De Belgische Illustratie. Jaargang 1

Hoe men burgemeester wordt.
Dorps-tafereelen
Medegedeeld door D^r. J. Renier Snieders.
Vervolg.

III.
Weerwolven en heidieven:

Het dorp, waar onze geschiedenis voorviel, was sedert de rechtstreeksche verkiezingen, in twee partijen verdeeld. De eerste droeg den naam van heidieven, de tweede dien van weerwolven. Sedert onheugelijke tijden noemde men heidieven de bewoners van het gehucht, hetwelk zich langs de heide uitstrekt. Men vermoedt, dat die weinig vereerende naam hun te beurt viel, omdat ten allen tijde dit gedeelte van het dorp om zijne roofzucht bekend stond.

Aan de andere zijde van het dorp trof men eene groep huizen van rijke landbouwers aan, waar men beweerde voorheen een weerwolf gezien te hebben, en waarvan de in de daad belangrijke geschiedenis van hand tot hand aan het nageslacht was overgeleverd.

De twee benamingen, die tot hiertoe nooit de oorzaak waren van twist of tweedracht, schenen eensklaps geroepen te zijn, om de anders zoo rustige bevolking in rep en roer te zetten. Ziehier, op welke wijze:

Tijdens het meten van den nieuwen steenweg, die door het dorp moest heen loopen, kon men het maar niet eens worden over zijne richting. Deze wilde de oude baan volgen, gene recht op den kerktoren uitkomen, terwijl een derde een ander plan voorstelde. Iedereen wilde den nieuwen straatweg voor zijne deur hebben; iedereen hield bij hoog en bij laag staande, dat het dorp voor eeuwig verloren was, indien zijn voorstel verworpen werd.

Nooit had men in het dorp zoo veel gerookt en gedronken en elkander scheldwoorden naar het hoofd geworpen dan in den tijd, dat de landmeters zich met het opmeten van den nieuwen weg bezig hielden.

Meer dan eens had men in de herbergen met vuist en stok willen bewijzen, dat déze richting alleen moest aangenomen, en géne voor altijd verworpen worden; en zoo ver kwam het op zekeren avond, dat de veldwachter met zijne bloote infantcrie-sabel in de hand de ontruiming beval van eene herberg, waar men elkander letterlijk doodsloeg.

Op het raadhuis ging het niet minder erg toe. Zoo dikwijls de gemeenteraad vergaderde, werden de beraadslagingen weldra zoo hevig, dat zij na een duchtig tieren en schelden tot eene kloppartij oversloegen.

Een der raadsheeren vooral verdedigde zijn plan met eene buitengewone hardnekkigheid; dat plan bestond, zoo als men licht denken kan, hierin dat de nieuwe steenweg vlak voor zijn huis door zou loopen. Steven had wel gelijk, dewijl zijn kruidenierswinkel en gortpelderij ongetwijfeld verloren waren, indien de weg eene andere richting nam.

Onder zijne kollega's vond hij echter een geduchten tegenkanter in den herbergier, baas Quinten, die in het gehucht der weerwolven woonde, en er even veel belang bij had, dat zijn huis en doelschieterij aan de baan lagen.

In eene vergadering, die voorzeker de hevigste was, sedert men over den weg beraadslaagde, gebeurde het dat baas Quinten, in de hevigheid der improvisatie, zijnen tegenstrever, den kruidenier Steven, den verachtelijken bijnaam van ‘heidief’ toewierp. Er ontstonden een vreeselijk gedruisch en langdurige verwarring, waarin men de bijnamen van ‘heidief’ en ‘weerwolf’ hoorde klinken, even als kanonschoten tusschen een aanhoudend geweervuur.

De steenweg kwam noch langs de deur van Steven noch voorbij die van baas Quinten; maar niet te min bleef de partijschap onder de benamingen van weerwolven en heidieven voortduren. Telkens wanneer de gemeente-verkiezingen daar waren, schenen de twee partijen met nieuwe kracht te herleven en kwamen elkander met gelijke hardnekkigheid de zege betwisten.

Nooit echter was de geestdrift grooter dan op dit oogenblik.

De oude burgemeester was vertrokken naar eene plaats, van waar noch de koning van het machtigste koninkrijk, noch het nederig opperhoofd der kleinste gemeente ooit terugkomt. Daar niemand der raadsleden geschikt scheen, om den overleden burgemeester in zijn ambt op te volgen, moest volgens het algemeen gevoelen, deze eer onvermijdelijk aan een nieuw gekozene te beurt vallen. Van daar de toebereidselen, die er door de twee partijen met dezelfde krachtdadigheid gemaakt werden.

Tot hiertoe deden zich slechts twee kandidaten op: de eene was mijnheer Bernard Klipper, de andere zijn buurman, Alexis Overweik, de rentmeester, met wien wij in het voorbijgaan reeds kennis hebben gemaakt.

De eerste, zooals wij reeds vroeger gezien hebben, had in het dorp een goeden naam en een steeds toenemenden invloed op het volk gekregen; de tweede werd algemeen geacht om zijne openhartigheid, en stond in zeker aanzien om zijn gezond oordeel en kennissen.

Sedert den dood van den ouden burgemeester had Klipper de partij der heidieven, die in getal een zeker overwicht had, op zijne zijde weten te halen; hieruit volgde, dat de weerwolven, bij wie men het meest verlichte gedeelte der bevolking aantrof, den rentmeester ter hand stonden.

Het weekblad van het nabij gelegen stadje had zich de zaak reeds aangetrokken, en meer dan eens een hevig artikel over de aanstaande gemeente-verkiezing aan zijne lezers medegedeeld.

‘Is het weekblad niet eerder mijn buurman, den rentmeester, dan mij genegen?’ vroeg Klipper, tot zijnen knecht sprekende, terwijl hij het laatst verschenen blad ter zijde legde; ‘bedrieg ik mij, of bedrieg ik mij niet?’

Selm, die niet gaarne op een onbekenden weg wandelde, zag zijnen heer met wijd opengetrokken oogen aan, en herhaalde:

‘Bedriegt zich mijnheer, ja of neen?’

Klipper nam nogmaals het weekblad in de hand, liep nog eens het artikel betrekkelijk de dorps-verkiezing en zeide bedenkelijk met het hoofd schuddend, dat hij sedert lang in de slecht bedekte strekking van het weekblad den staart van den duivel meende te zien.

‘Ja, zeker, den staart van den duivel!’ herhaalde Selm, gerust gesteld over de richting, die hij nemen moest.

‘Ik hield den redacteur voor een eerlijk man,’ sprak Klipper.

‘Dat is te denken, een eerlijk man,’ antwoordde de knecht op twijfelenden toon, en hij voegde er bijna onhoorbaar bij: ‘ik durf mijnheer niet tegenspreken.’

‘Zijt gij niet van mijn gevoelen, Selm?’

‘Mijnheer ziet alles zoo diep en zoo helder in, dat zijn gevoelen altijd het beste is,’ gaf Selm ten antwoord.

‘Houdt gij den redacteur van het weekblad dan niet voor een eerlijk en rondborstig karakter? Waarom leent hij zijn blad tot artikelen ten voordeele van een ellendigen rentmeester?’

‘Van een ellendigen rentmeester!’ herhaalde Selm, ‘maar weet mijnheer wel, dat Alexis Overweik vier abonnementen heeft op het weekblad, en dat door zijn toedoen eene menigte winstgevende advertentiën van het kasteel aan het blad worden toegezonden?’

‘Ho, ho!’riep Klipper.

‘Ho, ho!’ riep Selm en vervolgde: ‘en weet gij, dat Overweik, een paar weken geleden, aan den redacteur eenige patrijzen en sneppen heeft gezonden?’

‘Welke schande!’ riep de heer, ‘zijne pen te verkoopen voor een armzalig abonnement! Voor eenige sneppen en patrijzen!’

‘Wel schande!’ grinnikte Selm.

‘En zulke bladen beweren de belangen der streek te behartigen!’ schreeuwde Klipper met diepe verontwaardiging, ‘eigenbaat, niets anders!’

‘Eigenbaat!’ herhaalde de knecht met eene dreigende beweging.

‘Indien ik met dergelijke geschenken aan dergelijke lieden te geven moest zegepralen,’ riep Klipper, met de vuist op zijn borst slaande, ‘zoude ik denken mijnen goeden naam en mijne eer te kort te doen.’

‘Mijnheer heeft een eerlijk hart,’ zeide Selm, en sloeg even als zijn heer zich met de vuist op de borst.

[p. 103]

‘Wie had zoo iets durven denken van den rentmeester, die zich in alles zoo fijngevoelig wil toonen? Ik zou mij schamen!’

‘Wie zou na zulke kuiperijen nog een eerlijk mensch onder de oogen durven zien!’

‘Gelukkig dat een nietig weekblad volstrekt geen invloed heeft bij de verlichte bevolking!’ riep Klipper, terwijl hij het journaal nijdig ineen frommelde en over den vloer wierp.

De knecht liep het blad na, dat in den vorm van een bal over de steenen rolde, en wierp het met eene gemompelde verwensching in het vuur.

Twee dagen later riep Klipper zijn knecht, en sprak:

‘Selm, loop morgen eens over en weêr naar de stad, en neem twintig abonnementen op het weekblad; wat maakt mij die nietige som?’

‘Indien ik gedurfd had,’ antwoordde Selm, ‘had ik zulks mijnheer reeds lang aangeraden.’

‘Geen woord hiervan aan jufvrouw Klipper!’

Selm schudde knipoogend, neen.

‘Indien gij een koppel vette chineesche hanen medenaamt voor de vrouw van den uitgever?’

‘Het is altijd voorzichtig de vrouw des huizes op de hand te hebben,’ zeide Selm.

‘Zeg daarenboven aan mijnheer den redacteur, dat het mij genoegen zal doen, indien hij met mij verder wilde kennis maken, en....’

‘Goed overlegd!’ mompelde Selm.

‘Of liever mij de eer aandoen met zijne echtgenoote aanstaanden Zondag bij mij het middagmaal te nemen.’

‘Nog beter!’

‘Maar jufvrouw Klipper, die niet houdt van gasten aan hare tafel te ontvangen....?’ zeide Klipper met een lang gerekt gezigt.

Selm streek besluiteloos over zijn wang en zocht naar een goed antwoord.

‘Het is gevaarlijk haar van het aanstaande bezoek van vrienden te verwittigen.... Wat gedaan?’ mompelde Klipper, die er den grootsten af keer van had het warme, fransche bloed aan 't gisten te brengen.

‘Wat gedaan?’ herhaalde de knecht met een diepen zucht.

‘Laat den redacteur onverwacht aankomen,’ sprak Klipper, in eens een vast besluit nemende, ‘in Gods naam!’

‘Onverwachts en in Gods naam!’ herhaalde de knecht.

Den volgenden Zondag tegen den middag kwam de redacteur van het weekblad met zijne echtgenoote een bezoek afleggen bij den heer Bernard Klipper.

De vrouw des huizes liep bij de onverwachte aankomst der gasten ontsteld het huis op en neder en herhaalde gedurig, dat zij er niet op voorbereid was iemand te ontvangen. Zij zond uit de keuken, haar hoofdkwartier, beurtelings de meid en den knecht naar mijnheer Klipper, om hem te vragen, wat zij met de ongenoodigde bezoekers zoude aanvangen.

Mijnheer Bernard gaf telkens ten antwoord, dat hij zich geen oogenblik van mijnheer den redacteur konde verwijderen, dat deze den dag in zijn huis kwam doorbrengen, onder uitdrukkelijke voorwaarde van geene plichtplegingen te maken. Hij voegde er bij, dat de redacteur en zijne echtgenoote allerliefste menschen waren vol opvoeding en wereldkennis, maar buitengewoon gemeenzaam en eenvoudig.

Louise Leroux was zoo slecht gezind, dat zij een oogenblik van spijt stond te weenen en daarna met eene verwensching, zoo zacht als eene vrouw die doen kan, het keukengerief dooreen wierp. Na vruchteloos te hebben rondgezien, waarop zij het best hare kokende gal zoude uitwerpen, nam zij driftig de ijzeren blaaspijp en sloeg den witten poedelhond, die bij het vuur zat te droomen, de voorpooten onder 't lijf uit.

De redacteur was inderdaad een beschaafd man, volkomen op de hoogte der staatkunde en zeer goed bekend met de belangen van het kiesdistrict en van zijne partij, die hij op zich had genomen beiden met lijf en ziel te verdedigen.

Tot laat in den namiddag bleef men aan tafel zitten. De heeren spraken over het weekblad, zijne onveranderlijke en geheiligde strekking, en over de middelen waarmede mijnheer Klipper bekomen moest, wat hij zoo vurig wenschte.

Jufvrouw Klipper, in schijn bevredigd, maakte intusschen kennis met de echtgenoote van den redacteur en sprak met haar over huishouden en handwerk, over kragen, mutsen, strikken en linten, en over den kleinen Konstant, den liefsten jongen, dien God op Zijne wereld had.

De gasten vertrokken laat in den avond, na al de wijnsoorten van den dorpsrijke met aandacht geproefd en geroemd en mijnheer Klipper tienmaal verzekerd te hebben van hunne diepe achting en onveranderlijke vriendschap.

Nauwelijks was de redacteur van het weekblad met zijn huurrijtuig van de deur, of er had in het huis van Klipper een tooneel plaats, dat weinig overeenstemde met de vriendschappelijkheid, zoo even aan de vroolijke tafelvrienden bewezen.

Louise Leroux deed Klipper stil staan, met hem even den kraag aan te raken. Zij stond voor hem met de handen op de heupen, het hoofd achterover en zag hem met een zoo vurigen blik aan, dat hij aan den grond genageld scheen en geen voet van zijne plaats kon.

‘Mag de vrouw des huizes nu eindejijk weten, wat er hier omgaat?’ riep de verstoorde huismoeder met verkropte stem.

Mijnheer Bernard, onthutst door den plotselingen aanval en min of meer geraakt door den damp der verschillende wijnsoorten, die hij zijnen tafelvrienden had voorgeproefd, zocht stamelend naar een antwoord.

Jufvrouw Klipper begon te weenen van lang ingehouden toorn.

‘Moet zoo de fortuin eener arme vrouw in schandige slemperijen verkwist worden!’ viel zij donderend uit.

Klipper wilde heengaan, maar de gespierde hand zijner vrouw hield hem terug.

‘Of hebt gij dan vast besloten uw eenig kind te veroordeelen tot een rampzalig leven, tot den bedelstaf?’ riep zij nog harder.

Klipper meende gewaar te worden, dat zijne vertoornde vrouw het oog had op de ijzeren blaaspijp, die aan den haard stond. Hij rukte zich met geweld uit hare handen en vloog als een pijl de deur uit.

Selm, die mede in de zaak betrokken was, trok voorzichtig de schoenen van de voeten, liep op zijne kousen onhoorbaar den trap op en ging zich verbergen in het donkerste hoekje van den droogzolder.

IV.
Winkel:

In het volgend nummer van het weekblad verscheen een klinkend artikel over de ontginning der barre heigronden. Zoo als men licht denken kan, had de redacteur niet vergeten den naam van zijnen gullen gastheer, wiens wijnkelder hem een zoo genoegelijken dag verschaft had, eene schitterende plaats te geven in de rij der weldoeners van Kempen.

Hij beweerde, dat mijnheer Bernard Klipper de eer toe kwam een geheel nieuw stelsel van ontginning te hebben ingevoerd; hij roemde zijne onvergelijkbare waterbeemden en riep de liefhebbers van geheel het land bijeen, ten einde zijne welige mastbosschen, op barren heigrond aangelegd, te komen bewonderen.

Den volgenden Zondag las men in het weekblad een tweede artikel, waaraan de redacteur al de kracht zijner sierlijke redeneerkunde besteed had. Na mijnheer Bernard Klipper als groot grondeigenaar en ontginner tot de wolken verheven te hebben, dacht hij hem bij de geëerde stemmers te moeten aanbevelen als de man, die zoo door zijn fortuin als door de verscheidenheid zijner kennissen, het best geschikt was, om de belangen der gemeente naar ieders genoegen waar te nemen. Klipper las en herlas het loftuitend artikel van het gedienstige weekblad en herhaalde, genoegelijk met het hoofd knikkend, dat de redacteur een parel van een schrijver was.

‘Een parel van een schrijver!’ herhaalde Selm Sokkers, den genoegelijken hoofdknik van zijnen heer nabootsend.

‘Wat zegt men in het dorp van dergelijke artikelen?’ vroeg Klipper, met fierheid het hoofd opheffend.

Selm poogde de beweging van zijnen verwaanden heer na te doen en antwoordde met voldoening, dat het dorp vol was van den naam van mijnheer Klipper.

Op dit oogenblik kwamen er menschen voorbij het huis, die met hunne lange handbogen naar den doele gingen.

‘Selm, zeg eens, hoe zijn de schutters gestemd?’ vroeg mijnheer Bernard, terwijl hij de leden der maatschappij van den edelen handboog door het raam nakeek.

‘Heel het dorp is mijnheer toegedaan! Ha! ha!’ lachte Selm, ‘en is dat wonder?’

‘Heel het dorp?’ vroeg mijnheer Klipper.

‘Heel het dorp!’ herhaalde de knecht en voegde er aarzelend bij: ‘dat is te zeggen, eenigen zijn....’

‘Voor Overweik?’ vroeg Klipper onderbrekend.

‘De hoefsmid, die daar voorbij gaat, heeft zich gisteren laten omkoopen voor twee flesschen brandewijn,’ sprak Selm, terwijl hij den vinger dreigend vooruitstak naar het lid van den ‘edelen handboog’.

‘Dat is gemeen!’ riep Klipper rood van verontwaardiging.

‘Dat is eerloos!’ riep Selm Sokkers, terwijl hij tot achter de ooren rood werd.

‘Ik zou mij schamen stemmen te koopen voor een teug brandewijn!’ sprak Klipper, met een spottenden schaterlach.

‘Welk een zedenbederf!’ sprak de knecht met diepen afkeer.

De kruidenier uit de buurt stapte voorbij.

‘Die toch is mij welmeenend toegedaan?’ vroeg Klipper.

‘Ja zeker, welmeenend....’

Selm aarzelde wederom, en bezag mijnheer Klipper met een vragenden blik.

‘Zeg maar, Selm.’

‘Gisteren kocht de meid van den rentmeester een baaltje beste koffie in zijn winkel, en dezen morgen riepen de kinderen op de straat, dat mijnheer Alexis Overweik reeds burgemeester was.’

‘Voor een baaltje koffie!’ riep mijnheer Bernard Klipper, ‘dat schrijf ik aan mijn vriend, den redacteur van het weekblad.’

‘Die hem met zijne scherpe pen wel eens zal weten te zeggen, of het echte mokka was!’ lachte de knecht.

‘Ik heb honderdmaal gezegd en geschreven,’ zeide Klipper op den toon van een diep doordrongen filosoof, ‘dat de wereld een slordig nest is, waarin eigenbelang door baatzucht verdrongen wordt.’

‘Goed gesproken, mijnheer!’ antwoordde Selm en herhaalde op denzelfden toon, de leerspreuk van den wijsgeer.

‘Selm!’

‘Mijnheer.’

‘De baatzucht is toch een wonderlijk ding!’

‘Een wonderlijk ding!’

‘Dat ding spreekt alle talen; het speelt alle soorten van rollen, zelfs die van onbaatzuchtigheid. Weet gij, wie deze leerspreuk gevonden heeft? De groote La Rochefoucauld!’

‘La Rochefoucauld!’ stotterde Selm, terwijl hij van bewondering de handen ineen sloeg.

Na een oogenblik stilzwijgen, hernam mijnheer Klipper met bitterheid:

‘De hoefsmid, die voor een paar flesschen brandewijn zijne stem verkoopt, is een valschaard!’

‘En de kruidenier een verachtelijke leugenaar!’ liet de knecht er op volgen.

‘Menschen zonder eergevoel, windhanen, weêrwijzers!’ riep mijnheer Klipper.

‘Overloopers, verraders, schismatieken!’ riep Selm, met nabootsing van toon en houding zijns meesters.

(Wordt vervolgd.)