Van het oorlogsveld.
't Laatst vaarwel.
Hoevelen leefden nog korten tijd geleden stil en gelukkig voor gade en kroost, wat bleef er over van zooveel huiselijke weelde en vreedzaam genot? Wilt gij de verschrikkingen van den orkaan begrijpen, telt dan de nedergeslagen planten, de afgebroken takken, de gekneusde bladeren en bloemen, de ontwortelde boomen.
De bijgaande gravure herinnert ons een treffend voorbeeld. Met werken en zorgen bracht een braaf kantoorschrijver uit Kehl het zoover, dat hij zich eene onafhankelijke positie en zijn geluk voor de toekomst verzekerd achtte. De volkslievende oorlog breekt uit. De man drukt vrouw en moeder aan den boezem. ‘Lieb Vaterland, kannst ruhig sein!’ zoo zou hij bij 't afscheid zoo gaarne neuriën, onrust echter en een droeve beklemdheid spreekt luide in zijn hart. ‘Marie’ zegt hij stamelend, ‘indien dit eens ons laatst vaarwel zou zijn!’ - ‘Ons laatst vaarwel!’ antwoordt zij bemoedigend, ‘'t is om te lachen, neen dat zal anders wezen!’
Het bombardement van Kehl vangt aan. Een der eerste houwitsers legt de woning der achtergebleven vrouw in de asch. Haar moeder wordt onder de puinen begraven. Schier vertwijfelend van droefheid, verlaat de vrouw het stadje, en neemt het besluit, om nu zij alles verloren heeft, haar eenige toevlucht op te zoeken welke zij nog op de wereld bezit.
Twee dagen tart zij vermoeienis en uitputting, trotseert de kogels, welke in dichte hagelbuien op de belegeraars van Straatsburg neêrstorten, want onder deze, zij weet het, bevindt zich haar echtgenoot. Zij vindt hem;... begraven onder een berg van lijken ligt de badensche soldaat der landweer. Geen traan ontrolt haar oog, ‘'k heb 't u wel gezegd,’ gilt zij, ‘ons laatst vaarwel moest anders zijn. 't is om te lachen!’ Zij legt zijne verstijfde hand in de hare en barst in een schaterend gelach uit..... De arme vrouw is krankzinnig. Men voert haar naar het krankzinnigengesticht te Mannheim; zij doet er een goed werk, zij maakt er.... decoraties en eerelintjes voor de helden en bewerkers des oorlogs.