De Belgische Illustratie. Jaargang 6

[p. 137]

[Nummer 18]

Peter Benoit.

In de oudste gemeente van Vlaanderland, in Harlebeke, de eerste verblijfplaats der Forestiers en Graven van Vlaanderen, in een stadje vol herinneringen aan de vlaamsche grootheid in het verleden, werd op 17 Augustus 1834 een jongentje geboren, dat, pas man geworden, de sinds twee eeuwen ingesluimerde vlaamsche muziekkunst moest heropbeuren en een nieuw leven doen ingaan.

Wij zullen niet zeggen, zoo als men van andere groote toondichters schrijft, dat dit kind een klein wonder (un enfant prodige) was en dat het van in zijn wieg partituren schreef. O neen! Veel aanleg voor de muziek had het jongentje wel zeker, maar is dit genoeg om kunstenaar te worden?

Wij denken zulks niet: werkzaamheid, een taai geduld en talrijke opofferingen rijn er noodig om van een geboren muzikantje een kunstenaar te maken.

Vroeg werkte de kleine Peter-Lenaert-Leopold Benoit (want het is van hem dat wij schrijven); vroeg reeds speelde hij verschillende instrumenten; vervaardigde, nog kind zijnde, Missen en andere stukken voor de kerk; schreef ook pas-redoublés en fantasiën voor harmonie en fanfaren; speelde die stukken met den zoon van den bakker, den koster en vele andere muzikale talenten op de dokzaal en in de maatschappijen van Harlebeke.

peter benoit.

Men zegt dat een kind gewoonlijk meer van het karakter zij ns grootvaders heeft dan van dat zijns vaders; dat was waarheid voor den kleinen Peter: zijn moederlijke grootvader was een zonderling man: zonder veel geleerdheid te bezitten, werd hij nochtans aanzien voor den geleerde der plaats. Waren er feestelijkheden in Harlebeke of in de omliggende gemeenten, altijd werd grootvader verzocht die met zijn dichterlijk talent op te luisteren. Zeer opmerkelijk was het dat de man nooit verzen schreef of geschreven heeft, maar zoo als de barden en minnezangers dichten improviseerde. Zonder ze gelezen te hebben, alleen door overlevering, kende hij de geschiedenis van Vlaanderen en vertelde ze met eene warme overtuiging.

De oude grootvader kende de plantenkunde en de geneeskundige hoedanigheden der kruiden; ook was hij niet onbekend met de sterrekunde.

[p. 138]

Nu die grijsaard had eene voorliefde tot den kleinen Peter die hem öp al zijpe tochten mocht vergezellen; zijn grootste genoegen op hunne wandelingen was zijnen kleinzoon de natuur en hare schoonheden, den hemel en zijne sterrenpracht te leeren bewonderen en alzoo te ontwikkelen het poëtisch gevoel dat het jongentje in hooge mate bezat.

Aldus sleet de toekomende vlaamsche toondichter gelukkig zijne kinderjaren tusschen muziekschrijven, dichterlijke wandelingen doen met grootvader en dezen hooren vertellen hoe Vlaanderen groot was in vorige eeuwen, hoe onze voorouders nooit den fieren nek bukten en moedig alle vreemde indringers afweerden om eigen taal en eigene zeden te bewaren en alzoo eigenaardige kunsten en letterkunde te bezitten.

Dat geluk echter moest in eens verbroken worden: de vader van Peter, fier omdat zijn jongen de gouden medalje van het lager onderwijs gewonnen had, besloot zijnen zoon op de normaalschool van Lier te plaatsen en er den opvolger van den toenmaligen ouden schoolmeester en koster van Harlebeke van te maken.

Zulk nieuws was een donderslag voor den kleinen Peter, die muzikant maar geen koster worden wou; hij deed al wat mogelijk was om aan zijns vaders gedachten eene andere richting te geven, doch te vergeefs: op zekeren dag vertrok vader Benoit met zijn jongentje naar Lier.

Op reis ging alles wel; in Lier insgelijks. Peter werd opgesloten om schriftelijk eenige hem door den Bestuurder der normaalschool opgegeven vraagpunten te beantwoorden. De schoolmeester van Harlebeke had zoo dikwijls gezegd dat Peter Benoit zijn beste leerling was, dat de hoogmoedige vader, toen beide des avonds van Lier vertrokken, zijnen kleinen jongen in den geest reeds met den traditioneelen schildpadden bril op den voorneus en met eene lange lat gewapend, tusschen de schoolbanken zag heen en weêr wandelen; ja, hij zag hem reeds in zijn kostersambt al de kinderen van Harlebeke ontzag inboezemen, maar... de kleine had er anders over beslist!

Hij had zich gedwee laten medevoeren naar Lier en aldaar opsluiten, met het vast voornemen muzikant en niet koster te worden. In zijn jong brein had hij overlegd de hem gestelde vragen niet te beantwoorden en toen, na het vertrek van vader en zoon, de achtbare bestuurder der normaalschool het hem toegevouwen overhandigde blad papier ontplooide, vond hij het..... langs alle zijden even wit! Peter had gedacht den langen kostersrok en deftigen schoolmeestersbril niet beter te kunnen ontkomen dan met in Lier door te gaan voor eenen nietweet van de ergste soort.

Dit voorval overtuigde vader Benoit omtrent de vastheid van Peter in zijne besluiten en haalde hem over om zijnen zoon het volgende jaar naar Brussel te laten gaan.

Het was in 1851; Peter Benoit had toen zijn zestiende jaar bereikt. Met een pak muziek onder den arm, vertrekt de kleine uit Harlebeke en schelt aan het huis van den heer fétis, bestuurder der muziekschool van Brussel.

‘Zou ik, als het u belieft, menheer Fytis kunnen spreken?’ vraagt het manneke, op zijn vlaandersch, aan den knecht.

‘Mijnheer is aan zijn werk,’ antwoordt deze.

‘Ik kom van heel verre,’ zegt de kleine, ‘en zou hem toch gaarne spreken.’

‘En wien moet ik annonceren?’ vraagt de knecht glimlachend.

‘Wel zegt,’ antwoordt het kind, ‘dat ik uit Vlaanderen kom en gaarne een groot compositeur zou worden!’

De knecht beziet het jongentje van onder tot boven, verdwijnt en komt eenige stonden daarna terug met de boodschap dat Mijuheer ontvangt.

De heer Fétis onderzoekt vluchtig het muziek van den kleine en zegt hem: ‘Zoo, gij zoudt gaarne een groot compositeur worden? Ik kan niet zeggen of gij een groot worden zult, maar voorzeker zult gij een zeer goed worden.’

II

Ziedaar dan de kleine als leerling der muziekschool aangenomen, en hoe maakte hij het daar?

Na twee jaren studie bekwam hij in 1853 den tweeden prijs van harmonieleer; in 1854, den eersten prijs van harmonieleer, contrapuhktische samenstelling en fuga; en in 1855, een accéssit tot den prijs van Rome.

In 1856, schreef hij, ter gelegenheid van het 25jarig jubelfeest van Leopold's troonbeklimming, een melodrama in drie bedrijven, getiteld ‘De Belgische natie’ dat op 27 Juli van dit jaar in den Parc-Schouwburg van Brussel gespeeld werd. In December daarna, orkestmeester benoemd geweest zijnde van dien schouwburg, schreef hij daarvoor verscheidene vlaamsche melodrama's en een lief tooneelstuk in drie bedrijven genaamd ‘Het dorp in 't gebergte.’

In 1857 behaalde Benoit den eersten prijs van Rome, met de cantate ‘Le meurtre d'Abel.’ Het stuk werd in September van het zelfde jaar te Brussel gespeeld en baarde eenige opschudding, want van dan af ontwaarde men in Benoit's samenstellingen eene strekking naar oorspronkelijkheid, die van hem een groot kunstenaar deed verhopen.

Toen verliet Benoit de hoofdstad als een volslagen muzikant maar ook als een verbasterde vlaming, want hij zoo min als andere vlaamsche jongens had kunnen weêrstaan aan den franschen geest die de muziekschool van Brussel beheerscht. Gelukkig koos hij Duitschland tot doel der reis die hij nu op kosten van het staatsbestuur ging ondernemen en oefende zijn driejarig verblijf in Duitschland eenen beslissenden invloed op hem uit.

(Wordt vervolgd.)