Het Belfort. Jaargang 7

[p. 407]

Emile Claus... indrukken.

IK meende de Leie te kennen.

Jordane van mijn hert
en aderslag mijns levens!

Ik kende de Leie van Gezelle, die 'k van mijne kinderjaren geleefd en genoten had, die blauwe Leie, die sluimerend en droomend door de breede en bloote weiden kronkelt, waar 't vlas gekapeld staat zoover als de oogen dragen, en lijk in de Bijbelprenten, 't volk van Abraham verbeeldt, in lijnwaadgrauwe tenten geschaard!

Ik kende de Leie niet, waar ze de Engelschen de golden river niet meer noemen; waar de bijl, die Vlaanderens sieraad heeft geroofd, de hooge en schoone boomen nog niet geveld heeft.

Die Leie kende ik niet; die Leie mocht ik eenmaal genieten.

_* * _*

Aan de Leie van Guido Gezelle is schoon maar wat is dat bij de Leie te Astene?

De donkerblauwe vloed wentelt tusschen heldergroene meersschen.

Nu nadert hij met een lieven kronkel de breede Gentsche baan, welke hooge gewelven van branken en blâren, van weerskanten geheimzinnig in 't verschiet versmeltend, overlommeren.

[p. 408]

Dan verlaat hij de baan.

Hier ziet ge ver in de weiden en rust het gezicht op de kim, waar het scherp torentje van Bachte of de witte toren van Vosselare tusschen 't loover uitsteken.

Daar vloeit de stroom in de schaduw van hooge boomen, wier dichte drommen hier en daar gezaaid, bij elken stap nieuwe kijkjes in 't verschiet, nieuwe hoekjes natuur aanbieden.

De milde Octoberzon spant heur gulden kransen van tintelende bladeren rond die heuvels van donkergroen.

Nog nooit had ik de zon zulke gele en purpere kleuren, zulke bonte mengeling van blinkende tinten op een landschap zien gieten.

Nog nooit had ik ze waargenomen.

't Is dat ik den dag mocht slijten met iemand die onder duizend een oog heeft om al die schoonheid gade te slaan, en een hert om ze te gevoelen.

't Is dat ik een dag mocht slijten met den dichter dier lieve streek, met den schilder van het licht, met den kunstenaar der Leietafereelen van Astene, met Emile Claus, die op dat bekoorlijk plekje zijn heim heeft verkoren, die betoovert met het woord gelijk hij toovert met beeld en penceel.

_* * _*

Twee tijdstippen onderscheidt men in de loopbaan van Emile Claus.

Karel Verlat was naar het Oosten vertrokken en in 1879 was hij met eene vracht Oostersche schilderijen van Jeruzalem teruggekeerd.

Iedereen wilde hem navolgen, en gezichten uit vreemde landen en vooral tafereelen uit het Oosten vielen in den smaak.

Emile Claus ondernam ook eene kunstreis naar Marokko, Algerië en Spanje en bracht een veertigtal studies en schetsen mede.

[p. 409]

Sedert heeft hij een anderen weg ingeslagen.

Hij heeft alle conventie vaarwel gezegd.

Hij heeft het gewoel en de stoornis van de steden verlaten om stil en dichterlijk, eenzaam en gemoedelijk de natuur in al haren eenvoud, in al hare waarheid op te merken en vooral de tinten van den invloed des zonnelichts op het landschap te vertolken.

En nu, zegt Pol de Mont:

‘Zijne hand wordt bij den dag vaster, zijn penceel zekerder, zijn palet steeds en steeds rijker; voor de subtielste spelingen van het licht vindt hij even subtiele verven; hij is, om zijn vroeg gekomen succes niet enkel een zondagskind, maar een kind van de zon. Ik geloof dat de groote vuurbal, die onze planeet verlicht, met dezen luminist een bondgenootschap heeft gesloten: hij begunstigt hem op in 't oog springende wijze; hij stort al den overrijkdom zijner glanzen uit over de hoekjes natuur, waarvoor hij zijn ezel opzet; hij laat zijn stralen in zijn penceelen sluipen.... Zie mij dit tafereel: Najaarszon - te Gent ten toon gesteld. Een wit koetje, dom-gemoedelijk te kijken staande in wat rood en geel riet op den oever eener blauwe rivier, onder een bleek-blauwen, van licht tintelenden hemel, met, in de verte, wat huisjes met roode daken en een langen weg met boomen, glimmend in de zon. Een visie van volle, onverdrongen daglicht, tanend bij geen stuk in de nabijheid, maar doende tanen de meeste.’

_* * _*

Twee wegen staan ook voor onze dichters open.

Zij kunnen beelden en sagen uit de schatkamers van vreemde volkeren in boeiende tafereelen doen opdagen.

Zij kunnen het voorbeeld van de schilders navolgen die naar den vreemde reizen.

[p. 410]

Zij kunnen het voorbeeld van Hector Hoornaert navolgen, die met gloed en dichterlijk vernuft, in bekoorlijken en wisselenden trant, ons onlangs eene galerij van Russissche schilderijen, van Slavische sagen en balladen heeft opgehangen.

Daar zijn nog wel velden in den vreemde die braak en onaangeroerd liggen, waarmede men den lezer door oorspronkelijkheid zoude kunnen aantrekken...

Ware ik Vlaamsche dichter, ik deed voor den Dietschen lezer den Kalewala, het epos der Finnen verrijzen.

Zou er daar geen middel zijn om door eene reeks van eigenaardige sagen, eene eenheid van wisselende tafereelen belang te wekken en een schoonen bundel gedichten te scheppen?

_* * _*

Of zijn er in 't lieve Vlaanderen geen natuurbeelden meer af te kijken?

't Is in Vlaandren dat de hofsteên
t' midden populieren staan,
uitgeleid soms tot de velden
met een frissche lindenlaan;
op de daken ligt te blinken
veie gulden haverstrooi,
wijds en zijds van veus tot euzing
lief doornaaid met zilvrig hooi,
en in 't midden boven 't deurgat
vonkelt, kijkend over 't veld,
de oude weêrhaan die den bouwer
wind en wendend weêr voorspelt.
't Veus is dik van blauwig oogkruid
dat de veldboerinne plukt
en bij voorval perst in doeken
en op 't lijdend ooge drukt.
Bij de balie pronkt 't kapelke
met zijn Lieve Vrouwebeeld
waar het groene klimop strenglend
in de blauwe pannen speelt

[p. 411]

 

en op 't stalen kruiske wiegelt

 

dat de landsman 's morgens groet

 

als zijn peerd den hofkoer uittrekt

 

en de karre rollen doet...

Vlaamsche dichters, neemt het penceel in handen waarmede Honoré Haeghebaert dit tafereel heeft geverfd.

Neemt het penceel in handen waarmede Emile Claus zijne Leietafereelen schept.

Bespiedt onze natuur en hare gedaanteverwisselingen. Grijpt het ongevangene, de spelingen van licht en lucht, op wolk en regen, op boom en blad. Vertolkt de ware, reine, eenvoudige tafereelen van het landelijk leven, van het landelijk genoegen.

J. Seghers.