Het Belfort. Jaargang 10

[p. 40]

De Schelde

Sceaf is de held van eene oude Angelsaksische sage.

Hij is het zinnebeeld van den landbouw, van het koningdom, hetwelk den landbouw en de vreedzame landbouwers beschermt, van de bescherming die de bron is van den voorspoed der Angelfriesen, die uit het vasteland getogen, op het eiland kwamen aangevaren.

In de schriften, die later de oude sagen en runen vermeld en uitgebreid hebben, wordt Sceaf voorgesteld als de stamvader der Angelsaksische koningen.

Als een zeer zonen staat bekend Scyld Sceafing.

Hoe eenvoudig niet waar?

Scyld, zoon van Sceaf.

Sceaf verliest nu echter zijn recht. De uitleg der oude sagen, die Sceaf als den stamvader aangeeft, is min oud, dan andere teksten of lezingen, waarin Scyld vermeld staat.

Scyld Sceafing kan eene andere beteekenis hebben: die naam kan ook bedieden: Scyld met den schoof.

Men weet dat de eigennamen, zoowel oordnamen als geslachtsnamen, dikwijls oude woorden en de gedachtenis van oude vertellingen en oude overleveringen bewaren.

Ze zijn sedert lang uitgestorven op de lippen van 't volk; de oorkonden, waarin het woord vermeld of de oude sage geboekt staat, is verloren of nog onder 't stof

[p. 41]

gedoken; welnu, eene oude benaming ergens van een dorp, van een hoek of eene straat kan trouw 't geheim, dwars door den loop der eeuwen, voor 't sporend oog van den navorscher bewaren.

Hier en daar komt men een oord tegen met den naam van Scyld; nergens wordt de gedachtenis van Sceaf aangetroffen, hetgeen ons nogmaals laat vermoeden, dat Sceaf maar ontstaan is in de inbeelding van dezen, die later de oude rune hebben verklaard en Scyld Sceafing verkeerd uitgelegd.

Nevens de oordnamen met Scyld treft men ook benamingen aan met Scealde.

Ze trekken op de eerste niet, omdat ze den genitivus Scyldes niet vertoonen.

't Zijn bij voorbeeld Scealdeburna en Scealdeford.

De twee uitgangen van die benamingen zijn duidelijk voor iedereen.

Burna is de Angelsaksische gedaante van 't Got. brunna, 't Oudhoogd. en 't oudsaks brunno, born, bron.

Dat woord komt men tegen in onzen dorpsnaam Bornhem, alsook in de Nederlandsche benamingen, met verwisseling van o in a: Barneveld.

Ford beteekent doorwaadbare plaats en maakt bij ons deel van de plaatsnamen Vilvoorde, Ruddervoorde, Boschvoorde.

Wat beteekent Scealde?

Wellicht mocht men dit woord in verband stellen met den vloednaam Scaldis, die bij Forstemann zonder eenige verklaring wordt aangegeven.

Diergelijke namen zijn doorgaans zeer moeilijk om uitleggen.

In de engelsche gouwspraken echter komt men het woord shalder tegen, met de beteekenis van lisch.

Wie weet of men geenen i-stam Scaldi mag vermoeden, die lisch zou te bedieden hebben?

Hij zou tot grondslag dienen van den naam van

[p. 42]

onzen stroom, tot heden onverklaard gebleven en mits de bekende klankwijziging de Angelsaksische gedaanten Scealde en Scild verwekt hebben, die geheel gemakkelijk, zonder het kenmerk van den genitivus, met burna en ford kunnen verbonden worden.

J. Claerhout.