Het Belfort. Jaargang 10

[p. 45]

Bekendmakingen.

Engelsche gouwspraken. - Wij lezen in den Ned. Spectator: ‘Er is een hoogst nuttig werk sedert eenige jaren in Engeland voorbereid. Maar uit den aard der zaak heeft die voorbereiding lang geduurd en eerst nu, of ten minste weldra, kan 't tot een uitvoering komen. 't Komt er op aan de woordenschat der Engelsche dialekten reeds voor een groot gedeelte in talrijke glossaren neergelegd wetenschappelijk en stelselmatig te verzamelen en voor het nageslacht te bewaren. In het prospectus dat de English Dialect Society in 't licht zendt, wordt er te recht op gewezen dat men gevaar loopt veel voor eeuwig verloren te zien gaan als er met spoedig voor de publicatie wordt zoig gedragen.

't Materieel, reeds lang verzameld, is sedert ruim een jaar in handen van Dr Joseph Wright, een ook hier te lande welbekend germanist. Voor wie 's mans uitstekende Grammar of the Windhill dialect gezien heeft, een model van wetenschappelijke gouwspraak- onderzoeking, is 't duidelijk dat hier de ware persoon gevonden is, om dit lastig werk tot een goed einde te brengen.’

Gotisch. - Er is eene vierde uitgaaf verschenen van Braune's Gotische Grammatik. - Constantijn Porphyrogenitus gewaagt in zijn De Ceremonus Aulae Byzantinae van een spel dat hij Convivium Gothicum heet en dat gedurende de Kerstdagen aan het keizerlijk hof gespeeld wierd. In de beschrijving van die plechtigheid komen er zonderlinge uitdrukkingen over welker zin men twist zonder einde. Men meende daar Gotische, Germaansche woorden tegen te komen, maar Kraus poogt opnieuw de beteekenis dier onbekende woorden te verduidelijken en te bewijzen dat er daar niets voor de germanisten te vernemen is.

Angelsaksisch. - De woordenschat, A Concise Anglo-Saxon-Dictionary bij Swan Sonnenschem te Londen uitgegeven, is op de hoogte niet der wetenschap.

- Er bestaat nu eene nieuwe richting om den sagenschat bij een volk op te sporen; men poogt te achterhalen welke getuigenissen de sagen in namen van mannen, plaatsen en geslachten hebben nagelaten.

‘Heden nog bestaat de gewoonte onder de volkeren, die hunne vorsten beminnen, den naam van hunnen vorst of dezen zijner gemalin aan de

[p. 46]

kinderen te geven, zelfs als die naam onder 't volk min gebruikelijk is, zooals bij voorbeeld Olga en Vera in Wurtemberg. Zoo ook was bij onze Oudgermaansche voorvaders de gewoonte verspreid, aan de kinderen namen van helden en heldinnen uit den volkszeg en de sagen te geven, in de meening dat men daarmede de begaafdheden der helden met de kinderen in de wiege Iegde. Zoo ook gebeurde 't met de oordnamen; daarbij komt nog in aanmerking. dat deze namen niet wankelbaar zijn, zooals de mansnamen, maar gehecht blijven, dwars door de eeuwen, aan de plaatsen, wier naam zij dragen en aldus als de eenigste getuigenissen van overoude overleveringen verneembaar zijn.’

In dien zin bestudeerde Binz van Basel al de germaansche sagen, die op Angelsaksischen bodem ooit wortel schoten en onderzocht hij bijzonderlijk de namen, waarin hij het spoor dier verdichtsels van vroegere tijden kon vermoeden.

Lees die merkwaardige studie over de Zeugnisse zur Germanischen Sage in England in Sievers Beitrage, Band I, 1 u. 2 heft.

Oudnederfrankisch. - In de verslagen over de wedstrijden van 1895, ter Vlaamsche Academie, lezen wij onder het handteeken P. Willems: ‘Het beantwoorden der prijsvraag (Opstel eener Oud-Nederfrankische grammatica) bood met weinig moerlijkheden aan: Immers van al de oudwestgermaansche dialecten heeft het Nederfrankisch, hoewel te zijnen tijde in uitgebreide streken gesproken, het kleinste getal geschreven werken nagelaten. De voornaamste dezer zijn de zoogenaamde Wachtendonksche Psalmen; het is het eenige werk dat toelaat algemeene regelen van phonetiek en grammatica, ten minste voor een der oudnederfrankische dialecten, vast te stellen. Want, daarbuiten, treffen wij slechts aan alleenstaande woorden en uitdrukkingen in de Glosen der Lex Salica, in de Glossoe Lipsiana, in de plaats- en persoonsnamen voorkomende op munten of in Charters, enz. Deze zoo verscheiden bronnen stammen uit ver van elkander afgelegen streken, wier dialecten, alhoewel algemeen Nederfrankisch, toch verscheidenheden konden vertoonen, en zij dagteekenen uit eene tijdruimte van vier, vijf eeuwen, gedurende dewelke klanken en vormen der dialecten zich misschien zeer gewijzigd hebben.

Daarin ligt de groote moeilijkheid tot het opstellen van eene Oudnederfrankische Grammatika. Slechts eene proeve van zulk een werk is tot nu toe gemaakt: namelijk deze van Moritz Heyne.

Maar, behalve dat sedert dien tijd de oudgermaansche taalkunde buitengewone vorderingen heeft gemaakt, steunde de zeer bekrompen Grammatica van Heyne alleen op de Psalmen en, ten onrechte, op het Cottomaansch handschrift, van den Heliand, waarin Heyne een' gedeeltelijk Nederfrankischen tekst meende te herkennen.

Het is om deze reden dat de Koninklijke Vlaamsche Academie besloot eene prijsvraag over dit ontwerp uit te schrijven.

Een antwoord is ingezonden.

De schrijver heeft geene moeite gespaard om een werk te leveren dat in den tegenwoordigen stand der wetenschap degelijk mag genoemd worden,

Al de bestaande bronnen schijnt hij geraadpleegd te hebben, hoewel

[p. 47]

wij in de inleiding eene nadere beschrijving verlangd hadden van die, welke hij als specifisch Nederfrankisch aanziet. Want, zoo als bekend is, is 't Oudnederfrankisch met zoo verschillende van 't Oudsassisch en 't Oudmiddelfrankisch, dat de geleerden wel eens twisten tot welk dezer dialecten dit of dat Germaansch fragment behoort.

De geschriften, in Nederland, Duitschland en Frankrijk verschenen, heeft de schrijver benuttigd, en wij hebben met genoegen bemerkt dat, hetgeen niet altijd gebeurt, ook de werken in Belgie gedrukt, hem met ontsnapt zijn. Zoo heeft hij met weinig nut getrokken uit de studie van M. Dassonville over de West-frankische eigennamen der Chartes de St. Bertin, gedrukt in 't Belfort, in 1894, en uit een opstel van M. Schweisthal, verschenen in de Mémoires de l'Academie royale de Belgique...’

Over hetzelfde werk oordeelde Dr Gezelle als volgt: ‘Het mag verheugend heeten dat, ten gevolge van het uitschrijven der prijsvrage der Koninklijke Vlaamsche Academie, de alleen bestaande Oud-nederfrankische Grammatica verbeterd is geworden door de kundige hand van den inzender, arbeidende met bouwstoffen, die ook hier in Vlaanderen met zoo veel ijver als kunde verzameld zijn.’ Verder lezen wij in 't verslag van K. De Flou: ‘Het spreekt vanzelf dat men, om de volledigheid wat naderbij te komen, zich niet bepalen mag tot de grammatiek van de Wachtendoncksche Psalmen. Heden ligt immers nog andere, vaak betere bouwstof, voor de hand, die de aandacht van den geschiedschrijver der Oudnederfrankische dialecten wekken moet, als bijv. de nomina geografica, de persoonsnamen en de benamingen van allerlei voorwerpen die, tusschen den Latijnschen tekst onzer Charters en diplomas in, zoo talrijk voorkomen.

Dit heeft de schrijver der eenige ingezonden verhandeling te wel beseft om niet ook, naast de weleens onzekere taalvormen der Psalmen en der Lipsiaansche glossen, brokstukken op te zamelen, die van andere zijden bekend geworden zijn; hij heeft ook tevens zijne voorbeelden derwijze gekozen, dat de beide uitemden van het Oudnederfrankisch taalgebied in zijne studie naar behooren vertegenwoordigd zijn: de Wachtendoncksche Psalmen en het Cartulaire de St. Bertin’ Wij bedanken de leden der Koninklijke Vlaamsche Academie voor de hulde die zij in hunne verslagen aan ons nederig blad en aan onzen kandigen medewerker, E.H.A. Dassonville gebracht hebben.

Namenkunde. - In Sievers' Beitrage staat er wederom eene studie van R. Much over den uitleg van de namen der Germaansche volkeren.

Spelling. - In de Gids van Jult heeft Prof. Cosyn op voortreffelijke wijze den draak gesteken met Kollewyn en Heitema, wegens hunne voorstellen ter vereenvoudiging onzer schrijftaal.

J. Cl.