Het Belfort. Jaargang 6

[p. 60]

De verpleging der weeskinderen

Redevoering uitgesproken in den gemeenteraad van van Gent, op 28 Maart 1891, door J.-O. De Vignf, schepen der stad Gent, in-8^o, 39 bl.

De schrijver dezer ons ter beoordeeling gezondene brochuur komt op tegen het stelsel der verpleging van weeskinderen, zooals het heden bestaat krachtens een Napoleontisch decreet van 19 Januari 1811 werd. De Burgerlijke Godshuizen verdeelen hier de onder hunne voogdij gestelde weezen in twee klassen: de eene (vondelingen en verlaten kinderen), worden meestal op den buiten uitbesteed tot hun veertiende jaar, wanneer zij bekwaam geacht zijn... om volop dienstlieden te worden en hun schraal stukje brood te verdienen; de anderen (kinderen zonder ouders) kweekt men op in de weesgestichten (weezenhuizen?) alwaar zij tot hun 18^e jaar, of iets langer, verblijven.

Blijkens de statistieken, door den Schrijver medegedeeld, brengen het de bestedelingen doorgaans niet zoo verre als de kweekelingen, die, na 't verlaten van het Weezenhuis, eene geldelijke toelage bekomen, voldoende om gereedschappen te koopen en ergens eene betrekking te vinden, en die, tot het tijdstip hunner meerderjarigheid, onder de waakzaamheid blijven van de Commissie der Godshuizen. Middelerwijl zijn de bestedelingen reeds jaren om zoo te zeggen aan henzelven overgeleverd, zonder eenige begiftiging, zonder zedelijken steun, zonder toezicht... Men vraagt hoe zulke ongelijkheid, in eene zoo blufferige eeuw als de XIX^e, gedurende 80 jaren heeft kunnen voortbestaan, zonder dat de ‘philantropen’ iets ernstigs hebben beproefd om de ongelukkige vondelingen en verlaten kinderen op gelijken voet te stellen met de weeskinderen!

Niets bewijst, gelijk de Schrijver terecht opmerkt, dat de uitbestede kinderen niet tot dezelfde hoogte in de samenleving zouden komen als hunne bevoorrechte ongeluksbroeders of -zusters, met gelijken steun en bescherming als deze. Hij verkiest, evenwel, de uitbesteding aan het onderhoud in het Weezenhuis, als hebbende, in andere landen, ongelijk betere uitslagen opgeleverd; kinderen,

[p. 61]

zoo vervolgt hij, die de liefde missen van vader or moeder, hebben daaraan behoefte, en zouden deze allicht vinden in eenen anderen huiskring, bij liefdadige, rechtgeaarde menschen, welke voor hen, bij goed gedrag en naarstigheid, eene tweede familie zouden zijn. Daarvan biedt het Weezenhuis hun niets aan. De bestuurder is veeleer een gevangenbewaarder, dan een vader; moederlijke zorg en teederheid, echt broederlijke genegenheid zijn daar niet; hoewevelen daar vereenigd zijn onder één dak, leeft ieder kind er in afzondel ring, zonder verlichtende uitstorting van zijn eigen gevoel, in leed of droefheid, vreemd aan den heilzamen invloed der liefde, aan welke men, vooral in de teere jeugd, zoozeer behoefte gevoelt.

Schrijver erkent dat vele, zware misbruiken hebben bestaan in het uitbesteden van kinderen en ouderlingen, maar die misbruiken zijn niet onuitroeibaar, en moeten het stelsel zelf niet veroordeelen. Hij haalt de bevinding aan van bevoegde mannen, die beweren dat het Weezenhuis niet zoozeer aan te bevelen is als het verblijf bij bijzonderen.

Wij zijn het evenwel niet geheel en al eens met den heer Rollet, algemeen secretaris der Union française pour le sauvetage de l'enfance, op het Bijstandscongres te Parijs, in 1889, waar deze zegt: ‘Wanneer de kinderen talrijk samenwonen, zijn enkele slechte kerels voldoende om den kwaden geest te onderhouden, tot welken de ellende, in welke zij opgekweekt zijn, hen voorbereidt’. - Is dergelijke slechte kans ook in familiën niet te vinden, waar een dronkaard, een doorbrenger, of eene lichtzinnige, ijdele wulpsche dochter de oorzaak zijn kunnen van het bederf eener gansche omgeving? Dit argument is er dus geen ter bepleiting van het stelsel der besteding; gelukkiglijk brengt Rollet er andere voor, met welke men gereedelijk kan instemmen. Ook wij nemen aan, dat de verzorging in familie liefderijker, opwekkender, minder vernederend is dan de opvoeding in het Weezenhuis, op ééne voorwaarde: dat men geen kind toevertrouwe aan den eersten den gereedsten maar slechts aan lieden van beproefde braaf- en zedelijkheid, ordelievend, werkzaam, niet overgegeven aan een van die driften, welke den mensch onteeren en het gezin ten onder brengen. De besteding zou derhalve bij voorkeur moeten gedaan worden bij welstellende lieden, die beseffen dat het plicht is, liefdadigheid te oefenen en den ongelukkigen natuurgenoot christelijk voort te helpen. Bestedelingen bij geringe familiën, waar, op een gegeven oogenblik, veel ontbreken kan, zullen zelden een genoeglijk leven hebben.

Wat betreft de berekening des Schrijvers, namelijk dat de Burgerlijke Godshuizen door het sluiten der twee Weezengestichten, te Gent, jaarlijks zooveel duizenden zouden kunnen sparen, hier maken wij ons voorbehoud. De Schrijver rekent 150 fr., welke ieder kind jaarlijks zou kosten, ongeveer 0,41 fr. daags... Om kinderen

[p. 62]

te voeden, te kleeden, te voorzien van goede slaping, van linnen enz., is die som stellig te gering. Geeft, ten minste, 200 fr., dan zal men de kinderen niet tot allerlei werk exploiteeren, om er meer bate van te hebben; de landbouwer of steedsche burger, die hen onderhoudt, zal er dan nog geen sommetje van op zijde leggen.

Er valt hier niet te berekenen hoeveel er kan uitgespaard worden van het geld, dat uitsluitelijk gegeven is met een liefdadig doeleind - en de Burgerlijke Godshuizen zijn rijk! - maar wat de weezen en vondelingen tot een behoorlijk bestaan vandoen hebben.

Men moet die ongelukkigen de droefheid sparen van het verwijt, dat hun bij de vraag tot bekoming van wat meer voedsel, of van een nieuw hemd, zou kunnen toegebracht worden: ‘Men betaalt voor u maar 41 centiemen daags!’

Ten slotte, wij prijzen de poging van den Schrijver om het lot der weezen en vondelingen te verbeteren; zij spruit uit een medelijdend hart. Gaarne zouden wij de proef willen zien nemen van de besteding voor alle ouderlooze of door hunne ouders verlatene kinderen, welk stelsel nog dit goede gevolg zou hebben, dat vele, na het overlijden van vader of moeder nu ten laste der Godshuizen gesteld, in den schoot hunner familie zouden kunnen blijven.

Eén punt nochtans. Men eische niet voor de kinderen, dat zij naar deze of gene school worden gezonden. Gelijk de aannemer van het kind volkomen vrij moet zijn dit te kleeden en te spijzen, zooals hij verlangt en voor zijne eigene familie doet, gelijk de ouders zelven zouden doen, indien zij nog in leven waren of de middelen bezaten om hun kroost op te voeden, zoo moet ook de burger of de boer vrijheid hebben het hem toevertrouwde vreemde kind eene school zijner keuze te laten bezoeken. Liefde is geen dwang!

D