De bekeeringe Pauli

II. Wijze van uitgeven

Aangezien de tekst van het Brusselse handschrift (B) in menig opzicht de voorkeur verdient boven die van het Haarlemse (H), geef ik in deze uitgave de eerste vermelde redactie.

Het handschrift berust in de Koninklijke Bibliotheek te Brussel onder nr. 21664. Het is een groot papieren folio-handschrift (Briquet 6283), dat 56 folio's bevat en door één hand geschreven werd. Een datum van afschrijven staat er niet in vermeld; men mag evenwel aannemen dat het een 16^e-eeuws verzamelhandschrift is met 1564 als terminus post quem (het jongste gedateerde spel werd nl. op 4 November 1564 opgevoerd). Het bevat drie apostelspelen van de Antwerpse rederijker Willem van Haecht, en eindigt met de hier gepubliceerde Bekeeringe Pauli (ff. 48v-56v).

Van de vermelding der varianten heb ik moeten afzien, omdat zij over-talrijk zijn en geen noemenswaardig nut opleveren voor de studerende lezer. H is immers niet alleen een gewijzigde kopie, maar op vele plaatsen zelfs een nieuwe bewerking van B, wat talloze willekeurige varianten tot gevolg heeft gehad.

[p. 37]

Slechts waar de versie van B corrupt blijkt te zijn vermeld ik die van H. Opdat de lezer zich niettemin een denkbeeld zou kunnen vormen van de Haarlemse bewerking, neem ik twee pagina's van H op naast de overeenstemmende van B.

De spelling van het handschrift wordt geheel ongewijzigd weergegeven. Alleen het gebruik van hoofdletters werd aangepast aan de huidige regels, terwijl ik ook iedere versregel met een hoofdletter laat beginnen. Aangezien de originele interpunctie de vlotte lezing van de tekst ten zeerste bemoeilijkt, heb ik een geheel nieuwe interpunctie ingevoerd. De dubbele streep (//) liet ik echter staan, omdat dit teken veeleer dient ter aanduiding van het dubbel- en binnenrijm, en als zodanig nuttig kan zijn. De lezer zal evenwel opmerken dat van dit teken geen systematisch gebruik werd gemaakt.

De schikking van tekst en marginalia, en de typografische weergave van titels en dergelijke, geschiedde niet in navolging van het handschrift. Woorden die in deze uitgave cursief gezet zijn, werden in het origineel in een romeinse cursiva geschreven. Enkele onderstrepingen heb ik moeten verwaarlozen om de zetkosten met nodeloos te verhogen.

De versnummering in de linkerrand werd door mij aangebracht. In de rechterrand vermeld ik de jongere, rode foliotering van de codex. De pausa's werden door mij van een rangtelwoord voorzien, terwijl ik ook de vermeldingen ‘proloog’ en ‘epiloog’ heb aangebracht.

Aangezien de tekst filologisch minder belangrijk is, en vooral gepubliceerd wordt uit hoofde van zijn literair-historische betekenis, heeft de Redactie er de voorkeur aan gegeven, de vlotte lectuur er van niet te belemmeren door het gebruik van diacritische tekens en tekstcritische cursiveringen. De weinig talrijke emendaties en oplossingen van onduidelijke letters heb ik dus zonder meer in mijn weergave van de tekst opgenomen, maar aan de voet van de bladzijde vermeld ik onder de tekstverklaring de werkelijke lezing van het handschrift, ook indien zij in de tekstverklaring besproken wordt. In dit diplomatisch apparaat gebruik ik de volgende tekens:

[p. 38]

[]	door de copiïst weggelaten
<>	door de copiïst toegevoegd
[*a*]	a is onzeker
[-a]	a werd geschrapt
[m+] <n>	n werd over m geschreven
[~]	onleesbaar

Deze tekens werden soms met elkaar gecombineerd.

Doorhalingen en duidelijke correcties van de copiïst, die alle twijfel betreffende zijn bedoeling uitsluiten, werden niet in dit apparaat opgenomen, omdat zij voor deze tekst van weinig belang zijn.

Wat de weergave van het gothische geschrift betreft, houde men rekening met het volgende:

a.	De c werd soms zeer open geschreven, zodat zij niet zelden op o gelijkt. Aan de wijze waarop de letter gevormd werd kan men echter meestal zien dat c bedoeld werd, en niet o. Deze plaatsen geef ik dan ook telkens weer door c, zonder verdere verantwoording. Alleen waar redelijke twijfel mogelijk is vermeld ik de onduidelijke letter in het apparaat.
b.	De uitgang -en treft men in het handschrift op tweeërlei wijze a an: voluit geschreven, of -e met haal naar beneden, ongeveer zoals het deleatur-teken. Deze laatste schrijfwijze is geen eigenlijke afkorting, en wordt dan ook niet aangeduid. Verwarring met de uitgang -e is overigens uitgesloten, omdat in dat geval de haal nooit naar beneden gaat, maar altijd naar boven of horizontaal.

Ten slotte vestig ik er nog de aandacht op, dat de aanduiding van de spreker in de codex dikwijls afgekort werd. Ik schrijf de naam telkens voluit, maar signaleer de af korting in het apparaat.