De Belgische Illustratie. Jaargang 5

Vader Matthijs.
Door Rudolf Vranks.
(Vervolg.)

‘Vluchten!’ riep ik van mijnen stoel springende, ‘ik, vluchten als een misdadiger! O, dan zou men zeker zeggen dat ik de medeplichtige van van West ben. Neen, vluchten wil ik niet, ik zal mij aan mijn lot onderwerpen, ik wil in het gevang geworpen worden. Vluchten doe ik niet!’

‘Bedaar, ongelukkige, en denk aan deze, waarvan gij de eenigen steun op aarde zijt. Gij in het gevang, zijn zij veroordeeld om door de armoede en de algemeene verachting een ellendigen dood te ondergaan. Uwe naam zal niet min gekrenkt zijn dan anders. - Ik versta wat in u geschiedt, Hendrik, maar heb medelijden met mijne dochter en de uwe! Spaar hen van de schande, waaronder zij in korten tijd zouden bezwijken. Heb medelijden met mij, Hendrik, spaar mij de droefheid van de teer geliefde schepsels onder mijne oogen te zien verwelken en sterven!’

Helaas, het was waar wat hij zegde, zij zouden onder de schande bezwijken.

‘Ziehier wat ik gepeinsd heb, Hendrik,’ vervolgde de grijsaard. ‘Gij zult naar Engeland gaan. Men weet dat gij ziek zijt, men zal zoohaast uwe afwezigheid niet bemerken. Morgen zend ik Bertha en Maria achter. Ik blijf hier met mijne vrouw, om uwe zaken zooveel mogelijk te vereffenen. Ik heb nog eenig fortuin, ik heb vrienden: ik zal alles opofferen om uwen naam van oneer te sparen.’

‘Maar indien ik vlucht, wordt gij als medeplichtige genomen.’

‘Neen, uw ongeluk zal ik trachten eenig dagen gedoken te houden, totdat het in deel verminderd zij. Geloof mij, Hendrik, het is het eenigste wat u overblijft. Gij kunt mij van geen nut zijn en gij waagt uwe vrijheid met hier te blijven. Wanneer ik uwe zaken zooveel mogelijk zal vereffend hebben, zullen de menschen verstaan uit welk gevoel gij gevlucht zijt. Zij zullen den koopman Flanbardts niet durven betichtigen van eerloosheid, daar hij zijnen vader achterlaat, die geheel zijn fortuin opoffert om zijne schulden te betalen. Zij zullen uw ongeluk verstaan, Hendrik.’

Ik was radeloos. Maar de liefde tot Bertha en Maria deed mij eindelijk den raad van M^r. Windels volgen. Helaas, het viel mij nogtans zoo hard, weten dat men onschuldig is en moeten vluchten als een booswicht, ach, wat moest ik niet lijden. Vluchten, terwijl het lijk mijner moeder nog over aarde lag; vluchten, zonder haar tot de laatste rustplaats te mogen vergezellen! . . . . .

Niettemin, ik had het begrepen, het moest zijn. Ik was nu in eene diepe moedeloosheid gevallen. Ik liet mij handelen gelijk een kind. Mijn schoonvader, met eene kracht boven zijne jaren, bereidde alles en nam al de noodige maatregels.

Zoo ging de nacht over. Het geraakte vijf uren in den morgen. Binnen één uur moest ik mij inschepen op de stoomboot voor Londen.

Aangezien mijn ziekelijken stand, wees mijn schoonvader een trouwen knecht, om mij te vergezellen en over mij te waken. Ik bemoeide mij met niets, alles was mij onverschillig geworden.

Eenige oogenblikken voor het vertrek, liet ik mij gewillig in een rijtuig leiden. Mijn schoonvader vergezelde mij tot aan de kaai. Ik kreeg eene som van vijfduizend franken mede, - al wat in het huis te vinden was - en eenige juweelen van familie. Ons reisgoed was gering, en dat om geen oog te geven.

Tot voor de aankomst aan de inschepingsplaats bleef ik bedaard, doch wanneer ik het schip ontwaarde, dat mij moest naar het ballingschap leiden, greep eene hevige zenuwvlaag mij aan.

Ik viel snikkend aan den hals van mijnen schoonvader.

‘Och laat ze mij nog eens zien!’ riep ik uit. ‘Laat mij nog eens het gelaat mijner moeder aanschouwen.’

‘Het kan niet zijn,’ antwoordde M^r. Windels, diep geraakt, ‘anders ware alles verloren. Wees moedig, Hendrik; heb betrouwen op God.’

‘Mijne moeder, voor eeuwig van haar scheiden? Erbarmen met mij, vader laat ze mij nog eens zien!’ . . . .

Mijn schoonvader wist niet hoe mij te overhalen. Het uur des vertreks naderde en wij hadden nog geene plaats aan boord van de stoomboot.

‘Om de liefde van God, Hendrik,’ riep hij uit, ‘laat u gezeggen. Gij verliest ons allen met te vertoeven. Betrouw u op mij, ik zal voor alles zorgen. Uwe moeder is in den hemel waar zij over u waakt. Bid God dat Hij u de noodige sterkte geve.’

‘Bertha en Maria, moet ik die ook verlaten?’

‘Neen, Hendrik, het is slechts voor korten duur. Op mijn woord van eer, verzeker ik u dat zij overmorgen reeds bij u zullen zijn. Zij moeten hier blijven om voor de begraving uwer overledene moeder te zorgen. Binnen twee dagen zullen zij beide met mijne vrouw bij u zijn. Ik zal hier alleen blijven totdat alles gedaan zij. Ik zal van West doen opzoeken. Gelukken wij er in van hem aan te houden, is alles hersteld. Heb goede hoop, Hendrik; alles zal misschien nog beter gaan.’

Ik sprak niet meer tegen. Ik verviel in mijne vorige neerslachtigheid. Mijn schoonvader omhelsde mij teederlijk en eenige stonden daarna was ik met den knecht op het vuurschip, dat welhaast zich van de kaai verwijderde en in volle vaart de Schelde neerging.

Terwijl de knecht voor het reisgepak zorgde, ging ik mij in eenen hoek neerzetten. Hetgeen rond mij gebeurde: het gewoel der reizigers, het geschreeuw der matrozen en het machtige zuchten van het stoomschip, hoorde ik niet.

Ik hield het oog gevestigd op mijne geboortestad, waarvan ik mij snel verwijderde. Ik zag de huizen altijd langzaam verkleinen in de verte en zich eindelijk in een onduidelijken hoop versmelten. Ik zag nog alleen den toren van de Onze-Lieve-Vrouwekerk, welks hooge spits zich in de wolken verhief. Eindelijk verdook eene bocht der Schelde ze ook aan mijne oogen.

Op het zelfde oogenblik liet ik mijne oogen in de ruimte dwalen, en ik zag de stad Antwerpen weer. Dáár, op den boord van de kaai, meende ik duidelijk mijne vrouw en mijne dochter te ontwaren, bleek en vermagerd. Zij staken hunne armen uit naar mij, als smeekten zij om hulp. Zij wezen mij twee politie-beambten die met snelle schreden recht op hen toekwamen. . . . . . Ik zag hen vastgrijpen en door wreede ambtenaren medesleepen. Ik hoorde hun snijdend gekerm. Zij wendden zich somtijds om naar mij, maar zij werden altijd voortgerukt. Ik bemerkte hoe de voorbijgangers dit schouwspel met onverschillig en schier verachtend oog aanzagen. . . . . . Zóó kermend en onmeedoogend voortgesleept verdwenen zij achter eenen hoek. . . . . .

Eensklaps in het verschiet zag ik eenen stoet, eene begrafenis, die met kruisen en vaandels langzaam voorbijging. Ik zag de lijkbaar met het rouwkleed er over. De stoet naderde ook den boord der kaai. Toen de doodskist geheel op den boord was, zag ik het rouwlaken eensklaps er af rukken, de kist sprong open en, o afschrik, ik zag mijne moeder er in rechtstaan! . . . . . Ik zag hare verminkte en verbrande ledematen, hare verzwarte armen, die zij, evenals mijne gade en mijn kind, naar mij uitstak, als wilde zij ook mijne hulp inroepen. . . . . .

De stoet ging voort.

Nu zag ik eenen man alléén aankomen. Gelijk de anderen naderde hij ook den boord der kaai, waar hij bleef staan. Hij had tot nu toe het hoofd op de borst geleund gehouden, als iemand, die in gedachten is. Maar nu rechtte hij het hoofd en bezag mrj. . . . . . Ik herkende mijnen vader. Hij bezag mij met denzelfden blik, dien hij in zijn laatsten stond op mij gevestigd had. Ik sidderde onder dezen blik, ik voelde eene koude rilling over mij gaan. En nogtans, er was geen gramschap in dezen blik te lezen. Neen, hij bezag mij met die uitdrukking van medelijden en stil verwijt, waarmede hij gestorven was, na de ongelukkige zaak, die ik op het verradelijk aansteken van Frans had aangegaan en die zijne dood gekost had. Zoo bleef mijn vader mij lang bezien, met de armen op de borst gekruist en met de beweegloosheid van een lijk. . . . . . Dan ging hij langzaam voort en verdween in de richting waar ik de doodbaar mijner moeder had zien verdwijnen.

De kaai bleef eenzaam en verlaten en als door eene geheimzinnige kracht gedwongen, hield ik nog altijd mijne strakke blikken er op ge-

[p. 223]

vestigd. . . . . . Eensklaps zag ik Frans van West, mijnen verrader! In de eene hand hield hij eene beurs, waarin ik goud en bankbriefkens ontwaarde, in de andere zwaaide hij een brandende fakkel. Op zijn gelaat stond denzelfden helschen spotlach, dien ik hem in mijne vorige droomen gezien had. Hij stond te dansen en te huppelen als in eene monsterachtige vreugde. Zijne oogen fonkelden van haat. Met de brandende fakkel, die hij in de hand hield, wees hij naar mijne vrouw en mijne dochter, die ik nu weer in de verte door de rechtsbeambten zag weghalen, en aan den anderen kant den stoet mijner moeder en mijnen vader, die ze eenzaam volgde. Ik hoorde hem duidelijk roepen: ‘Ziedaar mijn werk!’

En dan begon alles te draaien voor mijne oogen; ik zag spoken, monsters en alle slag van helsche dingen, die rond mij dansten. En tusschen hen allen ontwaarde ik het afschuwelijk gelaat van Frans van West.

Dit duurde eenige oogenblikken, eindelijk zag ik niets meer. . . . . .

Ik was in bezwijming gevallen.

VI

Van dit oogenblik af voel ik eene ijdelheid in mijne herinneringen.

Toen ik tot mij zelven kwam, bevond ik mij te bed in een klein kamerken. Mijne vrouw en Maria zaten bij mij. Beide vrouwen waren aan een naaiwerk bezig. Ik bezag met verwondering hun bleek gelaat, dat nog meer uitkwam op hunne sombere rouwkleeren. Het geheugen ontbrak mij nog. Dit duurde echter slechts eenige oogenblikken: de wezenlijkheid met al hare schrikkelijke omstandigheden vertoonde zich welhaast voor mijnen geest. Eene zware zucht ontsnapte mij.

Op dit hooren hieven de twee vrouwen hun angstig gelaat op. Het gezicht mijner twee engels deed mij moed hervatten. Ik opende de armen en sloot ze tegen mijne borst.

‘Genezen, hij is genezen! o, God bermhertig, wees gedankt!’ riepen zij uit met den lach der zaligheid op het gelaat.

De droom, dien ik aan boord van het schip gehad had, kwam zich nu voor mijnen geest plaatsen. Ik had mijne vrouw en mijn kind door de rechtsambtenaren zien weghalen, en nu waren zij daar, zij, die met hunne zuivere liefde over mij waakten.

O, ik gevoelde mij gelukkig van bedrogen te zijn. Ik vergat een wijl het verleden en ik omhelsde ze nog eens.

Welhaast echter, verscheen mij het tegenwoordige weer.

‘Ben ik lang ziek geweest?’ vroeg ik.

‘Veertien dagen, Hendrik,’ antwoordde mijne vrouw. ‘Toen gij op het stoomschip in bezwijming gevallen zijt, heeft Jan, de knecht, u hier doen dragen. Des anderendaags waren wij bij u. Gij hebt eene hevige koorts doorstaan en zijt gansch ijlhoofdig geweest. Het is nu de eerste maal dat gij tot u zelven komt. Ach, wij hebben veel voor u gevreesd, Hendrik, maar Goddank, nu is alle gevaar over.’

Ik brandde om nieuws van Antwerpen te vragen, maar ik durfde niet. Vijftigmaal was ik op het punt van naar mijnen schoonvader te vragen; de vrees van de schrikkelijke herinneringen te herhalen, deed mij terugdeinzen. Bertha, als raadde zij mijne gedachten, sprak mij er eerst van. Zij kwam zich tegen mijn bed zetten en nam mij de hand.

‘Heb goede hoop, mijn vriend,’ fluisterde zij mij in het oor, ‘alles staat goed ginder. Vader heeft mij alles gezegd.’

‘En uwe ouders?’

‘Ik heb nog geen nieuws van hen en dit is goed teeken. Er was overeengekomen dat mijne moeder onmiddellijk naar hier zou komen, zoo er vader iets voorviel. Alles moet dus goed zijn.’

‘God verhoore u, Bertha,’ zuchtte ik. ‘Ik wil hopen uit liefde tot u, mijn lieve; ik wil hopen om mijne krachten te herwinnen. God zal ons helpen!’

Eene diepe stilte heerschte eene wijl tusschen ons.

‘Kom, Bertha en gij, mijn kind, laat ons moed scheppen. Spreek mij van mijne moeder’ . . . . .

Ik liet mij de minste omstandigheden van de begrafenis mijner moeder verhalen.

Er gingen eenige dagen voorbij.

Wij woonden in een nederig gasthof, in afwachting van betere tijden. Ik was nog te zwak om het bed te verlaten. De doctor had immers verklaard dat mijne herstelling langzaam zou geschieden en vele zorgen zou vragen.

Ik leefde nu in eenen staat van ongeduld, die gemakkelijk te begrijpen is. Mijne gedachten waren te Antwerpen. Ik snakte naar het oogenblik dat mij er nieuws van zou geven of dat mijn schoonvader zou terugkeeren. Somtijds ook dacht ik aan Frans. Telkens voelde ik mijn bloed in mijne aders koken en een bitter gevoel van haat in mijn hert klimmen. Mijn schoonvader had mij gesproken van hem te doen opzoeken. O, indien hij gelukte in zijne poging, dan waren wij allen gered!

Ik bleef zoo eene gansche maand in afwachting. Eindelijk kwamen de ouders van Bertha te Londen aan. Van zoohaast ik hen zag, giste ik dat er niet veel goeds te verhopen was. M^r. Windels kwam bij mij en bezag mij treurig.

‘Hendrik,’ sprak hij, ‘ik heb alles gedaan wat in mijn vermogen was, maar’ . . .

‘Alles is verloren?’ riep ik uit.

‘Ja, alles is verloren, Hendrik,’ zegde hij op langzamen en plechtigen toon; ‘alles is verloren, uitgenomen het geweten dat gij immer eerlijk man gebleven zijt.’

‘Eerlijk man, ja, ik ben het,’ zuchtte ik, ‘maar te Antwerpen word ik toch aanzien als bedrieglijk bankroetier. O, het is schrikkelijk!’ . . .

En inderdaad, het was zoo.

M^r. Windels verklaarde dat denzelfden dag nog van mijn vertrek hij bij mijnen notaris den optel van geheel mijn fortuin in eigendommen, gronden, fondsen, gehaald had. Alsdan zette hij zich aan het werk. De dood mijner moeder en het uitspreiden van eene schielijke verslechting in mijne ziekte gaven hem goed voorwendsel om de handelszaken te stoppen. Lang zocht hij om de boeken in orde te stellen maar het was onmogehlijk. De booze hand, die er over gegaan was, had te wel al de voorzorgen genomen, die de haat haar getoond had.

Alsdan de vruchteloosheid zijner moe te ziende, verklaarde hij de bankbreuk. Alles werd verkocht. Zijn eigen fortuin werd ongeveer drijhonderd duizend franken geschat. Hij offerde alles op. Er bleef nog omtrent voor een half millioen franken schuld over.

Had hij de offers van mijne en zijne vrienden willen aanveerden, zeker zou deze som verkort zijn; maar hij was niet zeker van de geleende sommen ooit te kunnen teruggeven; hij wilde ze niet aannemen. Hij verhaalde aan de rechters mijn ongeluk, hij wees Frans van West als de oorzaak van alles; ongelukkiglijk ontbraken genoegzame betuigen. De ordelooze staat mijner boeken, de slechte naam, dien een onzichtbare vijand sedert de laatste ongelukkige handelszaak aan mijn huis gegeven had, de brandstichting der twee huizen zelfs: alles strekte tegen mij op. Helaas, niettegenstaande den invloed mijner vrienden en de voorspraak der schuldeischers zelfs, werd ik als valsch bankbreker aangezien en bij verstek aan tien jaren dwangarbeid veroordeeld. Het eenige, dat mijn schoonvader kon verkrijgen, was, dat er geene groote navorschingen tegen mij zouden gedaan worden.

Ik mocht vrij blijven, maar mijn vaderland was mij verboden! . . .

Alhoewel ik mij aan dien uitval mocht verwachten, bracht dit nieuws mij een wreeden slag toe.

O Frans, gij zegepraaldet. Uw doel was bereikt. Niet genoeg van mijne moeder te vermoorden en mij tot den bedelzak te brengen, gij moest nog mijnen naam schandvlekken. Wees tevreden, booswicht, hij is nu bevlekt, den naam van Flanbardts, den naam van uwen weldoener, van uwen vader. Flanbardts, de eerlijke koopman, is nu Flanbardts, de bedrieglijke bankroetier. - En dit is uw werk. Wees tevreden, helsche booswicht.

O, wie zou de razernij, de droefheid beschrijven, die thans mijn hert vervulden. Ik arm, onteerd, en hij, Frans, de verrader, rijk met mijn goed en aan alle opzoekingen ontsnapt.

Doch, helaas, er viel niet te klagen. Het was te laat. Het ongeluk was daar, wij moesten er door.

Nogtans mijn schoonvader spande alles in om mij te troosten. Hij alleen was in staat om mij op te beuren. Hij had mijne genegenheid en mijne gehoorzaamheid met recht verworven door zijne bewonderingswaardige opofferingen. Hij, de edelmoedige man, die zijn gansch fortuin in de weegschaal legde om de schande van het hoofd zijns huisgezins te verwijderen, ja, die was weerdig van aanhoord te worden.

‘Mijn zoon,’ sprak hij met indrukwekkende stem, ‘laat ons het verleden vergeten. Uwe moeder is in den hemel; uwe zaken zijn afgedaan in Antwerpen, zoo niet tot de tevredenheid der schuldeischers, ten minste tot de tevredenheid uws gewetens. Deze, die de oorzaak is van al die onheilen, is aan het gerecht der menschen ontsnapt; het gerecht van God zal hij niet ontgaan. Wellicht zien wij hem nimmer weer. - Laat ons het verleden vergeten, Hendrik. Een nieuw tijdstip komt voor ons op: een leven van werken en zwoegen. Onderwerpen wij ons aan den goddelijken wil en gaan wij met moed vooruit.’

Zoo sprak mij de voortreffelijke man, en ik, door zijne woorden aangemoedigd, voelde mij herleven. Ik aanschouwde dien grijsaard, die geheel zijn leven in rijkdom en weelde had doorgebracht en nu, in zijne oude dagen, zou genoodzaakt zijn van zijn dagelijksch brood door den arbeid te verdienen.

En ik, een jong man, ik zou ten achteren blijven? Neen; aan mij van mijn huisgezin te ondersteunen, aan mij van door mijn werken en zwoegen hun bestaan te verzekeren.

M^r. Windels zag wat er in mij omging.

‘Goed, mijn zoon,’ zeide hij. ‘Ik ben tevreden over u. Maar gij zijt nog krank: wacht tot dat uwe krachten terugkomen. Londen is eene nijverachtige stad; wij, die kennis van handelszaken hebben, zullen zonder twijffel gelukken.’

Laat ons het tegenwoordige verzekeren, vervolgde hij, de vrouwen, die in eene andere kamer gebleven waren, tot zich roepende, en beraadslagen wij wat ons te doen staat. Gij en Bertha hebt ongeveer nog twee duizend franken over. Mijne vrouw en ik brengen u duizend franken en eenige juweelen, die ook op duizend franken kunnen geschat worden. Wij zijn dus aan het hoofd van een klein kapitaal van vier duizend franken. Ziedaar voor het tegenwoordige. Voor het overige zal ik mij van morgen af een kantoor of de een of andere geldwinning trachten te zoeken. De vrouwen zullen het huis onderhouden. Met Gods hulp zullen wij er door geraken. Wij zullen Hendrik op zijn gemak laten genezen en dan zal hij ook eene plaats zoeken. Dus moed

[p. 224]

gehouden, kinders, God zal ons helpen!

Dit alles werd gezegd op lossen en bijna geestigen toon. Iedereen voelde zich aangemoedigd door de woorden van den grijsaard. Iedereen aanveerdde zijn lot en maakte zich gereed om er met alle kracht tegen te worstelen.

Ik, meer dan anderen, begreep wat edel en verheven gevoel er in M^r. Windel's woorden lag. Ik bezag met verwondering den grijsaard, die zijne eigen droefheid vergat om ons kracht en moed in te gieten. Wat was ik nu ongelukkig van op het ziekenbed genageld te zijn en van hem in zijne edelmoedige pogingen niet te kunnen helpen. Wat deed het mij leed, van al die opofferingen rond mij te zien en er geen deel te kunnen in nemen! Ik was op beternis, maar zij zou langzaam voortgaan, had de geneesheer gezegd.

MGR. LABIS, BISSCHOP VAN DOORNIK.

Intusschen werden de kamers die wij bewoonden verlaten, om er aan geringer plaats te zoeken. Wij betrokken eeu klein, nederig huisje in een der gezondste en minst bevolkte wijken der stad gelegen. Alsdan zette zich iedereen aan het werk.

Terwijl mijn schoonvader alle dagen de stad rondliep om eene plaats te vinden, werkten de vrouwen aan naai- en breiwerk, dat zij dan zochten te verkoopen. Doch in het eerste gelukte alles naar wensch niet. Vruchteloos bood zich M^r. Windels in vele bureelen aan; nergens kon hij plaats vinden. Men had geenen klerk noodig, of hij moest een jaar zonder wedde dienen: dit was het onveranderd antwoord. Ging hij in het huis van een mijner vroegere handelsgenooten, dankte men zijne offers koelbloedig af. Men bezag hem met misprijzen: men wilde geene bankbrekers hebben.

De vrouwen hadden even zooveel ongeluk. Overal verstoo[t]en, overal afgewezen. . . . .

O, hoe bloedde mij dikwijls het hart niet, toen ik ze allen des avonds zag terugkomen, vermoeid en afgesloofd van de stad rond te dwalen. Ik las nog het rood der schaamte op hun voorhoofd. En dit duurde lang! Nogtans trachtten zij mij hunne gevoelens te verbergen: maar ik zag de moedeloosheid, zuster der wanhoop, haren stempel op hun gelaat drukken. Ik werd de ontberingen gewaar, die zij zich moesten opleggen: want in Londen is het duur leven, en de weinige geldmiddels begonnen zich langzaam uit te putten.

Drij maanden verliepen, en nergens nog had iemand van ons iets gevonden. Ik was nog ziekelijk. Alhoewel ik niet te bed lag, vroeg mijne staat vele verzorgingen en alle vermoeidheid was mij verboden. Ik moest dus, onmachtig aanschouwer, alles zien wat om mij ging.

De geldmiddelen liepen op het einde. Reeds hadden wij verschillige familie-juweelen moeten verkoopen. De ellende met haar gevolg van ongelukken stond aan onzen dorpel. De wanhoop daalde over ons neder. . . .

Eindelijk, na drij maanden loopen en zoekingen, vond mijn schoonvader eene bediening bij eenen notaris. Voor eene jaarwedde van twaalfhonderd franken moest hij, oude man, een geheelen dag over een lessenaar gebogen zitten. Ik kreeg van denzelfden notaris eenig schrijfwerk dat ik tehuis mocht afdoen.

Bijna op denzelfden tijd vonden Bertha en Maria werk in eenen modewinkel.

Wij waren gered. Met hetgeen wij te zamen wonnen, was ons een armoedig doch toereikend bestaan verzekerd. Wij badden geene ellende meer te vreezen.

Nogtans doorknaagde het verdriet mij het hart. Helaas, wie zou kunnen zeggen hoe pijnlijk het leven mij dan was. Ik zag mijn ouden, strammen vader dagelijks, met zijn middagmaal onder den arm, naar zijn kantoor gaan, evenals een arme daglooner. Ik zag mijne vrouw en mijn kind geheel den dag over hun naaiwerk gebogen zitten; ik zag mijne oude stiefmoeder zich met onvermoeibaren moed aan de zorgen van het huishouden overgeven. En des avonds, toen wij voor een nederigen maaltijd vereenigd waren, vonden nog allen de kracht om zich gelukkig te toonen en mij een lachend gelaat aan te bieden!

VII

Zoo leefden wij twee jaren. Twee jaren van lijden en worsteling tegen den nood, waarvan ieder dag opofferingen en ontberingen gezien had. Ik was hersteld. Ik had ook eene plaats gevonden. Door het bijdragen mijner winst begon ons leven een weinig te verbeteren.

Helaas, het ongeluk, dat een wijl van ons verwijderd was gebleven, kwam ons opnieuw treffen!

Mijn schoonvader, die door een wonder van zielskracht aan alles had kunnen wederstaan, begon zienlijk af te vallen. Het leven van verdrict en van ellende, dat de grijsaard niet gewend was, bracht hem langzaam naar het graf. Eenigen tijd had hij getracht van het ons te verbergen, maar zijne krachten verlieten hem eindelijk. Op eens vond hij zich in de onmogelijkheid van naar zijn kantoor te gaan. Twee dagen daarna gaf hij den geest.

Zijne dood was weerdig van het martelleven dat hij gedurende de twee laatste jaren gehad had. Hij stierf met woorden van hoop op de lippen, die hij zelf misschien niet deelde.

Met moeite was het stoffelijk overblijfsel van den goeden grijsaard ter aarde besteld, of zijne gade werd ons op dezelfde manier ontrukt. Van nu af was ik de eenige steun van Bertha en mijne beminde Maria. Maar ik had niemand meer om mij aan te moedigen. De goede M^r. Windels was daar niet meer om mij nieuwe hoop te geven. wanneer ik somtijds het hoofd moedeloos liet hangen; mijn stiefmoeder was ook daar niet om mij te troosten en mijne ziel te bekrachten.

Alléén was ik op de wereld, zonder hoop, zonder vooruitzicht. Overal waar ik mij wendde, zag ik niets dan ongeluk en ellende.

En het wreede noodlot zweepte mij altijd voort. . . . .

De twee jaren, die wij in de engelsche hoofdstad hadden doorgebracht, hadden ook een rampzalig uitwerksel gedaan op dezen, die mij nog overbleven. De ongezonde lucht der volkrijke stad, maar nog meer de vermoeidheid, had hunne borst gekrenkt, hunne wangen verbleekt en hunne oogen met een bruinen kring omringd. Een hol gekuch, dit gekuch, dat zooveel kwaad doet aan den lijder als aan dengene die het hoort, steeg van tijd tot tijd uit hunne longen op. Zij leden, de martelaressen, en zij zegden het mij niet.

(Wordt vervolgd)