Het Belfort. Jaargang 2

[p. 274]

Boekbeoordeeling.

Huiselijke Godsdienst onzer Voorvaderen. Geschreven naar familiepapieren, wettelijke en andere echte oorkonden van vroegeren tijd door Frans de Potter. (Tweede, merkelijk vermeerderde uitgave). Gent. Drukkerij S. Leliaert, A. Siffer en A^en. Hoogpoort, 52. 1886. 146 bl. Prijs, 1 fr.

IK doorbladerde de tweede uitgave van dit werk met een onuitsprekelijk genot: 't kwam mij te binnen, met welken geestdrift, wij jonkheden in 1878, de eerste uitgave ontvangen en doorlezen hadden. Als men ons spottend dierf vragen wat wij als Vlamingen beminden, waarom onze jeugdige herten voor de Vlaamsche zake zoo hevig klopten, wezen wij o.a. ook op den inhoud van de Potter 's werksken, waar de zeden en 't leven van ons volk in zulke aantrekkelijke tafereelen staan afgebeeld. Nu weerom is dat boeksken, frisch gelijk eene rooze, en in 't nieuw gesteken, allerbest gekomen.

't Werk van Frans de Potter heeft eene groote maatschappelijke oorbaarheid: wie en heeft er niet vernomen hoe de maatschappelijke wetendheid streeft om het huisgezin te herscheppen en te verbeteren door het herdenken der voorvaderlijke overleveringen? Wie en weet er niet met welken geestdrift, met welke verrassende uitslagen de werken van de Ribbe, van Rondelet, van Babeau, drie voorname leerlingen van Leplay in Frankrijk gelezen en allenthenen verspreid wierden? Wie en achterhaalde er niet hoe de edele geschiedeniskunde, hand in hand gaande met de wetenschap der samenleving, het huis der voorvaders als bij tooverslag uit den grond doet opstaan, de oud en eerbiedweerdige papieren des huisgezins, boeken en schriften' stukken en staten, van 't stof ontbloot in hunne vromigheid doen uitschijnen?

'k Zou den boek nog liever doorbladeren, ware hij wat min stijde en stram, in den boeienden volkstrant opgesteld, wierden er wat

[p. 275]

zinsneden lijk de volgende op bl. 34, vermeden: ‘Zoo spreekt de man der XVIII^e eeuw, terwijl hij met bevende hand en een van aandoening sidderend hart de bladzijden des boeks doorloopt’.

Ware ik in de geschiedenis van Vlaanderen en in de kunde der Vlaamsche oudheden bedreven lijk Frans de Potter, woonde ik in eene stad waar ik alle boekverzamelingen kan raad vragen. 'k zou met opene handen in overvloedige schatten putten, 'k zou eenen boek maken waar Frans de Potter, een hoofdstuk schreef: God erkend door de burgerlijke wet; 'k en zou zoo gesparig niet zijn in de voorstellingen van 't Vlaamsche leven die in zoo menigvuldige trekken en oorspronkelijke verbeeldingen ter uitgaven van kostbare oorkonden te boeke staan. Waarom bij v., als er sprake is van de namen der oude Vlaamsche huizen, de Brugsche namen niet gebezigd die van den eersten tot den laatsten in de Inleiding van den Inventaire van M. Gilliodts Van Severen aangehaald worden? Als er gewag gemaakt wierd van de spreuken die op allerlei gerief gekapt of geteekend staan, waarom in de duizend opschriften niet geput die op het Vlaamsch zandsteenen aardewerk geprent staan en die Schuermans mededeelde in de Annales de l'Académie d'Archéologie de Belgique, 3^e Série, T. IX, bl. 41? Waarom laten verstaan dat er in 't Vlaamsch geen eigentlijke familieboek, livre de raison meer en bestaat, als er hier sedert maanden een op mijne tafel ligt, dien ik aan onze lezers bekend miek? Als wij in de school geleid worden, waarom heeft de schrijver de oude schoolboeken niet opengeslegen waar onze voorouders hun beschot in vonden? Waarom en heeft hij de schoolfeesten, de geplogentheden der feeste van Sint Gregorius niet beschreven? Waarom heeft de schrijver zoo weinig gezant in onzen Rond den Heerd, waar er aangaande christene gebruiken meest van al te vernemen is? 't Vlaamsche Volk zou Frans de Potter dankbaar zijn, wilde hij zijn verdienstelijk schrijven met eene volledige schets van 't leven onzer voorouders bekroonen.

J. Claerhout.

Inventaire des archives de la ville de Gand, par V. van der Haeghen, archiviste de la ville. - Etablissements religieux. 1^re livraison. Gand. Annoot-Braeckman, 1887, in-groot-8^o, 144 bl.

HET eerste woord, dat bij 't ontvangen van deze uitgave uit den mond van velen te Gent is gekomen, zal ongetwijfeld geweest zijn: ‘Eindelijk!’ - Ja, eindelijk is er te Gent een archivaris, die zijne taak ernstig schijnt op te vatten, die in zijn kabinet den tijd niet zoekt te dooden met verzen te schrijven of proeven te

[p. 276]

verbeteren van de Biographie nationale, maar die opzoekt, verzamelt, beschrijft en in 't licht geeft.

Beter laat dan nooit, en wij wenschen dat de bewaarder van het rijkste en belangrijkste stadsarchief des lands nog vele jaren met denzelfden ijver moge voortgaan als hij nu begonnen is.

De voorhandige aflevering van den Inventaire behelst de aanduiding der registers en andere oorkonden, met betrekking tot de kloosters der Augustijnen, Jezuiëten, Engelsche Jezuiëten, Hieronymieten, Karthuizers, Predikheeren, geschoeide en ongeschoeide Karmelieten, Kapucienen. Eene volledige opgave is 't evenwel niet, want de registers der Acten en Contracten, de Geschreven en Ontvangen brieven, de Requesten en andere verzamelingen van het Gentsch archief moeten over de vermelde kloosters wel meer stukken behelzen; edoch, hadde de verzamelaar moeten wachten totdat alles uitgepluist en aangeteekend is, wij zouden op deze eerste aflevering nog wel eenige tientjes van jaren moeten wachten hebben - en wie heeft er zoo veel tijd en geduld? Hier komt dus voor, wat tot heden geklasseerd en beschreven is, met aanteekeningen, waar die noodig of nuttig zijn, en uittrekselen uit vele oorkonden zelven, om deze te beter te doen kennen. Voor de stukken, reeds door geschiedschrijvers in 't licht gegeven, wordt naar dezer werk verzonden.

Deze uitgave zal vooreerst opgevolgd worden door eene methodische lijst van alles, wat het Gentsch archief bezit. Zonder twijfel ware 't beter geweest aan te vangen met den algemeenen aanwijzer, maar wij zullen ons tevreden houden met de belofte en de hoop eener spoedige verwezenlijking.

De druk van het boek is ten uiterste verzorgd.

D.