Beclach van Joncheer Jan van Hembyse
(1839)–Anoniem Het beclach van Joncheer Jan van Hembyse–
Auteursrechtvrij
[pagina 29]
| |
Bladzyde 1, vers 5.Den 8 van oeste meende ick wel 's princens comste te stuypen.
Den 8 van augustus, voor de komst des prinsen van Oranje te Gent, had Hembyze reeds getracht de stad te verlaten. Hy was dien dag met capitein Myghem en 12 ruiters naer Sas van Gent gereden, op voorwendsel van er eenige versterkingswerken op te werpen; reeds was hy in het schip, 't welk hem naer Zeeland moest voeren, toen zyn volk het gewaer werd. Verontwaerdigd snelde de waerd uit het Gulden Hoofd, die kapitein van een vaendel krygsvolk was, naer Hembyze, dede hem door geweld weder aen land stappen; en dreigend snauwde hy hem toe: ‘Hebt gy ons zoo verre gebracht, gy zult er ons uit helpen, of met ons sterven.’ De bovengemelde kapitein, waerd in het Gouden Hoofd, was genaemd Hubrecht De Grave. De hostellery was gestaen op de burchstrate, en is nu geteekend N.o 20. In stads rekening van 'tjaer 1579 treffen wy het volgende aen (bl. 257 v.): ‘Betaelt Hubrecht De Grave, hostaillier in 't Gulden Hooft in de burchstrate deser stede, de somme van 12 ponden groote, ter | |
[pagina 30]
| |
causen van de teringhe aldaer 't zynen huze ghedaen, by de burghers van de voornoemde stede van Dendermonde, gheconvoyeert hebbende den hertoghe Casimirus, als wezende by laste van myne heeren scepenen aldaer ghefourniert, den 10 octobris 78. Naer 'tverclaers van der ordonnantie 12 P.G.r’ | |
Bladzyde 1, vers 6.Met capiteyn Myghem, mynen goeden vriendt.
Myghem of Mighem was een der voornaemste krygsoversten, die Hembyze in alle zyne plannen ondersteunde. Den 14 november 1578 werd de bailliu van Axel en de Greffier der zelve stad, die de macht der 18 mannen niet herkenden, door Myghem's krygsvolk om hals gebracht, waer over by werd vervolgd; door de tusschenkomst van Hembyze ontkwam hy het gevaer en werd tot hooger ambt verheven. | |
Bladzyde 2, vers 1.In 't jaer 77 maeckte ick een heymelyck verstandt.
In de Gentsche Geschiedenissen van B. De Jonghe D. 1. bl. 306, lezen wy: ‘Den 18 october 1577, presenteerden Jo.r Jan van Hembyze, den heere van Loovelde, Mher Gillis Borluut, Joos Van Brakele, Jan Beths en meer andere, voor het Gemeente, het gene bun, wel tot 700 mannen op het stadhuys was gevolgt, eene requeste aen 't magistraet, ten einde schepenen zich met hun zouden vervoegen om gesamentlyk van den raed van state te verzoeken, dat de stad zoude hersteld worden in al hare oude rechten en privilegien.’ | |
Bladzyde 2, vers 5.'t Casteels ruine siet myn electie.
Gedurende het slechten der kasteelen door 's lands slaten, den 3 augustus 1577 toegestaen, ontstonden heroerten te Gent ter bekoming van den ouden regeringsvorm, door keizer Karel in 1540 veranderd. Dan werd Hembyze door de gemeente tot voorzitter van den grooten raed (de 18 mannen) benoemd, en korts na dien, den 14 january 1578, tot voorschepenen of burgemeester der stad. | |
[pagina 31]
| |
Bladzyde 2, vers 7.Croovelde en Borluyt waeren in myn subjectie.
De heer van Crovelde was Karel De Grutere, jonger broeder van Ant. De Grutere, heer van Exaerde. Hy was gedurende dezen oorlog voorzitter van den krygsraed. Hy overleed den 21 julius 1582. Zyne echtgenoote was jufv. Jossine Van Heurne. (Zie Nobiliaire des Pays-Bas, suite du suppl. p. 125, en Ph. De Kempeneirs Dachregister op 15 april 1580). Borluyt. De schryver bedoelt waerschynelyk Gillis Borluut, die, een der 18 mannen zynde, den 14 january 1578 tot eersten schepen van Gedeele werd gekozen. | |
Bladzyde 2, vers 9.Den 27 october, binnen de Ghendtsche saete,
Wierden groote catten en papegayen door my ghevanghen.
Den 27 October 1577, werd de gouverneur van Vlaenderen, en verscheidene andere hooge beambten, die zich tegen het wedergeven der stads privilegien stelden, gevangen gezet. Catten. In Kilians woordenboek vinden wy: Katte, vir praestans,vir insignis. Katten, inquit Adr. Junius, in Hist. Bat., proceres, viri insignes, a Cattis, viris inprimis insignibus et strenuis. | |
Bladzyde 2, vers 17.Mits dat ick Ryhove hadde tot mynder assistentie.
Francois Van den Kethulle, heer van Ryhove, was dan 't hoofd der krygsmacht. Hy bewoonde het Serbraemsteen in de Onderstraet, welk ons door den Heere J. De S.t Genois, zoo dichterlyk wordt beschreven in het historisch roman: Hembyze. | |
[pagina 32]
| |
Bladzyde 3, vers 1.De rycke catholiecke hebbe ick seer ghehindert,
De cloosters vermindert, op den Sinxendagh.
‘Den 18 mey 1578, wezende den eersten Sinxendag, zyn ontrent ten elf uren, in de vier kloosters van de vier biddende ordens gezonden geweest, in ieder een vendel soldaten, bestaende uyt ontrent twee honderd mannen, de welke de priesters, die misse lazen, de casuyfels en priesterlyk gewaed aen de autaren zelve, hebben afgetrokken, en hun met hunne medebroeders al te samen in hunne kloosters, als gevangen hebben opgesloten.’ (Gentsche Geschied. door B. De Jonghe. D. II. bl. 19). | |
Bladzyde 3, vers 12.De vier ordenen dus beroert en uytgejaeght,
Het dient ghewaeght, hebbe ick in 't openbaer
Die nieuwe religie, de welcke menigh behaeght,
Doen preken in cloosters, veel vremde maeren.
De vier ordenen. Dus noemde men de vier biddende orden, ten dien tyde, te Gent bestaende: de Predikheeren; de Minderbroeders, later Recolletten; de Augustynen en de geschoeide Carmeliten, gemeinlyk Vrouwenbroeders genaemd. Den 24 mei 1578 verlieten de Predikheeren, met oorlof der 18 mannen, hunne kloosters, en weinige dagen daerna werden de Augustynen en Minderbroeders, er ook toe gedwongen. Den 1 juny, daer op volgende, hadden de eerste openbare predikatien der Calvinisten plaets, in de kerken der Predikheeren en Vrouwenbroeders. | |
[pagina 33]
| |
Bladzyde 4, vers 1.Noch niet ghenoech, maer den 24 dagh van oeste,
Als verwoeste op S.te Bartholomeusdagh snel,
Was 't dat men alle kercken te breken begoeste.
De vaendelen soldaten der capiteinen Myghem, Heyman en Wydts, werden den 24 van augustus 1578, het eerste in den krocht van S. Baefs, het ander in S. Pieters klooster en het derde in 's Heiligkerst gelegd. De beelden werden andermael gebroken en de kerken bleven gesloten. | |
Bladzyde 4, vers 6.Ende het vendel van Suca sagh men bestaen
De hooftkercke des stadts, de papen synder rebel.
Suca. De echte naem is Sucaet, zoo wy hem in andere schriften en stadsrekeningen vinden. Hy diende dan waerschynelyk onder Myghem, daer het vastgaet dat de soldaten van laestgenoemden S. Baefs kerk plunderden. | |
Bladzyde 5, vers 4.Soo deed d'Excellentie metten staete niet om te verjenten,
Een openbaer liberteyt uytgaen ende prenten,
Jeghens mynen danck ende wille groot.
D'Excellentie. De schryver bedoelt den prins van Oranje, op wiens raed 's lands staten, den 22 juny 1578, de Religionsvrede, uitgaven, die den catholyken en gereformeerden de vrye oefening hunner eerdiensten toeliet. Deze vrede, in bovenstaende versen openbaer liberteit genaemd, werd slechts den 16 december daerna, en niet zonder moeite, te Gent aengenomen, en ten tuine afgelezen. By deze overeenkomst bekwamen | |
[pagina 34]
| |
de catholyken de kerken van S. Michiel, S. Nicolas, S. Pharailde, S. Jacobs en S. Catharina op 't zand, nu S. Anna geheeten. De gereformeerden behielden S. Baefs kerk, de kerken van Heiligkerst, van O.L. Vrouwe, der Predikheeren, der Vrouwenbroeders en de kapellen der volders en der wevers. | |
Bladzyde 5, vers 10.Maer van te vooren metten stroppe moesten twee blyven
doot,
Als Esseele en den Visch den derden octobre.
J. Hessels en de Visch, werden buiten de Petercellepoort aen de hei van S. Denys opgehangen, den 3 october 1578, toen de Gentsche krygsbenden, onder 't geleide van Ryhove naer Kortryk trokken, het welke door de Walen was ingesloten. | |
Bladzyde 5, vers 13.Den 10 van marte es te Ghendt ghebeurt
Religionsvrede, ghescheurt met dulle coppe.
De Religionsvrede werd te Gent niet lang onderhouden. Den 10 maert 1579 ontstond er eene beroerte; men viel in de kerken der catholyken en beging er veel geweld. De klokken werden uit de torens genomen en de vensters en deuren der verwoeste kerken toegemetst. In stads rekening van 1579 lezen wy (bl. 253.v): ‘Betaelt Jan Hudgebault, metser, de somme van 8 ponden 3 schell. 8 gr. over de dachuren van de ghezellen, ghemets ende toeghestopt hebbende de kercke van S. Niclaus, omme t'eviterene de ruyne van dire.’ Dit negende couplet wordt op bl. 143 van gemeld HS. herhaeld, en daer treft men het 7e en 8e vers aen, welke in het dichtstuk waren achtergelaten. | |
Bladzyde 6, vers 4.Met Hans Moefmaf, die in 't rooven dede groote occupatie.
Meester Pieter Datheen, die clappen kan veel blamatie.
Door Hans Moefmaf duidt de schryver hier het gepeupel aen. P. Datheen. Men zie dezelfs levensbeschryving, in het III. D. der Lectures relatives à l'Histoire des Sciences, des Arts, des Lettres, parM.F.V. Goethals. Bruxelles 1838. | |
[pagina 35]
| |
Bladzyde 6, vers 17.Die uyt den huyse van Bystiervelt meest waeren ghesproten.
Huis van Bystervelt. Mogelyk om aen te duiden, dat veel der geuen die dan in de zetels zaten, van geringe afkomst waren. Zoo zegt men wel in 't fransch seigneur d' Argencourt. In een hekeldicht der XIIIe eeuw, door den heer Willems uitgegeven (Mengelingen bl. 39) staet: So hebbic die provende met gewelde,
Tusschen coudenberge ende biestervelde.
Nochtans kan dit wel eene toespeling zyn, op de familie Damman, die de heerlykheid van Bystervelt by Axel bezat. In Te Water's Hist. der Hervormde Kerk te Gent, bl. 187, wordt gezegd: ‘Voorts zie ik dat hy genoemt wort Adriaen Damman van Bystervelt, zynde eene hofstadt en heerlykheit een half uer van de stad Axel gelegen, en nu nog met dien naem bekent. Een der takken van het hoogadelyk geslacht Damman zal dat huis bezeten, en er zich naer toegenaemt hebben. Uit dien tak was ook Zebedeus Damman predikant te Westkapelle (1593) zich schryvende uit Bystervelt.’ | |
Bladzyde 6, vers 18.Bets, de Gruytere en Vos deed ick benauwen.
Den 10 maert 1579, by het opryzen der beroerte, nam men eenige ambtenaers gevangen, die de Religionsvrede stiptelyk wilden onderhouden hebben, en het uitsluitend systeme van Hembyze tegengingen. Onder dezen, waren Jan Bets, Philips de Grutere, heer van Axpoele, Adolf de Grutere, Jansz. en Pieter de Vos. | |
Bladzyde 6, vers 22.Angereels en Oomberghe sagh men hem eerst wederstaen.
Angereels. Jacob Bette, heer van Angereel of Angreau, voorschepen der stad in 1576. Oomberghe. Jan Damman, heer van Oomberghe, in 1567 voorschepen der stad. De maestro del campo met eene bezetting in Gent komende, den 1 september van gemeld jaer, eischt dat de sleutels der stad hem worden overgelegd. Damman weigert aen dit orde te volkomen. De Spanjaerden dringen gewapend in zyn huis en maken zich, door geweld, van de sleutels meester. | |
[pagina 36]
| |
Bladzyde 7, vers 1.Had ick de poorterie bevel gheheel connen verdryven.
Poorterie. Sedert de regering van Jacob van Artevelde (1340), was de politieke verdeeling der stad in drie leden: de poortery, de neringen en de wevery. Onder de poortery, stonden de gegoede ingezetenen der stad. Deze hadden recht tot het kiezen van drie schepenen in elke bank. De neringen kozen er vyf, en de wevery ook vyf. Ter beslissing van gewichtige zaken, werden de drie leden geraedpleegd. Deze vergadering werd collacie genaemd. De poortery stond in dit tydvak tegen 't geweldig bestuer van Hembyze. | |
Bladzyde 7, vers 6.Ghevoelende de faute, soo ginck ick maecken
Een gheheel wet tot mynder appetyte.
Hembyze vreezende ten half oogst niet als voorschepen herkozen te worden, stelde uiterste middelen in 't werk, om aen het hoofd der stad te blyven. Hy vernieuwde den 27 july 1579, uit cigen gezag, voor den plechtigen tyd, het magistraet der stad. Doch deze schepenen werden den 20 augustus afgesteld, en andere werden, ingevolge de bestaende wetten, herkozen, waer onder Hembyze niet werd opgenomen. Negen dagen later verliet hy de stad. | |
Bladzyde 7, vers 17.Maer liet in druck uytghaen veel injurien groot.
Hier ziet de schryver op twee werkjens welke dan verschenen en in Bor's Nederl. Historien. D. II. B. XIII. bl.84 en 85 staen overgegenOmen. Het eerste droeg tot opschrift: Declaratie der redenen en oorsaken om welker wille de schepenen en wethouders aldaer, voor den gewoonlyken tyd en sonder gewoonlyke forme te observeren, op den 28 juny 1579 vernieuwt waren. En het ander: Korte openinge der causen, waerom het niet raedsaem zy, dat de prince van Oraengien nu ter tyd soude komen binnen der stad van Gent. | |
[pagina 37]
| |
Bladzyde 7, vers 20.Dathenus op de collaciesoldere met woorden bloodt.
Collaciesoldere. Dus werd het huis met het toreken op de vrydagsmerkt genaemd, om dat aldaer gewoonlyk de collacie vergaderde. Het woord duidt eigenlyk de bovenzael aen, waer de zittingen werden gehouden. Zolder, d. i. alle met zoldering voorziene kamer. | |
Bladzyde 9, vers 8.Wilde ick Casemiris graeve van Vlaenderen maecken
triumphant.
In Bor's Nederl. Hist. D. II. bl. 3. lezen wy: ‘Hertog Casimirus van die van Gent ontboden synde, toog derwaerts, met eenige cornetten paerden, sonder wete van den eertshertog, prince of staten, op hope van betalinge te krygen voor syn volk, daer toe hem eenige toesegginge soo op syn tractement, als op de betalinge van syn volk 164,954 guldens of ponden tournois, en 't scheen, ja, den roep liep alom, dat zy hem tot een grave van Vlaenderen wilden maken.’ | |
[pagina 38]
| |
Bladzyde 9, vers 11.Waer deur ick cause was van Maestricht treure.
‘Den 3 july 1579, quam de tydinge tot Gend, dat de Spaguiaerds onder Parma den 29 laestleden de stad van Maestricht stormenderhand hadden ingenomen, van welk verlies de prince van Oragnien opendlyk de oorzake toeschreef aen die van Gend; de welke door het achterhouden van hunne brandschattingen, zoo by zeyde, de staten verhinderd hadden de helegerde ter hulpe te komen en te ontzetten. Maer die van Gend en bleven hem op die beschuldinge niet te kort: want zy lieten korts daer naer eene verantwoordinge in druk uytgaen, waer in zy eene rekeninge opstelden van alle betalingen, de welke alleen het Quartier van Gend gedaen badde ten behoeve van de generaliteyt, sedert den 15 augusty 1577 tot den laetsten juny 1579.’ (Gentsche Geschied. doorB. de Jonghe. D. II. bl. 150). | |
Bladzyde 9, vers 18.Dat Imbiese oppercornel was, riep groot en cleene.
Den 20 augustus 1179 werd Hembyze als voorschepen niet herkozen. Eenige dagen later rees er eene beroerte op: het volk vlood t'zamen naer het paleis van den prins van Oranje, boden hem een request aen, waerby zy Hembyze als opperkolonel en voorzitter des krygsraeds verzochten te hebben. Doch dit alles was vruchteloos. | |
Bladzyde 10, vers 15.Adieu, Jan Spegele, die menigh quaet spreyt.
Jan Spiegel predikte in O.L. Vrouwekerk op S. Pieters, den 23 november 1578, toen men de daer nevens gestane abdy begon af te breken. Hy trok later met het gezantschap naer den Paltz, om aen Hembyze uit den naem der stad het voorschependom op te dragen. (Zie Te Water, Herv. Kerk te Gent bl. 49). | |
[pagina 39]
| |
was overgegaen, begaf hy zich naer den Paltz, werd tot professor by de hoogeschool te Heidelberg benoemd, en stierf aldaer in 't jaer 1594. Hy schreef: 1.o De redemptione generis humani, libri tres. 2.o De divinâ proedestinatione. 3.o De verbo Dei scripto. libri tres. 4.o De verbo non scripto, libri duo. 5.o Oratio funebris in mortem Joannis Casimiri, Frederici comitis palatini tutor et patruus. (Zie Ant. Sanderi, Fland. ill. T. II. p. 164). | |
Bladzyde 11, vers 16.Adieu, Rommagon wylent een cabaesvlechter van fyghen.
Romaggon was na 't vertrek van Hembyze, in 1580 en 1581, gedurende den oorlog tegen de Walen, balliu van Meenen en hoogballiu van Ninove. In den Resolutienboek der leden van Vlaenderen (1580-1581) wordt hy genoemd Francois Romaignan, op bl. 12 en 43. | |
[pagina 40]
| |
Bladzyde 13, vers 12.Adieu, capiteyn Backere die Godts kercke eens diende.
Michiel de Backere werd in 1576 door de leden van Vlaenderen tot den raed van state gezonden, om eenige hulpbenden in 't beleg van 't Gentsch kasteel te bekomen. In 1579 werd hy, door den aertshertog Mathias, met het vernieuwen der mindere wetten in het land van Waes, belast, en in 1580 tot raedsheer van de raedkamer van Vlaenderen, dan te Gent opgerecht wordende, benoemd. | |
Bladzyde 14, vers 1.Adieu, capiteyn Barbian, die vele hebt vermeten.
Jan Barbian was een der acht vredemakers, by schepenen besluit van 2 december 1578 gevormd, om de geschillen over de Religionsvrede ontstaende, te slissen. Deszelfs vaendel krygsvolk, alsook dat van kapitein Sucaet, trokken den 31 maert 1579 naer Dendermonde, om de gevangene heeren aldaer, by het onderteekenen der Religionsvrede vervoerd, weder naer Gent te brengen. | |
Bladzyde 14, vers 9.Adieu, capiteyn Stoppeleere, die u wilt vercieren.
Philips De Stoppeleere, Geraertsz., schoonzoon van Fr. Van Hembyze, was, sinds 't begin der beroerten (1567), kapitein van een Gentsch vaendel krygsvolk; hy werd, gedurende den vredehandel met den hertog van Parma, en 't verblyf van Mannuy en Segura te Gent (1584), als pandsman naer Doornyk gezonden. | |
Bladzyde 14, vers 16.Adieu, capiteyn Vleeschouwer, die hebt connen spreken
Behaeghelycke taele, in myne presentie.
Waerschynelyk Joos De Vleeschouwer, die in 1579 deel maekle van 't gezantschap, het welk by last der leden van Vlaenderen, naer Antwerpen rees, om den prins van Oranje te verzoeken naer Gent te willen komen, ter vernieuwing van schepenen. By de overgave der stad aen Parma (19 sept. 1584), was Joos De Vleeschouwer een der | |
[pagina 41]
| |
zes persoonen, die, volgens artikel 9 van het verdrag, in de algemeeue amnistie niet begrepen was. Hy werd echter, even als de vyf andere, by betaling van een groot rantsoen uit de gevangenis geslaekt. | |
Bladzyde 15, vers 5.Adieu, Eechoute in wiens gheselschap is ghebrocht.
Olivier Van den Eechoute werd den 17 july 1584 als spaenschgezinde en den hertog van Parma gunstig vastgezet, doch den 3 september daeropvolgende, toen Gent in onderhandeling met Parma trad, uit het gevang verlost. Parma noemde hem een derzeven persoonen, gelast met het smaldeelen der toegestane zetting van 200,000 kroonen, waertoe de stad by het tractaet der overgave gehouden was; en by het vernieuwen des magistraets door 's hertogen commissarissen, werd by tot schepen van Gedeele verheven. | |
Bladzyde 15, vers 9.Myghem en Jan van der Vennen, met grooten verstoorte.
Jan Van Der Vennen vertrok den 29 augustus 1579 met J. Van Hembyze naer den Paltz, kwam welhaest terug en werd by 't vernieuwen der regering in 1581 overdeken gekozen. By de wederkomst van Hembyze in 1583, was J. Van der Vennen tweede schepen van der Keure, werd den 23 juny 1584 afgezet en door Willem Sanders vervangen. | |
[pagina 42]
| |
Bladzyde 16, vers 12.Adieu, Charles Uuttenhove, voorschepenen van Ghendt.
Karel Utenhove, heer van Hogherwal, zoon van Karel, heer van Markeghem, en kleinzoon van Nicolas, voorzitter in den raed van Vlaenderen, welke laestgenaemde door brieven van Erasmus in de geleerde wereld hekend staen. Karel Utenhove zag het dachlicht in 1536, werd in de grondbeginselen der latynsche tael door Joannes Otto onderwezen, zette zyne studien te Parys voort en kwam in vriendschappelyke betrekkingen met de geleerde mannen, die in dit tydvak aldaer uitblonken: met Denys Lambin, Adrian Turnebe, Jan Auratus en andere. Hy schreef veel in 't grieksch en in 't latyn. In 1560 gaf hy te Parys in 't licht: Epitaphia in mortem Henrici II Galliarum regis, typis Roberti Stephani, 1560; en in 1597: Epistolarum centuria. Coloniae. Na het verjagen der spaensche troepen, kwam hy naer Gent terug, daer wy hem, in january 1578, onder 's heeren kiezers, ter vernieuwing des magistraets, aentreffen. Hy werd in het zelfde jaer, op de klachten der mindere welten van het land van Waes, aldaer gezonden, om de gegrondheid dezer misnoegdheid te onderzoeken; en op deszelfs verslag werd den dienst van het hoofdcollegie van 't land van Waes door schepenen van Gent opgeschorst, by besluit van 18 november 1578. By het onwettelyk vernieuwen der wet door Van Hembyze, vertrok hy den 4 oogst 1579 naer Antwerpen, om den prins van Oranje te verzoeken de schepenen der stad op behoorlyken tyd, volgens 'tinhoud der handvesten, te komen vermaken. Maekten mede deel van dit gezantschap: Joos De Vleeschouwer, Lucas Deynoot, Gillis Everwyn, Jan De Grutere, heer van Loovelde en Willem De Zadeleire. | |
[pagina 43]
| |
By deze herkiezing der schepenen werd Karel Utenhove tot voorschepen gekozen, En toen Hembyze den 14 oogst 1583 andermael tot voorschepen werd verheven, vertrok Karel Utenhove, die in 1579 hem had vervangen met Franciscus Provyn, nuer den Paltz, om Hembyze tot het aenveerden van 't opgedragen ambt te gewilligen. Jan Van Hembyze den 24 maert 1584 vastgezet zynde, bekleedde Karel Utenhove weêr het voorschependom, doch den 23 juny 1584, door Pieter De Bil, kolonel van S. Pieters-wyk, vervangen, begaf hy zich, waerschynelyk na de overgave der stad Gent aen den hertog van Parma, naer Keulen, waer hy met de dochter van den heer van Dalenbroek huwde. Hy overleed aldaer den 1 oogst 1600. Deszelfs broeder Jan, vind ik onder de raedsheeren van Vlaendederen, door den aertshertog Mathias in 1580 genoemd. Douza, die in vriendschappelyke betrekking met beide broeders stond, schreef het volgend latynsch dichtjen, beiden tot lof: | |
Ad Janum Utenhovium.Est tibi, sitque precor longum pater, est tibi frater,
Sed cui par nullum Flandria nomen habet.
Et bene ni fratris studeo dum praeco videri,
Cogerer in laudes parcior ire tuas.
Mentior: an titulos obnubilat ille suorum?
Sic est: luminibus officit ille tuis,
Utque nihil taceam, fratri potes esse secundus.
Verum par fratri non potes esse tuo.
Non potes: hoc uni debes me judice fratri
Qui modo non esset si tibi, primus eras.
Cede tamen, laetusque loco decede priori.
Cede tuo fratri, cedat ut ille tibi.
Quis scit an haec melius casura sit alea quondam,
Detque tibi victas frater et ipse manus?
| |
Bladzyde 17, vers 2.Adieu, Joos Stalens fraey om ghenieten.
Joos Stalens werd door 't magistraet van Gent, in vervanging van Lieven Caerselle, tot amman benoemd, en bleef in dienst tot 1584, toen de stad aen den hertog van Parma overging. (Zie L'Espinoy, bl. 194). Hy bekleedde dit ambt reeds in 1579, daer wy hem als | |
[pagina 44]
| |
dusdanig in de stadsrekening van gemeld jaer vinden (bl. 250.v.): ‘Betaelt Jacob van Havertuyn de somme van 6 ponden twaelf scellinghen groten, over de leveringhe van ellef tonnen biers, by hem ghedaen ten huse van de Excellentie den hertoghe Casimirus, ende andersins, volghende der attestatie van joncheere Bussaert van Hembyze, d'her Lievin Tayaert ende Joos Stalins, amman deser stede, annex der ordonnantie van mynheeren scepenen. Dus hier uut crachte der zelver, de voornoemde somme van 6 P. 12 Sc. G.’ | |
Bladzyde 17, vers 15.Op dat myn broeder Roelandt hem selve besorghe
Van haut, boter, tarwe, maeckt vry dat hy niet en verworghe.
Jan Van Hembyze had drie broeders: Franciscus, Roelant en Antone. Franciscus, die men sinds 't jaer 1552 meermaels als schepen der stad aentreft, was in 1581 voorschepen van Gedeele. Roelant was gedurende dit tydvak eerste secretaris der schepenen van de Keure. Toen Jan Van Hembyze ter dood verwezen was, diende hy met zyn hroeder Antone een verzoek den schepenen in, ter bekoming van genade. Gemelde Roelant las als eerste secretaris het tractaet met den hertog van Parma den 27 september 1584 gesloten, ten tuine van 't stadhuis af. | |
Bladzyde 18, vers 15.Adieu, Bussaert van Imbiese myn bruyn quantken.
Bussaert Van Hembyze, kozyn van jonkheer Jan, was heer van Giets en Ogierlande, en gehuwd met Anna Van Overbeke. In 1559 en 1565 werd hy schepen van de Keure gekozen en den 15 oogst 1581 ontvanger van de issue. Den 12 january 1580 viel hy in de handen eener bende Walen (Malcontenten), werd gevangen naer Aelst gevoerd, en den 13 oogst 1581 tegen de bisschoppen van Brugge en Yper uitgewisseld. Hy overleed in 't jaer 1582. | |
[pagina 45]
| |
Bladzyde 18, vers 18.Adieu, Adolf De Gruytere, myn magher santken.
Adolf De Grutere, tresorier der stad in 1575, schepen van de Keure in 1577, werd in 1579 by resignatie van Ant. De Grutere hoogballiu van het land van Waes. Als gevolmagtigde der stad Gent, onderteekende hy te Utrecht den 4 january 1579; met Lieven Tayaert, Christophel De le Becque en Lucas Mayaert, het verbond der nederlandsche staten. Hy bleef der staten getrouw en stond het weifelend bestuer van Hembyze tegen, die hem in 1579 en 1583 uit de stad deed bannen. | |
Bladzyde 20, vers 1.Adieu, Lauwerens De Mare, die liever waert ontsleghen
Van uw officie ter deghen, dan bosen eedt te craecken.
Laureins De Mare was derde secretaris van de Keure. Den 7 juny 1579 werd den eed van getrouwigheid aen de wet door de 25 vaendelen der Gentsche borgerwacht gedaen. Zy belofden by den zelven het magistraet te ondersteunen ter vernietiging van den roomschen godsdienst en der spaensche inquisitie. Twee dagen later werd op Hembyze's voorstel den zelfden eed gedaen door de schepenen van beide banken en andere ambtenaers, maer Laureins De Mare bleef weigerend en had liever zyn plaets van secretaris te verliezen. | |
[pagina 46]
| |
Bladzyde 20, vers 6.Adieu, Kerckvoorde, die eens waert mynen getrouwen
vrient.
Jan Van Kerckvoorde was in 1577-1578 castellein der schepenen van de Keure, zoo wy zien in de stads rekening van gemeld jaer (bl. 196.v.): ‘Betaelt in redemptie van 42 ellen lakins van vulzeghelden helme, dit jaer behouft hebbende, omme 't cleeden van M.rs Lieven Sanders, Adriaen Meganck, medecinen, Willem Moenins, chirurgien, Jan Van Kercvoorde, castellein van der Keure, Heindric Coolbrant, castellein by Ghedeele, M.r Lievin De Grave, Nicolas Baudry ende Lievin Damast, stapelheeren, ten pryze van den voorgaenden jare, dat is 21 P. 17 Sc. gr., elc laken lanc 30 ellen, conforme de voornoemde ordonnantie, de somme van 30 P. 11 Sc. 9 gr.’ | |
Bladzyde 21, vers 15.Adieu, comys Deynaert, uw rekeningh wilt wel bewaeren.
Toen men den 14 july 1579 Hembyze, met eenigen van zyne party by Ryhove samengeroepen, trachte te vangen, raekte Lucas Deynaert, ontvanger van de aengeslagene geestelyke goederen, langs eene achter-poort uit het Serbraemsteen, vermaende de gemeente dat men den voorschepen gevangen hield, waerop de borgers naer de wapens grepen, Ryhoves huis omringden, en Hembyze in vryheid deden stellen. Aen dit gevaer ontsnapt, wilde de voorschepen voor de gewoonlyke tyd de wet vermaken; doch eer eene maend verstreken was, werd hy | |
[pagina 47]
| |
gedwongen heên te vluchten, en L. Deynaert, zegt B. De Jonghe, werd beschuldigt dat hy voorgenomen had uit de stad te vertrekken, om tot geene rekeninge van zynen ontfang gepraemt te worden, alhoewel hy namaels daerin onschuldig werd bevonden. | |
Bladzyde 21, vers 18.Adieu, Pieter de Schuttere, Godt bewaer u voor beswaeren.
Pieter De Schuttere was officier der Gentsche wacht. In de stadsrekening van 1579 lezen wy (bl. 254.v.): ‘Betaelt M.r Lievin Van Male, Pieter De Schuutere ende Pieter Van der Biest, officiers deser stede, de somme van 21 P. 3 Sc. gr., te wetene 20 P. 3 Sc. gr., ter causen van diversche oncosten by hemlieden ghedoocht in 't conduceren ende voeren van 27 pionniers ghezonden tot dienste van den heere Dela Noue, marischal van Zyne Alteze, marcherende jeghens den heere Dela Motte, ende de resterende 20 Sc. gr. hemlieden toegeleyt voor heurlieder vacatien. Naer 't verclaers van der ordonnantie 21 P. 3 Sc. gr.’ | |
Bladzyde 22, vers 16.De destructie van de chartereusen-clooster daer wy hebben
gheheten.
Het chartreusen-klooster was gestaen op Royghem, buiten de Brugschepoort, niet verre van het Motjen. Dit klooster werd reeds in 1577, na het innemen van het Spanjaerds kasteel, en by het versterken der stad en opwerpen dee Hembyzen-vest, afgebroken. | |
[pagina 48]
| |
1584 naer Beveren gezonden om den vredehandel met Parma voorttezetten en het zelfde jaer werd hy nog schepen van de Keure gekozen. | |
Bladzyde 24, vers 2.Adieu, Bonefvelt, mynheere den ambassadeur.
In de Nederlandsche Hist. van P. Hooft, Boek XV, staet: ‘Verscheide luiden, toegedaen den hervormden godsdienste, die hem anderzins over de hand waren, deed Imbyze met verylde rechtspleging uit Gent hannen: ja drong den heer van La Noue, onaangezien 't hoog krygsamhbt des zelven, schielyk by nacht de stad te ruimen. Voedende bittren haat op de Fransoizen, vervorderde hy zich, den heer van Bonnivet, Anjous abassadeur aan d'algemeine staten, mits dees, reizende uit Arthois naar Antwerpen, tot Gent een wyl vertoefde, strengelyk te belasten dat hy zich deur maken zoude. Ende als Bonnivet beducht voor arger, met vrye reisbrief vertogen was, zond Imbyze vyftien of zestien ruiters op zyn lyf uit, die hem zulx praamden, dat, na wat tegenweers, zommigen zyner edelluiden dood bleven, en hy zelf, van den paarde gestegen, benoodight werd, met zwemmen door eenige graften, zich te bergen op 't huis des heeren van Cauwenhove, tusschen Gent en Dendermonde,’ | |
Bladzyde 25, vers 12.Adieu, mynheer Gillis Borluyt, vol paeyselycke seden.
Gillis Borluut werd, na het innemen van het kasteel op de Spanjaerds, en het vastzetten. van den hertog van Arschot, lid van den raed der 18 mannen, en, by de vernieuwing der wet, den 14 january 1578, yoorschepen van Gedeele. Hy wilde de Religionsvrede stiptelyk onderhouden hebben, en stond met Ryhove in Gent aen het hoofd der statenparty tegen over den aenhang van Hembyze, Ook toen Hembyze's macht te niet ging en de | |
[pagina 49]
| |
kolonels der Gentsche wacht, daer zy hem gunstig waren, werden afgezet, zag men Gillis Borluut onder de vyf nieuw aengestelde kolonels opgenomen. | |
Bladzyde 25, vers 13.Adieu, vol vreden d'heer Pieter en Lieven Heylinck.
Pieter Heylinck, Thomasz., was in 1578 en 1581 schepen van de Keure. In deze hoedanigheid onderteekende hy den publicatie-akt der Religionsvrede, den 16 december 1578. Lieven Heylinck werd in 1577 lid van den raed der 18 mannen en te half oogst 1578 deken der wevery gekozen; doch als Hembyze niet gunstig zynde, werd hy voor den wettelyken tyd, den 27 april 1579, afgezet. In 1581 was by tresorier derstad. in 1583 tweede schepen van Gedeele, en werd als gevolmagtigde met Gillis De Baenst en Jacob Tayaert, pensionnaris van de Keure, naerBeveren gezonden, om de vrede met Parma te teekenen. | |
Bladzyde 25, vers 14.Adieu, Antheunis Blomme en Tayaert, die om beden
Noyt en consenteerden in myn booscheyt, Pieter Cleuteryn,
Noch het violeren van't Religionsvrede noyt aen en hynck.
Antone blomme, schepen van de Keure in 1578. Wy treffen hem in stadsrekening van 1578 (bl. 215 r.) aen: ‘Betaelt d'heeren Antheunis Blomme ende Pieter Heylinck, scepene van del' Keure, mitsgaders Roelandt Van Hembyze huren secretaris, de somme van 36 schellingen gr., ter causen dat zyden 23 en 25 aprilis 78 ghevacchiert hebben in 't verpachten van den middelen van den nieuwen impositien deser voornoemde stede, als van grane, visch, harynck ende zalm, Naer 't verclaers van de ordonnantie 36 p. gr.’ Lieven Tayaert was in 1577 van den raed der 18 mannen en in 1578 tweede schepen van Gedeele. Hy werd als gevolmachtigde der stad naer Utrecht gezonden en teekende aldaer het verbond der staten, Unie van Utrecht genaemd, den 4 february 1579. In 1578 trok hy naer Ryssel om de privilegien der stad Gent, door keizer Karel in 1540 aengeslagen, weder te krygen, zoo wy zien in stads rekening van dit jaer (bl. 216 r.): ‘Eerst betaelt eerzame d'her | |
[pagina 50]
| |
Lievin Tayaert, als ghecommitteerde van den 18 edelen ende notabelen der voornoemde stede, de somme van 10 P. Gr., omme dezelve te beschickene ende addresserene an d'her Lucas Van Schoonhove, secretaris by Ghedeele, wesende te Ryssele, solliciterende de lichtynghe van den previlegien deser voornoemde stede gherestitueert, ende dat in minderynghe ende ter goeder rekeninghe van den oncosten van 't inventorieren van den voorseiden previlegien. Naer 't verclaers van der ordonnantie 10 P. G.’ Pieter Cleuterync was lid van den raed der 18 mannen en in 1578 schepen van de Keure. | |
Bladzyde 26, vers 1.Adieu, Pamele, die ick hebbe doen trotten,
Maer en conste ick doen cotten Snouck en Jacqueloot.
Willem Van Pamele, gebortig van Brugge, werd voorzitter van den raed van Vlaenderen in 1575, en overleed te Brussel den 21 january 1592. Lieven Snouck en Josse Jacqueloot waren raedsheeren in den raed van Vlaenderen. Zy hielden zich gedurende dit tydvak te Douai op. | |
[pagina 51]
| |
Bladzyde 27, vers 1.Adieu, capiteyn Heyman, myn vrient vol trauwen,
By de beroerte te Gent ontstaen ter bekoming der oude privilegien en het vastzetten van den gouverneur, had kapitein Heyman zich onderscheiden. Ook werd hy, kort daerna (1 nov. 1577), als lid van den grooten raed der 18 mannen aengenomen, en na de dood van Jan Van den Bunderen (31 oogst 1582) tot deken der wevery gekozen. Den 19 september 1583 werden Ant. Heyman dan schepen van de Kenre, Jacob De Somere en Joos Triest, heer van Lovendegem, naer Dendermonde gezonden, ter verzoening der stad met Ryhove, die misnoegd was dat de hertog van Parma in het land van Waes was gedrongen, zonder eenigen tegenstand der Gentsche benden te ontmoeten. Ryhove deed deze drie gezanten in echtenis zetten, en op het vertoog van een tweede gezantschap, waer van Fr. Van Hembyze en Jan De Vos deel maeklen, werd Antone Heyman alleen los gelaten, maer de twee andere bleven er tot het einde des krygs gevangen. Toen het verraed van Hembyze, om Dendermonde aen Parmate leveren, werd ontdekt, en toen hy in boeien geslagen voor zyne genoten, thans zyne rechters, verscheen, bekleede Karen Utenhove het voorschependom en Ant. Heyman werd in Hembyze's plaets tot opperkolonel van Gent verheven, met eene lyfwacht van 12 hallebardiers en een maendelyksch pensioen van honderd ponden grooten. In 't begin van 1584 kwamen Gent, Brugge en het Vrye met Parma te Doornyk in onderhandeling. De gevolmachtigden van Gent waren Ant. Heyman, Joos De Brakele, Jacobus Tayaert en Joos Borluut, heer van Boucle. Ant. Heyman stond de voorwaerden door Parma aengeboden tegen, en toen de vrede te Beveren, tusschen Parma en Gent, werd gesloten, was Antone Heyman onder de zes persoonen, in de algemeene amnistie niet begrepen; doch het gelukte hem en Lucas Mayaert uit het gevang te ontsnappen. | |
[pagina 52]
| |
en Ermentiers. Twee dagen later ‘den 16,’ zegt B. De Jonghe, ‘vertrok een vendel soldaten met vier stukken kanon, om 't kasteel van Stegers in te nemen. De weduwe van den heere van Glayon, vrouwe van Stegers, verkleed zynde als een boer, wierd op het kasteel gevangen en acht dagen daer na tot Gend gebragt zynde, ten huyze van Ryhove gesteld, om dat zy de predikatien in hare heerlykheyd verboden hadde. Zes vendelen Walen aldaer liggende, wierden verjaegt met verlies van wel 200 doode, en men maekte tot buyt wel 200 koffers, meest alle geestlyke goederen, die gevlucht waren op 't kasteel.’ In het Corpus Chronicorum Flandrioe, door den eerw. heer kanonik J.J. De Smet uitgegeven, treft men D. I. bl. 662, de volgende verzen aen, die tot het Beclach van Hembyze behooren, en in het afschrift van J.B. D'Obercourt, die noch versmaet noch spelling. eerbiedigde, zyn achtergelaten: Adieu, Michaël Dolens, die in uwe oude daghen,
Naer u behaghen Dronghen clooster vercoghte
Met Jan de Vosch, men moght hen wel vraghen
Naer tin, loot, metael, dat sy van buyten brochten
Daer toe van my ghecommitteert: want sy 't versochten
Meer om hun eyghen bate, dan om 't lants verstercken,
De commissarissen, die de gebouwen der abdy te Drongen, den 1 november 1578, met last van deze binnen de viertien dagen af te breken, verkochten, waren Michiel Dolens en Jan De Vos, welk laeste men op schepenenlyst der jaren 1579, 1581 en 1583 vindt aengeteekend, en die vroeger meermaels voorschepen der stad was geweest. Ph. Blommaert | |
[pagina 53]
| |
Genealogische aenteekeninqen van J. van HembyzeGa naar voetnoot(1).Willem van Hembyze, f.s Jans, myn eerwerde vadre was gheboren np den 6 dach van sporcle, anno 1486, tusschen den eeuen ende twee hueren naer de noene; waren peters Willem Slove ende gaf eenen Guillermus, weert zynde 5 sc. 8 d. gr., de scoenen Joos van Melle een goude croene, weerdich 6 sc. 6 d. gr., en de metre de weduwe van Olivier van Hembyze twee Guillermus, weerdich 11 sc. 4 d. gr. Overleet de voornoemde myn eerwerde vadre W. van Hembyze, den 9 july anno 1549 snavondts, ontrent tusschen 5 ende 6 hueren, van eenen quaden grooten teen, danof't been ontstac ende de brant ter herten quam. Requiescat anima ejus in sancta pace. Willemine Triest, f.a Joos, housvrouwe van den voornoemden Willem myn eerwerde vadre. Myne eerwerdeghe joncvr. moedre was gheboren up eenen dysendach 8 daghen voor vaslenavondt den 4 dach van sporcle in 't jaer 1493, ende was haer petre Mer Willem van Berchern, eude baer metre Mevr, van Nevele ende de abdesse van DooresceleGa naar voetnoot(2). | |
[pagina 54]
| |
Overleet de voornoemde myne E. joncvr. moedre Willemille Triest den 31 in lauwe 1532. Ic bidde den almoghenden Heere omme hare ziele in hemelryke te willen hebbene, zoe verstorf ons tylic. Requiescat in sanctissima pace. Amen. Ic Jan van Hembyze f.3 Willems was gheboren up eenen donderdach in den morghenstont tusschen den 6 en 7 hneren over de halve huere, den 9 dach in julius in 't jaer 1517. De mane was doen oudt 31 daghen in huer derde quartier; de mane was doen in 't hooft, 't was goet laten. Ende waren myn peters Jan van Hembyze, myn E. grootheere, ende gaf eenen zelveren fonteinpot, weert 5 lb. gr., Gheerom Borluut, ende gaf 10 sc, gr., ende metre joncvr, Lysbette van der Meere, gheselnede van Joos Triest myn E. groolvrouwe, ende gaf een selveren wynwatervat, weerdich 35 sc. gr.Ga naar voetnoot(1). Joncvr. Joanna van Waerhem myne huusvrou was gheboren den 10 in octobre 1517, 't welcke was tsanderdaechs naer S.te Denysdach, tusschen den 12 hueren ende half, ende den een huere up de noene. Haer petre was Jan van der Ghuchte ende meters joncvr. Lysbette van Eggremonde ghezelnede van Jan Anssins, hare E. grootvr., ende Joncvr. Joanna de Vullere ghezelnede van M.r Reynier de Donckere, raedt enzv.Ga naar voetnoot(2) Ic Jan van Hembyze f.s Willems, huwede metter voornoemde joncvr. Joanna van Waerhem myne gheselnede den 22 aprilis 1539 naer paesschen, eude Ydrop van Waerhem, myn E. scoenvadre dede de brulocht maeltyt ute. Guillame myn zone was gheboren den zeventhiensten in februario 1539, de lettre dominicale wesende D. snachts als den voorslach ende een huere slouch van den morghenstont. Ende waren zyne peters W. van Hembyze f.s Jans myn E. vadre, ende gaf twee zelveren zoutvaten weghende 19 oncen 2 inghelschen ende Ø, compt ten 5 sc. d'onee met 26 stuvers ende Ø van fautsoene 5 lb. gr., ende Ydrop van Waerhem raedt der K. Ma.t, myn E. scoenvadre, ende gaf een zelveren copkin weghende 5 oncen 17 inghelschen ten pryse als voren; ende was metre joncvr. Philippote van Hembyze f.s Jans myn E. moye, ghezelnede van M.r Joos Triest, ende van ghelyken gaf een ze1veren copkin, weghende 5 oncen 1 inghelsche, ter estimacien als voren. Catherina myne dochtre was gheboren up S.te Pauwels bekerynghe- | |
[pagina 55]
| |
dach, wesende den 25 january 1540 snoenens, rechts voor dat een hueren slouch, ende was haer petre M.r Triest myn E. oom ende gaf een zelveren copkin, weghende 5 oncen, ende waren meters joncvr. Catherina Hanssins myn E. scoenmoedre, ende gaf een zelveren copkin, weghende 4 oncen 7 inghelschen, min eenen Carolus gulden ende twee dobbel stuvers, ende joncvr. Margriete Borluuts myns E. vaders tweeste ghezelnede ende gaf 6 cleen zelveren croesen boven ende beneden verghult wesende, weghende 3 maerc en Ø ende 2 oncen en Ø. Anth.s van Hembyze myn broedre overleet deser werelt te Vallenchiennes ten huse van Jaques Berot, den 22 octobre 1563 ende licht begraven aldaer in der kercke van S.te Gery. God ghedynke zynder ziele. Amen. Requiescat in paceGa naar voetnoot(1). Joncvr. Margriete Borluuts f.a Simoens, tweeste huusvrouwe van W. van Hembyze mynen E. vadre, overleet den 28 july 1550. Requiescat in pace. Franchois myn broeder was gheboren den 12 van septembre 1527, corts naer den ellef hueren svoornoens, waren peters Franchois de Mol, Franchois van Nieuwenheim ende metre de huusvr. van Gheraert van Coudenhouc. Roelant myn broeder was gheboren den 7 van octobris 1528, zeer corts naer den neghen hueren van den morghenstont, waren peters M.r Roelandt Triest ons oom, Roelandt van der Camere, ende metre de huusvr. van Bussaert van Hembyze. | |
Heerlykheid Hembyze (Imbiese)Ga naar voetnoot(2).Joncker Jacques van Zillebeke, gezeid Taccoen, voorschepene van gedeele te Gent, doet den 25 octobre 1589 voor leenmannen van het prinselyk leenhof den steenen Man te Audenaerde, verhef van het leen en heerlykhede van Imbiese, gelegen in de prochien van Huysse en Hauweghem en daer omtrent, door hem gekogt in het sterfhuis van joncker Jan van Imbiese, voor de somme van 18 ponden groote. Den 2 january 1604 verkoopt Jo.r Jacq. van Zillebeke, gezeid Taccoen, de heerlykheid van Imbiese, voor de somme van 16 ponden groote, aen Jan Gyselins, in profyle van Joris Ghyselins zynen zoon, die daer | |
[pagina 56]
| |
van het verhef doet en ter erven wordt gesteld in den steenen Man den 4 february 1604. Pieter Tuchscaep f.s Pieters, heere van Maldeghem doet verhef, in het leenhof van den Steenen Man, den 17 december 1668, van eenen bodem van leene genaemd de beerlykhede Van Imbiese, gelegen in Aughem groot 75 roeden land, met nog andere gronden en heerlyke renten in het denombrement vermeld. Item Pieter Tuchschaep doet nog verhef van de heirlykheid van Boureghem, gelegen in Huysse, Aughem, Aspere, enzv. | |
Huwelykscontract van Jo.r Jan van Hembyze, f.s Willems, en Jannette van Waerhem, f.a Ydrops, den 22 february 1538Ga naar voetnoot(1).Kenlic sy elcken dat, tusschen Willem van Hembise vadere, Jan van Hembise zone, huerlieden vrienden ende maghen over een zyde, ende Ydrop van Waerhem raed der K. Ma.t ende zyn procureur generael van Vlaendren, joncvr. Kateline Ansins tselfs Ydrops ghezelnede, ter naervolghenden zaken by den zelven Ydrop gheauctoriseert, ende joncvr. Johenne van Waerhem huerlieder beede dochtere, huere vrienden ende maghen over andere, huwelic ghesloten es, omme daer mede voort te gane alzo verre als't de helegbe kerke admitteert, ende vermach by den zelven vaders, moedere, vrienden, ende maghen, tusschen den zelven Jan Van Hembise oudste zone van den zelven WiIlem, die hy ghehadt heeft in huwelicke by joncvr. Willemine Triest f.a Joos, poortere der stede van Ghendt, ende der voorn, joncvrauwe Jehenne van Waerhem dochtere van den zelven Ydrop ende joncvr. Kateline. Ende belooft de zelve Willem by desen in voorderinghe van dien, hem te onlvutene ende ontervene ende den zelven zincn zoone te ervene Voor eeneghe banden van huwelicke boven de twaelf ponden grooten tsiaers leens daerin de zelve Jan ervachtig es, hem verstorven by den overlydene van zynder voorseide joncvr. moedere, gheleghen in de prochien van Desselberghe ende Huesdene, ghehouden van deu Ouderburch van Ghendt, groot twaelf bunderen of daerontrent, onbehuust, nu in pachte houdende Jan van der Meere; in andere zine patrimoniele leenen voor bailliu ende mannen danof die ghehonden zyn, te wetene: in zessentwintich of zevenentwintich hunderen leens ghehouden van der | |
[pagina 57]
| |
heerlichede van Vpbracle, gheldende met twee zo drie bunderen erven by jare boven tien ponden groote tsjaers, daer 'ute gaende ten profyte van Franchois de Witte niet te lossene, ende andere heerlicke renten tusschen den acht ende neghen ponden grooten tsjaers; noch in een ander leen ghehouden van den zelven heere van Vpbracle, groot drie ende dartich hunderen, een dachwant of daerontrent slachbosch, wesende weerdich by jare by extimatien, boven alle costen d'een jaer meer d'ander jaer min, mids dat de zelve Willem jaerlicx den was tot nu toe heeft ghedaen hauwen ende vercoopen dien deelende in tien hauwen, by jare zeventien ponden groote of daerontrent. Item, noch in eene leenrente, gheleghen in tlandt van Waes, ghehouden van onsen gheduchten heere van zynder vierscare te Lare, wesende eene evenrente, groot twee hondert zessentwintich stootvaten, elc vat jaerlicx d'een meer, d'ander min, weerdich by extimacien le vyf grooten, de twee deelen van dien voor twee ponden veertien scellingen vier penninghen grooten tsjaers, wanof de zelve Willem t'hemwaerts ghereserveert heeft voor zine andere drie kinderen 't derde van de proprieteit, hoewel de zelve Jan hebben zal, naer 't selfs Willems overlydene, optie van 't zelve derde te moghen behoudene, mids recompenserende danof zine voorzeide andere broeders met andren goede uten zelven sterfhuuse, ende van den zelven ervenessen bezeghelde brieven te doen expedierne, tooghene ende bringhene, al tzinen costen. Ende hem te ghevene, alnu theffens, in vonrderinghe van huerlieder onderhondde, 't incommen van den voorn. vier gheheele partien, mitgaders daer inne begrepen den pacht van den voors. Jan van der Meere ende ooc d'erve liggbende in 't voorseide goet te Vpbracle 't leven lanc van den zelven W.m, behoudens by den zelven Jan van Hembise de zelve erve inne te bringhene ter doot van den zelven Willem, ende cesseren van den upheve van den zelven derden van leene ghelegen in Waes tot zine medehoirs zullen te vreden wesen van die recompense, up dat hem ghelieft 't zelve derde by recompense te behoudene, omme de zelve erve ende 't derde van den zelven leene of recompense ghedeelt te werdene ende ghecavelt tusschen hem ende den voorseide andere broeders, zo verre e1c gherecht zal wesen. Dies, zo renunciert ende gaet de zelve Willem alnu af by desen zyn rechtvan bilevinghen np 't voorseide leen te Huesdene ende Desselberghe, willende dat 't zelve slot grype, niet jeghenstaende dallet niet ghedaen en zy in 't hOf van bailliu ende mannen van den Ouderburch, danof 't zelve ghehouden es, zo voorseit es. Behoudens by deu zelven Jan niet af te moghen hauwene eeneghe upgaende houtten, up de zelve goedinghen staende, gheduerende 't leven van den zelven Willem, omme | |
[pagina 58]
| |
naer zyn doot ooc ghedeelt te werdene alsvooren, ofte ten ware dat de zelve Jan Van den zelven Willem daer toe consent hadde. Dies, zo consenteert de zelve Willem, den zelven Jan zinen zone, te heffene ende t' zinen proffyte t' hebbene de pachten van de voorseide goedinghen van den jare ende kerssavout 1538 ghevallen, ende hier inne zo es begrepen den hau van den bosch van Vpbracle van eenen jare, vercocht te Bamesse 1537, daerof d'eerste payement vallen zal te meye 1539, ende tweetste payement S.t Jansmesse daer naer, ende alzo es ghevss.t inder ghelycken van allen voorgaende hauwen ende vercoopinghe van dien in corten jaren herwaerts. Dies, zo es by den zelven Willem ghevss.t te stellene eenen persoon om te bewarene zinen bosch van scade, wien hy ghecostumeert es jaerlicx te betalene een pomlt groten, 't welcke de zelve Jan moet van ghelycken ghedooghen, zo verre hy van den zelven bosch te meer proffyts wilt hebben, ende zoo langhe als 't hem ghelieft. Ende mits desen, zo hilt de voorseide Jan, ende hout hem te vreden van 't incommen Van al zynder moederlicker successie tot naer 't overlydene van den zelven Willem zinen vadere, in 't welcke de voornoemde Ydrop ende de zelve Jan ooc consenteerden. Ende indien 't ghebuerde dat joncvr. Mergriete Borluuts, ghezelnede jeghenwoordich van den zelven Willem, hem Willem overleefde, zo blyft zoe haer recht van bilevinghen up de voorseide drie leenen. Verclarende voort de voornoemde Willem dat al noch tusschen hem ende den zelven Jan zinen zone ende zine voornoomde drie andere broeders ghemeene ende onverdeelt zyn alle de huusinghen binder stede van Ghendt ende daerbuuten, metgaders alle de wayende cateilen, leeninghen ende latinghen, up alle zine ende haerlieder moederlicke goedinghen, den zelven Willem ende haerlieder moedere toebehoorende t'haren overlydene, nemaer dat alzo verre als 't angaet alle de vlietende cateilen, wesende in 't selfs Willems ende den voornoemden Jan ende zine broeders huusen te Ghendt ende Scorisse, dat die den zelven Willem alleene toebehooren, by uutgrootinghe, mids der somme van twee hondert zestien ponden groote, die de zelve Willem en de zelve Jan ende zine andere drie broeders kent ghehouden wesende, ende by accorde van den zelven Jan zinen zoone ende advise van den voornoemden Ydrop, alzo verre als 't angaet tzelfs Jans deel, bliven zal onder den zelven W.m tot zinen overlydene. De zelve Jan alsdan gheheel ende onverlet staende omme zine recompense ende reliqua, alvooren danof t'hebbene in zyn sterfhuus, ende voorts indien tzelfs Willems ghezelnede hem Willem overleefde, de zelve Jan gheheel blivende omme zyn andeel van den anderen cateilen cude goedinghen. | |
[pagina 59]
| |
Ende de voornoemde Ydrop ende zine ghezelnede, gheauctoriseert als boven, beloofden ende belooven by desen te ghevene ende gheven metter zelver huerlieder dochtere alnu gheheel heffens metten pachte van den jare ende kerssavont 1538 voornoemt, noch staende t'ontfane de somme van achtentwintich ponden groote by jare, te wetene: alle huerlieder gheconquesteerde erve in Wondelghem, beloopende zuvers in incommene, boven de heerlicke rente daer ute gaende ende staende te betalene ten laste van den pachters by jare achtien ponden dertien scell, groote; noch erve onbehuust gheleghen in de prochie van Ooteghem, by Avelghem, commende van de zyde van tzelfs Ydrops ghezelnede, belast met een vierde wyns tsjaers te paesschen der kercke aldaer te betalene by den pachtere, zonder afslach, gheldende by jare zuvers zes ponden grooten. Item, noch eene rente bezet up gront van erven, ligghende onder de jurisdictie van Huusse in de prochie van Aspre, te lossene ten penninc zestiene, up de gronden van erven ende hofstede toebehoorende Gille van Erpe f.s Pieters, ende Willemine Bauters zyn wyf, vallende t'elcken 17 in octobre, verachtert van eenen jare, ghevallen te ghelyckeu 17 in octobre 1538, twintich scell. grooten tsjaers. Ende de reste om 't vuldoen van den zelven achtentwintich ponden grooten by jare, beloopende twee ponden zeven scell. grooten tsjaers, die belooft de voorseide Ydrop, jaerlicx te furnierene ende betalene uter handt, of hem te ghevene eenen rentebrief tot diere somme in toecomenden tyden, nochtans altyts zyde houdende, weder bezet of onbezet, behoudens nochtans by den zelven Jan of joncvr. Jehenne inne te bringhene de zelve erve ende renten uter name van zynder toecommender ghezelnede, of de zelve joncvr. Jehenne ter doot van den zelven Ydrop of zine ghezelnede, omme die ghedeelt ende ghecavelt te werdene, ende danof alsdan elc t'hebbene als conquest ende matrimonie dies zy behooren, altyts by den zelven toecommenden conjoincten, ter eerster doot van den zelven Ydrop of zine ghezelnede gheheel te moghen slane ende deelen, dat meer beloopen zoude dan de helft van den zelven 28 lb, gr. tsjaers, ofte metten zelven 28 lb gr. tsjaers te vreden te zine totter lester doot t' zynder gheliefte, den staet gheweten. Ende angaende den upgaende houtten, staende up de voorseide erve commende van der zyde van der zelver joncvr. Jehenne, dat de toecommende conjoincten van ghelycken die niet en zullen moghen hauwen, noch weeren up de voorseide partien van erve, der zelver joncvr. Jehenne thuwelicke ghegheven, totter eerster doot van den zelven Ydrop of zyn ghezelnede, omme alsdan danof e1cken ooc thebbene dies hy behoort, ofte ten ware dat de zelve Jan van den zelven Ydrop daertoe ooc consent hadde. | |
[pagina 60]
| |
Belovende de zelve Willem, ende Ydrop, ende de voornoemde joncvr. Kateline, ghezelnede van den zelven Ydrop, gheauctoriseert als boven, metgaders de voornoemde Jan, ende joncvr. Jehenne toecommende conjoincten, t' onderhoudene ende vulcommene alle de poincten ende articlen voorscreven, ende elc poinct bizondere, niet jeghenstaende dat men zoude willen ofte moghen mainteneren, dat men naer de costume van Ghendt gheene huwelicke voorwaerden maken en zoude moghen, van welcken rechten ende costumen ele huerer van dien, by expresse, renunchierden ende afghinghen, alzo verre alst noodt zy, alwaert ooc zo, dat ditte huwelicke voorwaerde of contract antenuptiael verstaen mochte wesen of eenichssins vandien dependerende, willende dat dies voorseit es sortere zyn vul effect ende ooc de point bizondere. Renunchierende voorts elc zonderl. van allen rechten, poorterien, exceptien, privilegien, costumen, vryheden te dies voorseit es derognierende, ende dies zoude moghen wesen in contrarien, uut wat causen of by wat middele die zouden moghen geschien of ghebueren, ende zonderlinge van den rechte 't welcke zeeght, dat generale renunciatie niet en doocht, daer gheene speciale vooren en gaet. In kennessen der waerheden zo zyn hier af ghemaect vier ghelycke, danof de voorn. Willem en Ydrop elc eene onder hem hebben, ende van ghelycken de toecommende conjoincten elc eene t' huerlieder bewaernesse, al onder huerlieder handteeckenen, ooc van meester Joos Triest, Phls de Gruutere, Jan van Ymbiese, Denis de Backere, Jan Sanders, in de volstrate, mejoncvr. de wed.e van Phls Cabillau te desen jeghenwoordighen present, den 22 in sporcle 1538,en sichtentgbeteeckent. Ende naer desen zo heeft de voornoemde Willem van Hembyse hem vander voorseide drie leenen ontuut ende onterft achtervolghende dies vooren ghezeit es, ende de zelve Jan zinen zoone daer in gheerft gheweest, te wetene in de voorseide twee leenen ghehouden van den heere van Vpbracle den 6 in maerte anno voornoemt, als 't blycken mach, by den lettren danof gheexpediert, ghezeghelt met vier groene zeghels. Ende derghelycken in 't voornoemde derde leen, ghehouden van der K. Ma.t van zinen hove van Lare, in 't landt Van Waes, ooc naer uutwysen van den lettren danof gheexpediert, den 14 in maerte anno voornoemt, zoo 't breeder blycken mach, by den zelven lettren, danof ooc wesende waermede de voornoemde Ydrop ende zine voorseide ghezelnede hemlieden te vreden hilden. Ondert. W. Hembyese. Y. Waerhem. J. Triest. P. De Gruutere. Katelyne Anssins. Sanders. Jannette van Warem. J. Hembyze. J. Ansins, pbre. |
|