Het Belfort. Jaargang 1

[p. 230]

Stokregels nopens den vorm in het schrijven.

Die schrijft, bouwt.

De woorden zijn enkel de steenen die tot het gebouw dienen moeten.

Steenen zonder orde of keus samengevoegd en opeengeleid, brengen eene lompe, leelijke massa voort; en uit woorden zonder overleg of verstand gebezigd en verbonden, rijst een mismaaksel, een wangedrocht op.

De Gothische bouwtrant heeft zijne eigene lijnen en bogen; de Vlaamsche taal ook heeft hare manier om de woorden te koppelen en elk gedacht uit te drukken.

Den bouwtrant leert gij op de teekenschool; waar is de academie voor de taal?...

Wie de beteekenis van al de woorden kent, wie, om zoo te zeggen, een levende en sprekende woordenboek is, die en kent de taal nog niet; hij heeft stof om te bouwen maar niets meer.

Alle hout is geen timmerhout; onder de woorden zijn er honderden die u niet dienen kunnen.

[p. 231]

Daar zijn steenen die enkel aan paleizen kunnen verbouwd worden; sommige woorden en uitdrukkingen voegen maar aan den verheven stijl.

Schrijvers die om gewone gedachten uit te drukken, stadhuiswoorden bezigen, zijn vaten die ja, luide klinken, maar.... ledig zijn.

De spraakkunst is het kind der tale, en niet hare moeder; de spraakkunst mag noch scheppen, noch baren; zij krijgt hare wetten van de taal en verandert met haar.

Waar is dan de academie voor de taal?... Zij is bij het volk.

Het volk geeft leven of dood aan de taal. Leeft het volk dat ze spreekt, dan is de tale levend; is het volk van den aardbol weggevaagd, dan is de tale dood.

Het volk is de ziel; de taal, het lichaam.

De ziel is meester over het lichaam, en het volk gebiedt, als dwingeland, over de taal.

Wilt gij de geschiedenis kennen van verdwenen volkeren, ga, onderzoek de relikwiën die zij overlieten; wilt gij eene doode taal aanleeren, raadpleeg de werken vroeger in die tale geschreven.

Wilt gij een levende volk kennen, ga, reis er naar toe, hoor het spreken en luister het af; wilt gij eene levende tale kennen, ga bij het volk dat ze spreekt.

Spraakkunst en woordenboek kunnen u hierin tot fakkels dienen. Doch, waar zij ongehoorzame, hooveerdige kinderen worden, waar zij het alvermogend gezag van hunnen vader, het volk, miskennen willen, daar wordt hun invloed verderfelijk, hun licht verblindend, en daar ook moet gij ze alleen laten staan.

[p. 232]

De levende taal is eene bloeiende boom.

Een boom laat somwijlen een taksken kwijnen, verdorren en eindelijk afvallen; dat is het lot van sommige woorden en vormen in de taal: zij geraken in onbruik en nooit meer zullen zij terug opkomen.

Een boom krijgt nieuwe scheuten; die scheuten, zoo zij niet nadeelig zijn aan het leven van den stam, worden gekoesterd en zijn weldra zoo sterk als de oude. Zoo gaat het ook in de taal: nieuwe woorden, nieuwe uitdrukkingen komen er bij en, zoo zij overeenkomen met het taaleigen, zijn zij geenszins te versmaden en mogen stout door iedereen gebezigd worden.

Er is maar éen Vlaamsch volk, er is maar éen Vlaamsche taal.

Het Vlaamsch volk leeft en door hem zijne taal; wie de taal van het volk niet schrijft, schept een lichaam zonder ziel, brengt de dood te midden van het leven.

Geschreven en gesproken taal maken maar éene taal uit, de geschrevene is niet anders dan de klare, verzorgde en deftige volkstaal. Zij zijn éen en dezelfde burger die, als hij uitgaat, zijne gewone kleeren eens afborstelt en uitstort.

Geerne zingt gij, uw leven door, het liedeken dat gij op uw moeders schoot geleerd hebt; blijve, zoolang gij eene penne vasthoudt, in uwe werken de zoete, losse melodie van de taal klinken die gij hoordet en aanleerdet rond den huiselijken heerd.

Het volk heeft niet enkel eenen mond, het heeft geest en verstand; neem niet enkel de woorden van het volk over, maar ook zijne uitdrukkingen: de uitdrukkingen vooral bevatten geest en ziel.

[p. 233]

Wie zou er een gouden ring op de straat niet oprapen?... Eene krachtige uitdrukking, een treffend beeld is niet te versmaden omdat het door iedereen gebruikt is.

Kuisch de modder en het zand af die aan den ring hangen, en hij zal blinken gelijk de zon; zoek en snuffel in de volkstaal en gebruik al wat deftig is, en uw stijl zal tintelen van leven en kracht.

Wat enkel geschreven is, is lood; wat gesproken is, is zilver; wat gesproken en geschreven is, is goud.

A. Joos.

S. Niklaas.