De Belgische Illustratie. Jaargang 2

[p. 38]

Schuimloopers.
Door D^r. J. Renier Snieders (Turnhout).
(Vervolg.)

II.
Appelen en peren.

Acht dagen later ontving ik van mijn vriend Schorbein een brief, waarin hij mij bedankte voor de hem bewezen vriendschap.

De dankbetuiging besloeg in zijn brief niet meer plaats dan de breedte van twee vingeren. Daarop volgde eene lange beschrijving van zijne reis en zijne tehuiskomst, en verder van honderden dingen, welke mij ten eenemale vreemd waren, doch hem en zijne zuster genoegen hadden gedaan. Hij sprak van zijn huis dat hij zoo lief, zoo netjes gemeubeleerd en gemakkelijk had ingericht, van zijne herfstbloemen, die er zoo verrukkend schoon uitzagen, dat geen liefhebber in de stad met hem kon wedijveren, van zijne in- en uitlandsche kippen, die zoo verbazend veel eieren hadden gelegd, en van zijne fruitboomen, die door hem met kennis van zaken gesnoeid, zulk een overvloed van het keurigste fruit hadden opgeleverd.

Bij het eindigen van zijn brief verwittigde mij mijnheer Schorbein, dat ik binnen eenige dagen een staaltje zoude ontvangen van zijne bekwaamheid in de fruitteelt.

Een paar weken later ontving ik een weekhouten kistje, waarvoor ik aan de administratie van den spoorweg verscheiden franken voor vervoerkosten betaalde.

Het weekhouten kistje bevatte vooreerst eene laag van ongeveer vijftig groote stoofperen; daaronder lagen een honderdtal appelen van verschillende soorten, die de vreemdste namen droegen, doch mij voorkwamen als alom zeer gekende vruchten.

Nadat de appelen waren weggeruimd vond ik in het weekhouten kistje een dikke laag van noten en kastanjes; en daaronder? Ja, ik schepte met mijne twee handen maar altijd kastanjes en noten weg, in de hoop dat er op den bodem nog wel iets zeldzaams en kostbaars zoude geborgen zijn, doch niets vond ik, dan een paar provinciale weekbladen, welke gediend hadden om het ingepakt geschenk zuiver te bewaren.

Wanneer ik eene vergelijking maakte tusschen de betaalde vervoerrechten en het fruit, hetwelk ik in mijn bezit kreeg, kwam ik tot de gevolgtrekking dat ik bij het geschenk meer verloren had, dan gewonnen.

Doch het kwam uit een goed hart, en daarom ook was het weekhouten kistje mij toch welkom.

In het voorjaar kwam er een mandje met aardbeziën en zeldzame kersen.

Zooals een bekwaam tuinier dit gemakkelijk had kunnen voorzien, was de inhoud bijna geheel bedorven, zoodat ik ditmaal voor de betaalde vervoerrechten volstrekt niets had dan een mandje, eenige koorden, waarmede het was toegebonden, en wederom eenige provinciale weekbladen.

Doch het kwam al wederom uit een goed hart, even als de vruchten van het voorgaande jaar.

In october 1868 kwam er nog eens een weekhouten kistje met noten, kastanjes, appelen en bakperen.

Bij vergissing had het koffertje per spoortrein een omweg langs Rotterdam gemaakt, en was van daar in plaats van naar Turnhout, op het vlaamsche stadje Thourout, en van daar eindelijk naar zijne wezenlijke bestemming verzonden.

Ditmaal betaalde ik zooveel vervoerrechten dat ik gemakkelijk daarvoor een geheelen voorraad voor den winter had kunnen opdoen; daarbij had het kistje zoo lang van het eene station naar het andere gedwaald en dan hier, dan daar in de wachtzalen vertoefd, dat vooreerst de kastanjes verdroogd waren, en de schoonste appelen en bakperen langs eene opening, door den een of anderen roover in de kanadaplank gemaakt, verdwenen waren.

Was de verzending, die al wederom uit een goed hart kwam, al wederom welkom?

Ach, Schorbein, indien ik u eens durfde schrijven wat er in de keuken bij het uitpakken van uwe geschenken zoo al gezegd werd!

Wanneer ik geschenken kreeg, ontving ik ook de vriendschappelijkste brieven van mijnen vriend, die mij telkens herhaalde, dat ik niet mocht vergeten hem een bezoek te brengen, indien ik ooit eene reis deed in de omstreken van Roermond.

In het midden der maand October bekroop mij eensklaps de lust, om ten minste eenige dagen op reis te gaan.

Drukke bezigheden had ik op dit oogenblik niet; lichaam en geest vroegen eene zekere rust en daarbij waarom zou ik, even als anderen, op mijne beurt, ook niet van tijd tot tijd de genoegens van een kortstondig reisje mogen smaken?

Het weder was zoo heerlijk, de temperatuur zoo zacht, en de natuur met haar groen, hier en daar met herfstgeel doorweven, kleed zoo schoon!

Doch waarheen? Op de vraag volgde het antwoord; ‘indien ik eens een bezoek ging afleggen bij mijnen vriend Schorbein?’

Bij Schorbein, die mij altijd zulke vriendschappelijke brieven schrijft, en mij daarin telkens herhaalt, dat hij nog zoo gaarne eens met mij wil praten, omdat hij mij zoo veel heeft mede te deelen wat hij gedurende zijn kortstondig bezoek in de Kempen mij niet konde zeggen.

Den volgenden dag was ik reisvaardig; in den voormiddag klom ik op den trein van den grand central en vertrok naar Tilburg.

Spoorwegverhalen zullen u wellicht niet bevallen, lezer; mij ook niet. Ook had ik het besluit genomen zoo maar in eens te zeggen: ‘ik vertrok des morgens uit Turnhout en kwam in den namiddag te Roermond aan.

Doch in mijn dagboek heb ik aangaande mijne reis eenige bijzonderheden aangeteekend en wil deze vertellen omdat er dingen in voorkomen die met mijn verhaal in verband staan.

Eenige jaren geleden deed ik ook nog eene pleizierreis, en ontmoette gedurende acht dagen niets anders dan vervelende dingen, wederwaardigheden en tegenspoed.

Het is deze zoogenaamde pleizierreis die ik beschreef onder den titel van ‘op de pijnbank.’

Op het oogenblik dat ik mij in het rijtuig van de spoorweg-administratie, le grand central belge, nederzette, dacht ik onwillekeurig aan de pijnbank.

Indien ik ditmaal wederom zooveel moeilijkheden moest ontmoeten? Indien de oude kwelduivel met zijne diepe verveling mij ook ditmaal moest vergezellen?

Doch neen, ik had het voorgevoel van eene aangename reis; was het misschien omdat ik bij mij zelven besloten had, alle bekommeringen zorgvuldig te vermijden, alles helder en wit in te zien, en de zaken van den besten kant te beschouwen?

Sedert mijne reis in ‘de pijnbank’ beschreven, ben ik een jaar of tien ouder en wijzer geworden, en ik heb de overtuiging dat ik op die reis dingen heb ontmoet, die mij toen geweldig tegen het hoofd stieten, en waarmede ik thans misschien wel eens hartelijk zou lachen.

En waarom zou ik mij op mijne reis niet vermaken? Reizen is voor mij vooreerst eene zeldzaamheid; ten andere ik reisde per spoortrein en ging een dag of vier overbrengen in de stad, waar ik veertig jaren geleden, mijne studiën deed aan het koninklijk collegie.

Ik was verlangend het oude stadje waar ik eenige mijner jongelingsjaren doorbracht nog eens te doorloopen en daarna den heerlijken Maasoever en de kleine onstuimige watervallen der Roer, boven wier opspattend schuim ik voorheen zoo gaarne den maaszalm zag uitwippen, te gaan bewonderen.

En bij al die genoegens kwam nog, dat ik eenige dagen zoude overbrengen in het huis van mijnen vriend Athanasius Schorbein.

Terwijl ik dit alles overlegde, zette zich de trein in beweging en verliet het station.

Ik zat alleen in het rijtuig.

Zou ik niet nu en dan rechts en links door de vensters kijken en aanteekeningen maken over de streek die wij doorsnijden?

Hebben daar in de oude of latere tijden geene gebeurtenissen plaats gehad? Of zijn daar heden geene dingen te zien welke merkwaardig genoeg zijn om geboekt te worden?

Neen, de spoorweg loopt door barre heiden, en schrale dennen bosschen; sedert eeuwen was daar niets te zien dan schapen, houthakkers, boschdieven en turfstekers, en misschien in de lange, donkere winternachten hier of daar de brandende schaapherder.

Ik legde mij in een hoek van het rijtuig neder en sliep weldra in; ik sliep nog toen ik eensklaps een treinwachter hoorde roepen: ‘Afstappen voor het bezoek der douanen.!’

Wij waren in de eerste nederlandsche stationplaats.

III.
Ontvangers van grenskantoren.

Er zijn woorden welke altijd een ongunstigen indruk in mij doen ontstaan. Het woord ‘hoofdwacht’ bij voorbeeld veroorzaakt steeds eene koude rilling langs mijnen ruggraat, want dan denk ik eensklaps aan de duizende onaangename dingen, aan al den last, ongemak en plagerijen, waarvan ik in mijne jeugd getuige was, tijdens de omwenteling van 1830.

Ging er in dien tijd op de grensdorpen wel een dag voorbij dat men door den een of anderen schildwacht niet naar de hoofdwacht werd gevoerd?

O, ik herinner mij nog levendig dat ik honderdmaal, met de muts in de eene - met de veiligheidskaart in de andere hand, voor mijnheer den sergeant, somtijds wel voor mijnheer den korporaal, commandant der hoofdwacht stond, en daar een tijd lang, zonder de minste opmerking te durven maken verplicht was te wachten, tot dat het den heer bevelhebber behaagde mij met een barsch ‘ga heen!’ de deur uit te zetten.

Aan de grenskantoren was het somtijds nog al erger gesteld.

Ik weet nog dat ik, het is misschien twintig jaren geleden, eens op een morgen voor een kantoor stil hield.

[p. 39]

Op de vraag van een tolbeambte, die voor de deur zat te rooken, of ik niets had aan te geven, moest ik antwoorden:

‘In mijn reiskoffer heb ik een en ander speelgoed, onbeduidende dingen en snuisterijen, die ik voor de kinderen heb aangekocht.’

Het koffer werd uit het rijtuig gehaald en voor de deur van het grenskantoor nedergezet.

‘Mijnheer’, zoo sprak ik den douanier aan, die er een gemeene schoft van een kerel uitzag; ‘mijnheer, zal ik ook spoedig geholpen worden?’

‘Weet niet,’ zei de heer, zonder mij aan te kijken.

‘Zou mijnheer, (die eertitel wordt niet weggelaten wanneer men die heeren noodig heeft) den heer ontvanger niet gelieven te verwittigen, dat ik haast, den grootsten haast heb?’

‘Slaapt nog,’ zeî de heer.

Ik zag duidelijk dat ik hem verveelde.

‘Het is toch negen ure, indien ik mij niet bedrieg.’

Geen antwoord.

‘Zou de heer ontvanger zich ook verslapen, mijnheer?’ vroeg ik.

‘Mijne zaak niet,’ grinnikte de douanier.

‘Mijnheer zou mij oneindig verplichten indien hij mijnheer den ontvanger die zich zeker verslapen heeft....’

‘Wilde gaan wekken?’ grinnikte op nieuw de grensambtenaar.

‘Ja, oneindig verplichten.’

‘Of ik aangesteld was ontvangers slapen te leggen, of 's morgens uit het bed te halen!’

‘Maar, mijnheer, het bureau moest toch lang open wezen?’

Geen antwoord.

Ik werd ongeduldig en tikte met mijn wandelstok op eene der ruiten van het raam, waarboven 's lands wapen hing, en sloeg bij ongeluk het glas in stukken.

‘Dat zult ge betalen!’ riep eene fijne stem binnen in het kantoor, en oogenblikkelijk daarop schoot eene vrouw in dames nachtgewaad de deur uit en kwam op mij af.

‘Wie maakt hier zulk een leven en dat zoo vroeg in den morgen?’ vroeg zij bars.

‘Mevrouw (al wederom een eertitel dien zij in andere omstandigheden niet van mij gekregen had) ik wilde vragen, of mijnheer de ontvanger mij spoedig wilde helpen....’

‘Moest gij daarom mijne ruiten in stukken slaan?’ vroeg zij mij dreigend beziende.

‘Gaarne wil ik de ruit, die ik bij ongeluk in stukken sloeg, betalen.’

Ik had een vijffrank uit mijne beurs gehaald en kon opmerken dat het gezicht der dame, die ongetwijfeld de echtgenoote des ontvangers was, eenigszins ophelderde; zij nam het geldstuk aan en ging binnen.

Terwijl eene glasruit (aan de grenskantoren heeft men doorgaans geen spiegelglas) toch slechts eenige stuivers kan kosten, bleef ik met mijne geopende beurs voor de deur staan, in de overtuiging dat mevrouw terstond zoude terugkeeren, om mij op de betaalde som ongeveer vier franken weder te geven.

Na omtrent een half uur wachtens (mijne geopende beurs had ik nog altijd in de hand) verscheen niet de dame, maar wel een kleine, magere, geelachtige heer, in een langen, geelachtigen, verfrommelden kamerjas gehuld. Omdat hij aanhoudend geeuwde en met de hand over zijne dikke oogen wreef, dacht ik dat de geelachtige, kleine heer uit zijn bed kwam, waar de geelachtige, verfrommelden kamerjas met hem misschien wel den nacht had overgebracht.

‘Heb ik de eer met mijnheer den ontvanger te spreken?’ vroeg ik met de nog beschikbare hand (mijne beurs had ik nog altijd geopend in de andere) mijn hoed afnemend en afhoudend.

‘Ja wel,’ geeuwde de kleine, magere, geelachtige ontvanger, zonder mij te bezien.

‘Ik heb eenige kleinigheden aan te geven.... indien mijnheer....’

‘Zoo aanstonds,’ hoorde ik hem geeuwen, terwijl hij binnen ging en de deur achter zich dicht trok.

‘Waarom helpt men de reizigers niet dadelijk weg?’ hoorde ik den koetsier van mijn huurrijtuig achter mij zeggen; ‘wat is dat hier voor een gemeene boel?’

De opmerking van den koetsier vond ik gegrond; ik werd ongeduldig en wendde mij tot den douanier, die wederom op zijne bank zat.

‘Hoe lang moet dat hier nog blijven duren?’ vroeg ik kort weg.

‘Moet ik dat weten?’ zei hij nog korter.

‘Dat is onverdragelijk, het kantoor is toch open.’

Ik ging voorbij een venster en zag daar de dame van daar even met vier of vijf kinderen aan eene tafel zitten, waarop het ontbijt gereed stond. Ik zag ook den kleinen, mageren geelachtigen ontvanger aan de tafel zitten, en meende de opmerking te kunnen maken, dat hij volstrekt geen haast scheen te hebben.

Ik klopte aan en trad de woonkamer van den grens-ambtenaar binnen.

‘Mijnheer, neem niet kwalijk’, zoo sprak ik; ‘ik heb geen tijd om langer te wachten.’

De toon waarop ik sprak, was vrijmoedig en mijne houding op ver na zoo beleefd niet, dan op het oogenblik, toen ik den kleinen, mageren, geelachtigen ontvanger in zijn verfrommelden kamerjas uit het kantoor zag komen.

Hij antwoordde niet, maar stond op ging met mij naar buiten, en ontsloot de deur van zijn kantoor.

Mijn reiskoffer werd opengemaakt.

‘Bovenop liggen het speelgoed en de snuisterijen welke ik denk te moeten aangeven,’ sprak ik; ‘wat daaronder ligt, is reisgoed.’

Het kinderspeelgoed werd uitgepakt en op eene tafel ten toon gesteld.

De aangift moest eene heel ingewikkelde zaak zijn dewijl de ambtenaar het noodig oordeelde het wetboek open te slaan en te raadplegen.

Het duurde voor het minst een kwartier lang (de kleine, magere, geelachtige heer was zichtbaar verstoord omdat ik al te vrijpostig en ongeduldig was geweest) voor dat hij eindelijk een ingevuld papier over de tafel naar mij toeschoof.

‘Maar, dat beloopt meer, dan de waarde van hetgeen ik aangeef,’ merkte ik verwonderd opziende..... dan

‘Meent gij dat ik het ben, die het tarief heb gemaakt?’ vroeg hij mij van het hoofd tot de voeten beziende.

‘Dat is afzetterij!’

‘Denkt gij dat? Dan zult gij ook wel weten wie de afzetter is, de administratie of haar ambtenaar?’

Hij keek mij zoo bars aan dat ik er waarlijk een weinig van ontstelde; ik stond daar bijna voor den kleinen geelachtigen ontvanger, gelijk ik voorheen, in de revolutiedagen, daar stond, met mijne veiligheidskaart in de hand, voor een sergeant der hoofdwacht.

‘Hebt gij nog iets anders aan te geven?’ vroeg hij op een toon van minachting, die meer dan eens de duelpistolen (niet de mijne) deed laden.

‘Neen; in mijn koffer bevindt zich enkel reisgoed toebehoorende aan mijne echtgenoote, welke zich daar in het huurrijtuig sedert ander half uur zit te vervelen;’ antwoordde ik, zonder te denken dat de kleine, magere, geelachtige ontvanger daarin een steek zoude zien.

Ja, hij zag daar iets beleedigends in, want hij keek mij dreigend aan en zeide tot den visiteur, die juist binnen kwam, dat hij het noodig vond mijn koffer tot den bodem te doorzoeken.

‘Voorzichtig, in die doos bevinden zich kragen, manchetten en meer andere kleinigheden merkte ik aan,’ toen ik zag dat de visiteur al dat zuiver gewasschen en gestreken fijn goed, ruw door elkander wierp.

Hij scheen niet te hooren wat ik zegde, en ging voort met alles op den grond en op de tafel te werpen, en zoo doende al dieper in het koffer te dringen.

Op den bodem vond hij eene hoedendoos die hij opende.

‘Maar, mijnheer, nog eens, ik geloof dat ik het recht heb u te doen opmerken dat gij niets moogt beschadigen,’ sprak ik lastig wordend om de ruwe manieren van den visiteur.

‘Gij zult u zeker toch het recht niet aanmatigen mij te leeren, hoe een ambtenaar zijnen plicht doet?’ vroeg hij slecht gezind.

‘Neen, dat zal mijnheer beter kennen dan ik,’ was mijn ontwijkend antwoord; ‘doch het zou mijne echtgenoote weinig bevallen, indien de bloemen of linten van haar nieuwen hoed verfrommeld werden.

‘Ja, dat is een nieuwe hoed,’ sprak de visiteur bij het licht gaande, om het hoofddeksel des te beter te bekijken.

‘Een nieuwe hoed!’ riep de kleine, magere, geelachtige ontvanger op een zegevierenden toon.

‘Waarom smokkelt gij?’ vroeg de visiteur.

‘Waarom zoekt gij de ambtenaren van den staat te misleiden en te bedriegen?’ vroeg de ontvanger.

‘Mijn inzicht was niet te smokkelen, en indien gij wist wie ik ben, zoudt gij mij niet verdenken u te willen bedriegen of misleiden.’

‘Uw pas!’ zei de kleine, magere, geelkleurige ontvanger gebiedend.

Ik haalde mijne reispas uit mijn zak, want ik wist wel dat kort na de revolutie, de heeren grensontvangers nog dat recht hadden.

Terwijl hij mijn signalement las, sloeg hij aanhoudend de oogen op om zich te overtuigen, of ik bij geval geen drager was van valsche papieren.

‘Ik ben verplicht een proces-verbaal tegen u op te maken,’ zeide de visiteur, op wiens hand de hoed mijner vrouw nog altijd ten toon stond.

‘Een proces-verbaal?’ vroeg ik verbaasd opziende.

‘Omdat gij nieuwe kleederen over de grenzen binnenbrengt, dat is een nieuwe hoed.... Ja, hij is splinternieuw!’

‘Bestaan er wetten die verbieden behoorlijk gekleed te gaan?’

‘Wij spreken van het invoeren van nieuwe kleederen.’

‘De hoed is gedragen,’ verzekerde ik.

‘Hij is nieuw; wie dat niet ziet, moet blind wezen.’

‘Ik herhaal u dat hij eens, tweemaal, misschien zes maal gebruikt is.... of schrijven 's lands wetten voor dat eene dame met versletene kleedingstukken moet op reis gaan?’

‘Wij verklaren dat de hoed nieuw is,’ hielden ontvanger en visiteur hardnekkig vol.

‘Het zij dan zoo, indien het volstrekt zoo moet wezen.’

‘En de parasol hier onder in het koffer is ook al nieuw,’ sprak de visiteur, terwijl hij het open doende den ivoren kruk er van in stukken brak.

‘Zij is maanden gebruikt,’ merkte ik schokschouderend aan.

(Wordt vervolgd.)