Het Belfort. Jaargang 1

[p. 303]

De bestuurlijke taal van Belgie onder Maria-Theresia.

ONDER de Spanjaards geschiedde de briefwisseling der provinciale Staten en der steden met de regeering gewoonlijk in het Fransch, en het Oostenrijksch bestuur aapte dit voorbeeld na. Zoo dus, volbloedige Duitschers verkozen de taal van Frankrijk boven die van hunne medebroeders!

De Staten der Vlaamsche provinciën, die de verslagen hunner zittingen in de moedertaal opstelden, gebruikten ze dan ook in hunne briefwisseling met bijzonderen. Zij schreven almede in het Vlaamsch aan de provinciale raden, steden en gemeenten uit het vlaamschsprekende gedeelte van België.

Op weinige uitzonderingen na, stelden al de openbare besturen der Vlaamsche provinciën hunne akten en rekeningen op in de moedertaal.

De betrekkingen van de regeering met de onderscheidene besturen geschiedden, over het algemeen, bij middel van het Fransch. Aan de Vlaamsche steden echter zond de regeering, benevens het origineel in 't Fransch, eene Vlaamsche vertaling. De reglementen, bestemd aan Vlaamsche gewesten, werden doorgaans opgesteld in het Fransch, tenware het ontwerp daarvan door de belanghebbenden in 't Vlaamsch wierde opgezonden.

[p. 304]

Wat de briefwisseling betreft tusschen de regeering en de bijzonderen van Vlaamschen oorsprong, deze geschiedde nu eens in het Vlaamsch, dan weêr in het Fransch. De brieven, waarbij genade werd verleend aan veroordeelden, of vergunningen toegestaan aan genootschappen en bijzonderen, stelde men op in de taal, door de belanghebbenden in hun verzoekschrift gebezigd.

De provinciale raden van het Walenland gebruikten, zoo in hunne briefwisseling als in het opstellen van al hunne akten, uitsluitelijk de Fransche taal, terwijl die uit de Vlaamsche gewesten de taal bezigden van de belanghebbende partijen⁽¹⁾. Zoo beval de Raad van Vlaanderen dat er in het onderzoek der processen, die voor zijne rechtbank werden ingespannen door inwoners van Doornik, van het Doornijksche, of van Waalsch Vlaanderen, gebruik zou gemaakt worden, of van de Waalsche, of van de Fransche taal⁽²⁾. Krachtens eene verordering van den Raad van Vlaanderen, gelijkvormig eenen brief der keizerin, mochten al de inwoners van Vlaamsch Vlaanderen hunne processen in het Vlaamsch inspannen⁽³⁾.

Weinig raadsleden van de Collaterale Raden kenden Vlaamsch. In eenen brief van 26^en April 1777 verklaart Starkemberg, ter gelegenheid der benoeming van een raadslid tot den bijzonderen raad, dat het behoorlijk is Vlaamsch te kennen, maar geenszins noodzakelijk⁽⁴⁾.

Dit stelsel, hoe Franschgezind ook, strookte volkomen met de denkbeelden der Oostenrijksche Regeering, alsook met die van hare staatsmannen in België. Het

(1) Waalsche onverdraagzaamheid, Vlaamsche verdraagzaamheid.

(2) Verord. van den 27^en Juni 1735 in de Plakk. van Vlaanderen, d. IV, bl. 127.

(3) Verord. van den 14^en Januari 1775 in de Plakk. van Vlaanderen, d. IV, bl. 249.

(4) Cancelarij der Nederlanden. H.W., n^o 695, stukken b.c.d.

[p. 305]

ging echter zwanger van groote onheilen; want met het Fransch werden tevens in ons land de nieuwe gedachten verspreid, en nam de god- en zedeloosheid op schrikbarende wijze toe. De verpestende lucht, welke alhier uit Frankrijk toewoei, verwekte allengs een ontzaggelijk onweder, dat over het huis van Oostenrijk zou losbreken en diens heerschappij in ons land voor eeuwig vernietigen.

De wet der geschiedenis is onverbiddelijk. De Regeeringen gaan te niet door de verderfelijke gevolgen, die uit begane fouten van lieverlede voortvloeien en toenemen. Moge ons huidig staatsbestuur zich steeds spiegelen aan het leerzaam, maar heilloos voorbeeld van Oostenrijk!

G.J.K.P.