De Belgische Illustratie. Jaargang 5

De visscherij in Nederland.
Door Mr. Hubert Sassen.

Het is een treurig kenmerk van onzen tijd, dat, in weerwil der duurte van de levensmiddelen, die verschillende klassen van de maatschappij drukt en teistert, eene uitzinnige weelde, zucht tot vermaak, zingenot, die zelfde klassen tot verkwisting van zuur verdiende penningen verleiden.

De waarschuwende stem van onze nijvere, bedachtzame voorvaderen, schel klinkend in de leus: ‘Zet de tering naar de nering,’ de grondslag van hunne welvaart, rijkdom, macht, schijnt meer en meer in onze maatschappij weg te sterven. En nogtans, de toepassing van deze kernspreuk is het eenige middel, door hetwelk men den kwellenden druk van de duurte der levensmiddelen kan verzachten. Zij leert ons spaarzaamheid, orde, vlijt, zorg voor de toekomst betrachten, de vruchten van den arbeid waardeeren; zij breidelt de praalzucht, matigt de zucht tot loszinnig vermaak, en behoedt ons voor dat euvel van onzen tijd, zich boven zijn stand of liever boven zijn vermogen te verheffen. De praalzucht, die in vele klassen zich openbaart, is daarvan het voornaamste gevolg. Zie slechts de kleedij en haar tooi: wansmaak, stuitend voor het schoonheidsgevoel, ongerijmdheid, omdat de kunstmatige vorm en de voorwerpen nabootsing en vervalsching verraden, paren zich aan een gemaakte houding. Men speelt de rol van den aristocraat, en, wanneer men het pronkstuk op den keper beschouwt, aftakelt, dan ontdekt men verrassende maar treurige waarheden betrekkelijk het huiselijk leven.

Zullen wij eveneens wijzen op de buitensporige zucht tot vermaak en zingenot, op de menigvuldige gelegenheden, die den volke worden bereid, en, als zoovele listen en lagen op zijn zuur verdiende penningen gelegd, den verderfelijksten invloed op zijn zedelijk en stoffelijk welzijn uitoefenen, het misbruik van sterken drank, die schandvlek van Nederland, begunstigen? Neen, genoeg zij het op te merken, dat dit een en ander de duurte der levensmiddelen verhoogt en armoede en ellende baart. Moord en diefstal zijn bovendien de gevolgen van deze; fijn gesponnen bedrog, misbruik van vertrouwen, zwendelarij de gevolgen van de boven het vermogen opgevoerde levenswijze. Men roemt de beschaving en verlichting van onze eeuw; maar plaats naast dien roem de tafereelen van de gruwelen en de schelmerijen, welke de nieuwspapieren ons dagelijks wijd en breed ontrollen, en men zal spoedig ontwaren dat zij slechts holle klanken zijn: vernis, niets anders.

Maar wat vooral onze zorgen voor de toekomst moet aanwakkeren, is, dat de duurte niet als een tijdelijke, uit rampen of misgewas gesproten, kan worden beschouwd. Met het oog op het verledene en heden voorspelt ons de toekomst veeleer rijzing der prijzen. Het verledene herinnert ons, onder anderen, aan goedkoope levensmiddelen en daarentegen aan den hoogen prijs der kleedingstoffen; ons heden levert goedkoope kleedingstoffen, b.v., maar in weerwil van zijne talrijke uitvindingen en verbazende ontwikkeling op het gebied van industrie, zijne rijkdommen en glans, is het niet bij machte den volke een goedkoop, gezond voedsel te leveren. En dit is toch zeker het eerste en natuurlijkste vereischte voor een krachtvol, arbeidzaam volk.

In dien toestand ligt, naar onze meening, het bewijs opgesloten, dat de ontwikkeling van den landbouw, de bron van alle levensmiddelen, geen gelijken tred heeft gehouden of heeft kunnen houden met het toegenomen getal arbeiders, die de verbazende uitbreiding van het fabriekwezen eischt. In andere woorden, de verhouding van de voortbrengselen des landbouws tot de verbruikers is gebroken. Trouwens deze talrijke klasse, vierde stand genaamd, is vreemd aan den landbouw en genoodzaakt hare levensmiddelen in klinkende munt te koopen. Men mag dus aannemen dat de prijs zal stijgen naarmate het fabriekswezen zich ontwikkelt, - en gebrek en armoede in dezelfde mate. Dit is de geschiedenis van vele fabrieksteden, getuigen die in Engeland, waar, naast verbazenden rijkdom van enkelen, de afzichtelijkste armoede de massa teistert.

De toekomst is dus wel zorgwekkend, vooral omdat gebrek aan godsdienstig en wetenschappelijk onderwijs, naar ieders stand en behoefte, steun van 's menschen zedelijk en lichamelijk welzijn, de voordeelen,

[p. 280]

die het alom verhoogde loon der menigte aanbiedt, grootendeels doet verwaarloozen; want het blijkt maar al te zeer, dat, naarmate het loon is gestegen, ook de behoeften onmatig vermeerderen; dat de jeneverkroeg, die wanhoop van den waren volksvriend, de zuur verdiende penningen meer en meer verslindt. Voeg daarbij de stem van den verleider, die alom weergalmt, het volk met herschenschimmen paait, afgunst, haat, nijd in zijn gemoed, ook zelfs tegen den burgerstand, de kern der maatschappij, ontsteekt, door werkstaking tot ellende brengt en het, door wanhoop gedreven, als een werktuig in zijne hand medesleept op den weg der misdaad: moord, plundering, brandstichting, natuurlijk ten eigen bate, maar ten verderve van zijn werktuig, dat hij later verschopt. Deze zijn altemaal oorzaken, die op den prijs der levensbehoeften een verderfelijken invloed uitoefenen. Menschelijke rede, strafwetten vermogen niets tegen de ziedende hartstochten en de losbandigheid van het geweten.

De lezer zal het vorenstaande wellicht als eene vreemdsoortige inleiding beschouwen, als hij verneemt, dat wij in dit opstel een blik wenschen te slaan op de visscherij in de binnenwateren van Nederland. Toch niet. Wij hebben de oorzaken, die den druk van den duren tijd verzwaren, aangestipt en willen nu een tak van nijverheid, voor zooveel in ons is, aanbevelen, die, met zorg behandeld, beschermd, bewaakt, dat zware juk verlichten en een goedkoop, gezond voedsel kan verschaffen.

DE OVERBLIJFSELEN VAN DEN TOREN VAN BABEL.

Behoeven wij den lof van de visscherij te verkondigen? Neen, want de visch, ook de geringste soort, die zoowel den schralen maaltijd van den daglooner kruidt als den weelderigsten feestdisch siert, is boven allen lof verheven. Slechts dit willen wij opmerken, om onze overtuiging uit te drukken, welke weldadige vruchten zij kan afwerpen, dat, wat Hendrik IV, Frankrijk's grootmoedige koning, wenschte, dat namelijk, elk landman des Zondags aan een malsch hoen zich vergastte, de visscherij in Nederland in ruime mate kan verwezenlijken. Ieder Nederlander zal niet alleen 's Zondags, maar dagelijks wellicht een teug uit die weldadige bron kunnen putten.

De strenge voorwaarde, waarvan de Schepper de ontwikkeling der kiem van al wat ademt en groeit en bloeit afhankelijk heeft gemaakt, is een langer of korter tijdperk van ongestoorde rust. Hij, die deze erkende waarheid miskent, deze stalen wet schendt, grijpt in het wezen der dingen, verkracht de natuur en stopt de bron, die tot 's menschen stoffelijk welzijn vloeit. Het vischwater is eene van die bronnen, waar deze wet heerscht en waar de overtreding van deze wet de kiem van honderd duizend wezens verstikt; want er bestaat nauwlijks eene diersoort, die in dezelfde mate voortteelt als de visch.

Een tijdperk van ongestoorde rust is dus een eerst vereischte voor de ontwikkeling van den visch. Wanneer nu de mensch, hetzij uit onkunde, hetzij uit baatzucht, in dit maatschappelijk belang ingrijpt, de kiem van den visch aanrandt, op zijne ontwikkeling vernielenden invloed uitoefent, dan is het staatsgezag verplicht, daaraan door strenge wetten paal en perk te stellen, dat belang te handhaven, te verdedigen. Dat op de visscherij in Nederland toepassende, leert de ervaring, dat zij een prooi is van den baatzuchtigen visscher, die de hand roekeloos slaat aan de bron van zijn bestaan, omdat de baatzucht, ook kortzichtig, geene toekomst in rekening brengt; dat de wet, hare straffen, het toezicht te kort schieten, om die hebzucht te beteugelen, het vischwater te beschermen.

(Wordt vervolgd.)