, en laat die op de borst rusten.

Middelerwijl hebben de twee andere zusters eene draagberrie aangebracht. Het lijk wordt daar op getild, en bij een luid ‘onze vader’ voor de arme ziel, die een uur geleden, dat afgemarteld lichaam ontvlood, naar het lijkhuis gedragen.

Laat ons hier niet langer vertoeven, dan den tijd die er noodig is om de draagberrie op den vloer te zetten, en het lijk meteen wit, linnen kleed te bedekken. Neen, laat ons hier niet al te lang vertoeven; het is hier zoo koud, zoo akelig en bang tusschen die vier of vijf berries met linnen kleeden bedekt en nevens elkander gerangschikt.

Dat koude, dat akelige en bange voelen echter de nonnen niet; och, zij zijn zoo rustig als de dame, welke met haar borduurwerk voor het raam zit.

Waarom zouden zij bang wezen? Voor die dooden, welke daar op de berries rusten? Welk kwaad hebben zij te vreezen van die ziellooze lichamen, welke slechts misschien binnen duizende en duizende jaren, wederom zullen opstaan bij het vreeselijk schallen der oordeeltrompet?

Neen, die weerlooze dochters zijn niet bang voor de lichamen dier arme lijders, welke zij in hun leven zoo zorgvuldig hebben opgepast en die zij zoo lief hadden als eigen broeders en zusters. Voor zij zich uit het lijkhuis verwijderen, wordt elk doodkleed nog eens opgeheven, elk lijk zorgvuldig beschouwd en onderzocht, of de dood haar offer wel vast en zeker heeft neêrgeslagen.

Het uur van middernacht is reeds lang voorbij; alles is rustig in het ziekhuis.

- Nu toch kunnen de kloosterzusters zich eindelijk wel ter rust begeven, en slapen tot den morgen? Wat moeten die teedere vrouwen toch wel vermoeid zijn naar geest en lichaam!

- Ja, hare lichaamskrachten zijn bijna uitgeput en de geestvermogens letterlijk verlamd; maar toch is er geen tijd om zich eenige uren rust te vergunnen.

Er liggen zoovele zieken in het gasthuis, die dezen nacht de zorg der zusters kunnen noodig hebben! De voorgeschrevene geneesmiddelen moeten worden toegediend; hier zal een lijder om drinken, ginder een ander om eten vragen, en van meer dan een moet immers van tijd tot tijd het hoofdkussen worden zacht geschud? Er zijn er zoovele die, door hunne smarten overmeesterd, geen oog zullen slapen, en er zoo vurig naar verlangen, dat eene der nonnen hun een oogenblik komt gezelschap houden, in dien langen, akeligen nacht!

En dan, indien somtijds de toestand van een der zieken eens verslimmerde, zou men gedwongen zijn in allerijl den geneesheer, misschien ook wel den priester te halen.

O, gij ziet wel, dat de zusters moeten waken; twee, de oudste en de zwakste, zullen zich eenige uren ter rust begeven; twee, de jongste en de sterkste, gaan in de zaal op een kerkstoel zitten bidden, om bij het minste gekerm, bij den flauwsten klaagtoon eens zieken, terstond gereed te zijn. Morgen avond zal alles beter geordend zijn, en wellicht vindt men dan gelegenheid om aan de twee jongste zusters ook eenige uren rust te vergunnen.

Op die wijze zullen de vier heldhaftige nonnen elkander beurtelings aflossen, en ofschoon haar getal ontoereikend is voor een gasthuis, waar de toenemende ziekte elk oogenblik nieuwe lijders binnenbrengt, en de dood gedurig slachtoffers naar buiten sleept, zal het werk toch worden afgedaan.

De Heer van hierboven zal haar moed en kracht geven, om in hare verhevene zending niet te bezwijken.

De groote dame, die met haar borduurwerk voor het venster zit, terwijl nevens haar de kachel staat te gloeien, mag misschien denken, dat die gasthuisnonnen, welke zoovele gevaren trotseeren, straffeloos zooveel groven arbeid kunnen verrichten, omdat zij, uit een minderen, misschien wel uit den landbouwersstand gekozen, door opvoeding en gewoonte daartegen gehard zijn.

O, mevrouw, onder dat eenvoudig kleedsel der nonnen, heb ik er gekend die, evenals gij, op het dons der prachtige wieg hebben geslapen, die eene verfijnde opvoeding hebben genoten, die, evenals gij, met hare teedere voetjes, in satijnen kinderschoenen gestoken, over de mollige tapijten der salons hebben geloopen; ik heb er gekend, die de vermaken der balzalen en schouwburgen bijgewoond en, evenals gij, met volle teugen, uit den levensbeker hebben gedronken.

De freule met hare verfijnde opvoeding en somtijds eenigszins tengeren lichaamsbouw, kan dikwijls even goed het moeielijk en somtijds walgelijk werk der ziekenzalen verrichten als de nederige boerendochter, indien zij, evenals deze, slechts bezield s met gevoelens van ware godsdienst, het verlangen, hare medemenschen bij te staan, en door het stipt volbrengen harer kloosterplichten den Heere aangenaam te zijn.

IV.

De winter met al zijne ellende blijft voortwoeden, en ook zijn akelige broeder, de typhus, zet zijn vernielingswerk voort.

Binnen de muren van het gasthuis, waar de dood, met zijne knokkelige hand, aanhoudend den wetsteen over zijn zeis schuurt, en dan, in uitzinnige vreugde voortmaait, binnen de muren van het gasthuis zetten de vier edele vrouwen, wier namen den lezer reeds bekend zijn, haar liefdewerk moedig voort, en kampen manhaftig voor hare ongelukkige natuurbroeders, tegen koude, armoê, ziekte en dood.

Dagen, reeds weken zijn er verloopen; zij zijn vermoeid en afgesloofd van dat ruwe werk in die dompige zaal, bij dat muffige ziekbed.

De arme kloosterzusters zien er bleek en vermagerd uit.

- Hebben zij ook den tijd wel om zich geregeld aan de eettafel neder te zetten, en zich des avonds, na een dag van rusteloozen arbeid, ter rust te begeven?

- Och, aan de eettafel wordt niet gedacht en het is op een kerkstoel, naast het bed der zieken, dat zij nu en dan des nachts een oogenblik mogen insluimeren.

- Moeten die arme, moedige vrouwen dan ook zelven worden opgeofferd? Is er dan niemand, die haar een paar dagen zou aflossen in haar vermoeiend en gevaarvol liefdewerk?

- Niemand!

- Er is dan geene hoop, die ontoereikende bezetting in die, van alle zijden bestookte, vesting te hulp te snellen?

- Geene hoop!

- Zijn die vier zwakke vrouwen dan veroordeeld, om door een overmachtigen vijand, onmeêdoogend te worden neêrgeslagen?

- Wie weet!

V.

Sedert gisteren is de blos der gezondheid, die tot hiertoe de koonen der moedige Anastasia bedekte, beginnen te verbleeken.

Haar gang is traag en onzeker geworden; haar oog, anders zoo helder en vroolijk, blikt droevig naar den grond.

Sedert twee dagen heeft zij noch eten, noch drinken aangeroerd; sedert twee dagen is de slaap van hare sponde geweken.

Eene felle pijn doorboort haar voorhoofd; er vloeit aanhoudend een dun, lichtrood bloed uit de neusholten; haar lichaam siddert van eene onbeschrijfelijke koude, en wordt eenige oogenblikken later, heet als een gloeiend koolvuur.

Haar geest is beneveld; hare leden verlamd.

De moedige kloosternon beweert slechts aan eene voorbijgaande onpasselijkheid te lijden; morgen zal al die last verdwenen zijn; morgen zal de gezondheid wederom de overhand nemen over die lichte stoornis in de werking der voorname organen des levens.

Morgen zal zij zich eenige uren ter rust begeven; heden niet, neen, er is nog zoo oneindig veel werk! De zaal moet nog afgestoft en geschuurd, zooveel linnen gewasschen, gedroogd, gesteven, gestreken worden......

Er zijn wederom nieuwe lijders binnengekomen; de dood zit ginds achter in de zaal wederom te wachten bij een ziekbed, totdat de arme jongeling, welke gedurende vier weken tegen den ijzeren arm der ziekte worstelde, met hem wil meêgaan...... O, er is heden aan geene rust te denken! En toch, zij gevoelt zich op dit oogenblik wederom sterker, dan daareven, en beweert, dat hare hand even goed het werk zal verrichten als hare medezusters, welke hare hulp geen oogenblik kunnen missen.

Het is laat in den nacht.

Anastasia waakt; een oogenblik heeft zij gebeden; doch hoe komt het toch dat zij aan haren geest geene bepaalde richting meer kan geven, dat haar verstand aan den wil niet meer gehoorzaamt?

Met waggelenden tred, en zich aan de bedden, langs den muur geschaard, vasthoudend,

[p. 304]

gaat zij verder de zaal in en zet zich neder bij een ziekbed, hetwelk sedert dezen morgen door een kind is ingenomen.

De knaap heeft heel den dag gekermd om vader en moeder, wil in zijne ijlende koorts aanhoudend heenloopen en werpt in zijne kortstondige sluimering de dekens van het lichaam.

Anastasia zal den armen knaap, indien hij wakker is, weten te troosten, te vleien en hem, met de belofte van dingen, die het kinderverstand zoo gemakkelijk betooveren, tot stilte brengen; indien hij gelukkiglijk mocht zijn ingeslapen, zal zij gedurig het afgeworpen deksel wederom op het bed leggen, ten einde de koude dat met zweet bedekte lichaam niet zoude schaden.

De kleine zieke is ingesluimerd; ook de non vielen de oogen dicht, de slaap overmeesterde haar afgematten geest, haar diep vermoeid lichaam.

Eenige oogenblikken later dacht zij wakker te worden, en het kwam haar voor dat zij haar naam hoorde uitspreken. In het bed, waarin daareven de kleine knaap lag, ontwaarde zij nu, het gerimpeld, akelig gezicht van den ouden man, dien zij daags voor haar vertrek uit het klooster, in het ledige bed der ziekenzaal te Herenthals gezien had.

DE FACSIMILE-TELEGRAAF.

Zijn blik was nog even gloeiend, en toen hij haar naam uitsprak, klonk zijne stem even vreemd en akelig.

- Arme vrouw, sprak de oude man, op een fleemenden en medelijdenden toon, wie heeft de rozen van uwe wangen geplukt? Wie goot in uwe aderen dat vlugge vergif, hetwelk uw levensbloed reeds heeft bedorven, en uw bestaan bedreigt? Gij hebt sedert dagen en weken geene rust meer genoten, uw lichaam, door waken en harden arbeid afgetobd, door een onmisbaar voedsel niet mogen versterken, en gedwongen geweest, onafgebroken te leven in een verpesten dampkring, waarin de sterkste moet bezwijken. De doodworm knaagt reeds aan uw hart; nog eenige dagen, en uw schoon, jeugdig leven zal in de felste smarten een einde nemen...... Ziedaar het loon van uwen arbeid; ziedaar de kroon die de ondankbare wereld u op het hoofd drukt voor uwe nuttelooze zelfopoffering, ten voordeele van een hoop gespuis der samenleving..... Verlaat dit moordhol, het welk men een gasthuis noemt; vlucht dien verpesten dampkring, waarin de arme non, zonder doel, zonder belooning bezwijkt; ja, vlucht, misschien is het nog tijd, u aan het nakend gevaar te onttrekken.

- Satan! sprak Anastasia, een kruis makend, terwijl zij, met een ingehouden gil naar het hoofdkussen blikte, waar zij den ouden man, met zijn brandend oog, had meenen te zien.

Doch op het hoofdkussen zag zij het hoofd van den zieken knaap, die rustig sluimerde.

Half wakend, half sluimerend en droomend vroeg de non bij zich zelve:

- Welke bekoring? Heere, waar waart gij gedurende dien storm, welke daareven op mij nederviel?

- In uw hart! antwoordde eene stem, zoo zacht, zoo welluidend als de stem der hemelingen.

Op het hoofdkussen van het ziekbed meende zij het hoofd te zien van den Schoonen jongeling, dien zij nog eens, eenigen tijd geleden, in haar klooster ontwaarde. Om zijn hoofd schitterde een straalkrans, die de oogen der stervelinge verdoofde.

- Anastasia! sprak de zoete stem des jongelings.

- Dat is de stem niet van den boozen verleider, sprak zij.

Er steeg uit het bed eene schitterende lichtstraal, waarlangs de blonde jongeling, in eene stofwolk van goud gehuld, als een bliksemschicht ten hemel vloog.

Met opgeheven armen lag de gasthuisnon op hare knieën en staaroogde in verrukking den reeds opgestegen hemelbode achterna.

- Welk ongekend genot! welke zaligheid! murmelt zij, terwijl haar oog op dit oogenblik misschien door den dichten sluier der eeuwigheid heendrong, en een vluchtigen blik mocht werpen op het loon der braven.

VI.

Ziet gij daar op het bed van eene der ziekenkamers van Turnhout's gasthuis, die vrouw liggen? Zij is door den verpestenden adem der rotkoorts getroffen.

Loodzwaar drukt haar lichaam op het bed, want hare leden zijn als met lamheid geslagen. Haar gelaat is zonder uitdrukking; de werkelooze spieren hebben hetzelve in een wezen van koud marmer herschapen. De verstandsvermogens zijn dicht beneveld; de gestoorde levensorganen zijn in volkomene wanorde.

Reeds verscheidene dagen worstelt zij met den dood.

Al wat de liefdadigheid der behendige medezusters, al wat de geneeskunde heeft weten te verzinnen, wordt in het werk gesteld om die arme zieke te redden.

Zij boezemt ook zooveel liefde in aan hare medezusters, zooveel sympathie aan den geneesheer.

- Wie is dan die belangwekkende vrouw?

- Anastasia, de nederige kloosterzuster, die gedurende twintig volle dagen bijna zonder nachtrust, bijna zonder aan eten en drinken te denken, in eene besmette ziekenzaal doorbracht, tusschen zieken, stervenden en dooden! Anastasia, de heldin, die een veldtocht aflegde, waarop de mexikaansche officier met al zijne eerekruisen, haar niet dufde volgen!

- O, dat kostbaar leven van zelfverloochening en opoffering mag niet verloren gaan!

- Hoort gij den akeligen doodsreutel niet? Ziet gij niet dat het leven, evenals eene pit in de opgebrande olie, in dat lichaam nog slechts even meer flikkert, en elk oogenblik dreigt uit te gaan?

Hoort gij de gebeden der stervenden niet, die uit den mond van eenige zusters, voor het ziekbed nedergeknield, ten hemel stijgen?

Het noodlottig, neen, zeg ik liever, het oogenblik van eeuwig geluk is daar!

De stervende opent de oogen; een hemelsche lach spreidt zich over haar eensklaps verhelderd wezen uit.

Zij staart ten hemel en spreekt in verrukking:

- Hoe licht is het daarboven! De hemel in al zijne onbesef bare heerlijkheid!... De blonde jongeling de engel.....o, daar daalt hij neder op zijne blanke wieken..... daar is hij!

Op het oogenblik dat het laatste woord op hare lippen wegstierf, steeg hare ziel op de vleugels des engels naar boven.

VII.

Twee dagen later reed eene nederige huifkar over den straatweg, welke van Turnhout naar Herenthals geleidt.

Op de huifkar stond eene doodkist, welke het overschot bevatte der heldhaftige kloosternon. Moest haar lichaam niet rusten op het nederige kloosterkerkhof tusschen hare afgestorvene medezusters? Moest zij daar, op dien gewijden grond, hare nog levende vriendinnen niet afwachten? Moest daar op haar grafheuvel later niet een zerk, eene zuil, of misschien ook maar een nederig, houten kruis oprijzen, hetwelk den bidden den bezoeker ten eeuwigen dage tot een bewijs zoude strekken, dat daar, onder de zoden, eene weldoenster der arme zieken, eene heilige rustte?

Een nederig houten kruis, och, ja, dat is genoeg; maar laat ons daarin griften:

Hier rust Anastasia, eene der grootste vrouwen van onzen tijd!