|
| |
| |
| |
| |
Beatrijs
Hierna volgt de oorspronkelijke Middelnederlandsche tekst von de Beatrijs-Sproke, zooals deze voorkomt in het Haagsche handschrift van 1374. Alleen zijn de v en w volgens het tegenwoordig gebruik gedrukt, leesteekens aangebracht en verkortingen volledigd.
VAN dichten comt mi cleine bate.
Die liede raden mi dat ict late
Ende minen sin niet en vertare.
Maer om die doghet van hare,
5[regelnummer]
Die moeder ende maghet es bleven,
Hebbic een scone mieracle op heven,
Die god sonder twivel toghede
Marien teren, diene soghede.
Ic wille beghinnen van ere nonnen
10[regelnummer]
Een ghedichte, god moet mi onnen,
Dat ic die poente moet wel geraken
| |
| |
Ende een goet ende daer af maken,
Volcomelijc na der waerheide,
Als mi broeder ghijsbrecht seide,
Hi vant in die boeke sijn
Hi was een out ghedaghet man.
Die nonne, daer ic af began,
Was hovesche ende subtijl van zeden;
20[regelnummer]
Men vint ghene noch heden,
Die haer ghelijct, ic wane,
Van zeden ende van ghedane.
Dat ic prisede hare lede,
Sonderlinghe haer scoenhede,
25[regelnummer]
Dats een dinc dat niet en dochte,
Ic wille u segghen, van wat ambochte
Si plach te wesen langhen tijt:
Int cloester daer si droech abijt,
30[regelnummer]
Dat seggic u al over waer:
No bi nachte no bi daghe.
Si was snel te haren werke;
Si plach te ludene in die kerke;
35[regelnummer]
Si ghereide tlicht ende ornament
Ende dede op staen alt covent.
| |
| |
Dese ioffrouwe en was niet sonder
Der minnen, die groot wonder
Pleecht te werken achter lande.
40[regelnummer]
Bi wilen comter af scande,
Bi wilen bliscap ende goet.
Den wisen maect si oec soe ries,
Dat hi moet bliven int verlies,
Si dwingt sulken, dat hine weet
Weder spreken ofte swighen,
Daer hi loen af waent ghecrighen.
Meneghe worpt si onder voet,
50[regelnummer]
Die op staet, alst haer dunct goet.
Minne maect sulken milde,
Die liever sine ghiften hilde,
Dade hijt niet bider minnen rade.
Noch vintmen liede soe ghestade,
55[regelnummer]
Wat si hebben, groot oft clene,
Dat hen die minne gheeft ghemene:
Welde, bliscap ende rouwe;
Selke minne hetic ghetrouwe.
In constu niet gheseggen als,
60[regelnummer]
Hoe vele gheluux ende onghevals
Uter minnen beken ronnen.
Hier omme en darfmen niet veronnen
Der nonnen, dat si niet en conste ontgaen
| |
| |
Der minnen diese hilt ghevaen,
65[regelnummer]
Want die duvel altoes begheert
Den mensche te becorne ende niet en cesseert
Dach ende nacht, spade ende vroe,
Hi doeter sine macht toe.
Met quaden listen, als hi wel conde,
70[regelnummer]
Becordise met vleescheliker sonde,
Die nonne, dat si sterven waende.
Gode bat si ende vermaende,
Dat hise troeste dore sine ghenaden.
Si sprac: ‘ic ben soe verladen
75[regelnummer]
Met starker minnen ende ghewont,
Dat weet hi, dient al es cont,
Dat mi die crancheit sal doen dolen;
Ic moet leiden een ander leven;
80[regelnummer]
Dit abijt moetic begheven.’
Nu hoert, hoeter na verghinc:
Si sende om den ionghelinc,
Daer si toe hadde grote lieve,
Oetmoedelijc met enen brieve,
85[regelnummer]
Dat hi saen te hare quame,
Daer laghe ane sine vrame.
Die bode ghinc daer de ionghelinc was.
Hi nam den brief ende las,
Die hem sende sijn vriendinne.
| |
| |
90[regelnummer]
Doe was hi blide in sinen sinne;
Hi haestem te comen daer.
Sint dat si out waren .XIJ. iaer,
Dwanc die minne dese twee,
Dat si dogheden menech wee.
95[regelnummer]
Hi reet, soe hi ierst mochte,
Ten cloester, daer hise sochte.
Hi ghinc zitten voer 'tfensterkijn
Ende soude gheerne, mocht sijn,
Sijn lief spreken ende sien.
100[regelnummer]
Niet langhe en merde si na dien;
Si quam ende woudene vanden
Vor tfensterkijn, dat met yseren banden
Dwers ende lanx was bevlochten.
Menech werven si versochten,
105[regelnummer]
Daer hi sat buten ende si binnen,
Bevaen met alsoe starker minnen.
Si saeten soe een langhe stonde,
Dat ict ghesegghen niet en conde,
Hoe dicke verwandelde hare blye,
Vercoren lief, mi es soe wee,
Sprect ieghen mi een wort oft twee,
Dat mi therte conforteert!
Ic ben, die troest ane u begheert!
115[regelnummer]
Der minnen strael stect mi int herte,
| |
| |
Dat ic doghe grote smerte.
In mach memmermeer verhoghen,
Lief, ghi en hebbet uut ghetoghen!’
‘Ghi wet, wel lieve vriendinne,
Dat wi langhe hebben ghedragen
Wi en hadden nye soe vele rusten,
Dat wi ons eens ondercusten.
125[regelnummer]
Vrouwe venus, die godinne,
Die dit brachte in onsen sinne,
Moete god onse here verdoemen,
Dat si twee soe scone bloemen
Doet vervaluen ende bederven.
130[regelnummer]
Constic wel ane u verwerven,
Ende ghi dabijt wout nederleggen
Ende mi enen sekeren tijt seggen,
Hoe ic u ute mochte leiden,
Ic woude riden ende ghereiden
135[regelnummer]
Goede cleder diere van wullen
Ende die met bonten doen vullen:
Mantel, roe ende sercoet.
In begheve u te ghere noet.
Met u willic mi aventueren
140[regelnummer]
Lief, leet, tsuete metten sueren.
Nemt te pande mijn trouwe.’
| |
| |
‘Vercorne vrient’, sprac die ioncfrouwe
‘Die willic gherne van u ontfaen
Ende met u soe verre gaen,
145[regelnummer]
Dat niemen en sal weten in dit covent
Werwaert dat wi sijn bewent.
Van tavont over. VIIJ. nachte
Comt ende nemt mijns wachte
Daer buten inden vergier,
Wacht daer mijns, ic come uut
Ende wille wesen uwe bruut,
Te varen daer ghi begheert;
En si dat mi siecheit deert
155[regelnummer]
Ocht saken, die mi sijn te swaer,
Ende ic begheert van u sere,
Dat ghi daer comt, lieve ionchere.’
160[regelnummer]
Dit gheloefde elc anderen.
Hi nam orlof ende ghinc wanderen
Daer sijn rosside ghesadelt stoet.
Hi satter op metter spoet
Ende reet wech sinen telt
Ter stat wert, over een velt.
165[regelnummer]
Sijns lieves hi niet en vergat.
Sanders daghes ghinc hi in die stat;
Hi cochte blau ende scaerlaken,
| |
| |
Mantele ende caproen groet
Ende na recht ghevoedert wel.
Onder vrouwen cledere draghen.
Si prysdent alle diet saghen.
175[regelnummer]
Messe, gordele ende almoniere
Cochti haer goet ende diere;
Huven, vingherline van goude
Ende chierheit menechfoude.
Om al die chierheit dede hi proeven,
180[regelnummer]
Die eneger bruut soude behoeven.
Ende voer in ere avontstont
Heymelike buten der stede.
Al dat scoenheide voerdi mede
185[regelnummer]
Wel ghetorst op sijn paert
Ende voer alsoe ten doestere waert,
Daer si seide, inden vergier,
Hi ghinc sitten neder int cruut,
190[regelnummer]
Tote sijn lief soude coomen uut.
Van hem latic nu die tale
Ende segghe u vander scoender smale.
Vore middernacht lude si mettine;
| |
| |
Die minne dede haer grote pine.
195[regelnummer]
Als mettenen waren ghesongen
Beide van ouden ende van iongen
Die daer waren int covent,
Ende si weder waren ghewent
Opten dormter al ghemene,
200[regelnummer]
Bleef si inden coer allene
Ende si sprac haer ghebede,
Alsi te voren dicke dede.
Si knielde voerden outaer
Ende sprac met groten vaer:
205[regelnummer]
‘Maria, moeder, soete name,
Niet langher in dabijt gheduren.
Ghi kint wel in allen uren
Smenschen herte ende sijn wesen;
210[regelnummer]
Ic hebbe ghevast ende ghelesen
Ende ghenomen discipline,
Hets al om niet dat ic pine;
Minne worpt mi onder voet,
Dat ic der werelt dienen moet.
215[regelnummer]
Alsoe waerlike als ghi, here lieve,
Wort ghehanghen tusschen .ij. dieve
Ende aent cruce wort gherecket,
Ende ghi lazaruse verwecket,
Daer hi lach inden grave doet,
220[regelnummer]
Soe moetti kinnen minen noet
| |
| |
Ende mine mesdaet mi vergheven;
Ic moet in swaren sonden sneven.’
Na desen ghinc si uten core
Teenen beelde, daer si vore
225[regelnummer]
Knielde ende sprac hare ghebede,
Daer maria stont ter stede.
Si riep: ‘maria!’ onversaghet,
‘Ic hebbe u nach ende dach geclaghet
230[regelnummer]
Ende mi en es niet te bat een hoy.
Ic werde mijn sins te male quijt,
Blivic langher in dit abijt;’
Die covel toech si ute al daer
Ende leidse op onser vrouwen outaer.
235[regelnummer]
Doen dede si ute hare scoen.
Nu hoert, watsi sal doen!
Die slotele vander sacristien
Hinc si voer dat beelde marien;
Ende ic segt u over waer,
240[regelnummer]
Waer omme dat sise hinc al daer:
Ofmense te priemtide sochte,
Dat mense best daer vinden mochte.
Hets wel recht in alder tijt,
Wie vore mariën beelde lijt,
245[regelnummer]
Dat hi sijn oghen derwaert sla
Ende segge ‘ave’, eer hi ga,
| |
| |
‘Ave maria’: daer omme si ghedinct,
Waer omme dat si die slotel daer hinc.
250[regelnummer]
Nu ghinc si danen dorden noet
Die si ontsloet met liste,
Ende ghincker heymelijc uut,
Stillekine sonder gheluut,
255[regelnummer]
Inden vergier quam si met vare.
Di iongelinc wart haers gheware;
Hi seide: ‘lief, en verveert u niet,
Hets u vrient, dat ghi hier siet.’
Doen si beide te samen quamen,
260[regelnummer]
Si begonste hare te scamen,
Om dat si in enen pels stoet,
Bloets hoeft ende barvoet.
Doen seidi: ‘wel scone lichame,
265[regelnummer]
Scone ghewaden ende goede cleder.
Hebter mi om niet te leder,
Ic salse u gheven sciere.’
Doen ghinghen si onder den eglentiere,
Ende alles, dies si behoeft,
270[regelnummer]
Des gaf hi hare ghenoech.
Hi gaf haer cleder twee paer,
Blau waest dat si aen dede daer,
| |
| |
Wel ghescepen int ghevoech.
Vriendelike hi op haer loech.
275[regelnummer]
Hi seide: ‘lief, dit hemelblau
Staet u bat dan dede dat grau.’
Twee cousen toech si ane,
Ende twee scoen cordewane,
Die hare vele bat stonden
280[regelnummer]
Dan scoen die waren ghebonden.
Hoet cleder van witter ziden
Gaf hi hare te dien tiden,
Die si op haer hoeft hinc.
Doen cussese die ionghelinc
285[regelnummer]
Vriendelike aen haren mont.
Hem dochte, daer si voer hem stont,
Haestelike ghinc hi tsinen paerde,
Hi settese voer hem int ghereide.
290[regelnummer]
Dus voren si henen beide,
Soe verre, dat began te daghen,
Dat si hen nyemen volghen en saghen.
Doen begant te lichtene int oest.
Si seide: ‘god, alder werelt troest,
Ic sie den dach verclaren.
Waric met u niet comen uut,
Ic soude prime hebben gheluut,
| |
| |
300[regelnummer]
Inden cloester van religione.
Ic ducht, mi die vaert sal rouwen:
Die werelt hout soe cleine trouwe,
Al hebbic mi ghekeert daeran;
Si slacht den losen coman,
305[regelnummer]
Die vingherline van formine
Ay, wat segdi, suverlike,
Ocht ic u emmermeer beswike,
Soe moete mi god scinden!
310[regelnummer]
Waer dat wi ons bewinden,
In scede van u ghere noet,
Ons en scede die bitter doet!
Ghi en hebt aen mi niet versien,
315[regelnummer]
Dat ic u fel was ofte loes.
Sint dat ic u ierst vercoes,
En haddic niet in minen sinne
Op dat ic haers werdech ware,
320[regelnummer]
Lief, en Hete u niet om hare!
Ik vore met ons ute ghelesen
Daer seldi, lief, vrouwe af sijn.
325[regelnummer]
Al varen wie in vremde lande,
| |
| |
Wine derven verteren ghene pande
Binnen desen seven iaren.’
Dus quamen si den telt ghevaren
Smorgens aen een foreest,
330[regelnummer]
Daer die voghele hadden feest.
Si maecten soe groet ghescal,
Elc sanc na der naturen sine.
Daer stonden scone bloemkine
335[regelnummer]
Op dat groene velt ontploken,
Die scone waren ende suete roken.
Die locht was claer ende scone.
Daer stonden vele rechte bome,
Die ghelovert waren rike.
340[regelnummer]
Die ionghelinc sach op die suverlike,
Daer hi ghestade minne toe droech.
Hi seide: ‘lief, waert u ghevoech,
Wi souden beeten ende bloemen lesen,
Het dunc mi hier scone wesen.
345[regelnummer]
Laet ons spelen der minnen spel.’
‘Wat segdi’, sprac si, ‘dorper fel,
Ghelijc enen wive die wint ghelt
Dorperlijc met haren lichame,
350[regelnummer]
Seker, soe haddic cleine scame!
Dit en ware u niet ghesciet,
Waerdi van dorpers aerde niet!
| |
| |
Ic mach mi bedinken onsochte.
Godsat hebdi diet sochte!
Ende hoert die voghele inden dalen,
Hoe si singhen ende hem vervroyen.
Die tijt sal u te min vernoyen,
360[regelnummer]
Op een bedde wel ghemaect,
Soe doet al dat ghenoecht
Ende dat uwer herten voeght.
Ic hebs in mijn herte toren,
Dat ghijt mi heden leit te voren.’
365[regelnummer]
Hi seide: ‘lief, en belghet u niet.
Het dede venus, diet mi riet.
God geve mi scande ende plaghe,
Ochtic u emmermeer ghewaghe.’
Si seide: ‘ic vergheeft u dan,
370[regelnummer]
Ghi sijt mijn troest voer alle man
Die leven onder den trone.
Al levede Absolon die scone
Ende ic des wel seker ware
Met hem te levene .M. iare
375[regelnummer]
In weelden ende in rusten,
Ic Hets mi niet ghecusten.
Lief, ic hebbe u soe vercoren,
Men mocht mi dat niet legghen voren,
| |
| |
Dat ic uwes soude vergheten.
380[regelnummer]
Waric in hemelrike gheseten
Ende ghi hier in ertrike,
Ic quame tot u sekerlike!
Ay god, latet onghewroken
Dat ic dullijc hebbe ghesproken!
385[regelnummer]
Die minste bliscap in hemelrike
En es hier ghere vrouden ghelike;
Daer es die minste soe volmaect,
Datter zielen niet en smaect
Dan gode te minnen sonder inde.
390[regelnummer]
Al erdsche dinc es ellinde,
Si en doeghet niet een haer
Jeghen die minste die es daer.
Diere om pinen die sijn vroet,
Al eest dat ic dolen moet
395[regelnummer]
Ende mi te groten sonden keren
Dore u, lieve scone ionchere.’
Dus hadden si tale ende wedertale.
Si reden berch ende dale.
In can u niet ghesegghen wel
400[regelnummer]
Wat tusschen hen tween ghevel.
Tes si quamen in een poert,
Die scone stont in enen dale.
Daer soe bequaemt hem wale,
| |
| |
405[regelnummer]
Dat siere bleven der iaren seven
Ende waren in verweenden leven
Met gheneuchten van lichamen,
Ende wonnen .ij. kinder tsamen.
410[regelnummer]
Alse die penninghen verteert waren,
Moesten si teren vanden pande,
Die si brachten uten lande.
Cleder, scoenheit ende paerde
Vercochten si te halver warde
415[regelnummer]
Ende brochtent al over saen.
Doen en wisten si wat bestaen;
Si en conste ghenen roc spinnen,
Daer si met mochte winnen.
Die tijt wart inden lande diere
420[regelnummer]
Van spisen, van wine ende van biere
Ende van al datmen eten mochte.
Dies hem wart te moede onsochte;
Si waren hem liever vele doet,
Dan si hadden ghebeden broet.
425[regelnummer]
Die aermoede maecte een ghesceet
Tusschen hem beiden, al waest hem leet.
Aen den man ghebrac dierste trouwe;
Hi lietse daer in groten rouwe
Ende voer te sinen lande weder.
430[regelnummer]
Si en sachen met oghen nye zeder.
Daer bleven met hare ghinder
| |
| |
Twee uter maten scone kinder.
Si sprac: ‘hets mi comen soe,
Dat ic duchte spade ende vroe;
435[regelnummer]
Ic ben in vele doghens bleven:
Die ghene heeft mi begheven,
Daer ic mi trouwen toe verliet.
Maria, vrouwe, oft ghi ghebiet,
Bidt vore mi ende mine .ij. ionghere.
440[regelnummer]
Dat wi niet en sterven van honghere.
Wat salic doen, elendech wijf!
Ic moet beide, ziele ende lijf,
Bevlecken met sondeghen daden.
Maria, vrouwe, staet mi in staden!
445[regelnummer]
Al constic enen roc spinnen,
In mochter niet met winnen
In tween weken een broet.
450[regelnummer]
Ende winnen met minen lichame ghelt,
Daer ic met mach copen spise.
Mijn kinder niet begheven.’
Dus ghinc si in een sondech leven.
455[regelnummer]
Want men seit ons overwaer,
Ghemene wijf ter werelt ghinc
| |
| |
Ende meneghe sonde ontfinc,
Dat haer was wel onbequame,
460[regelnummer]
Die si dede metten lichame,
Daer si cleine ghenuechte hadde in;
Al dede sijt om een cranc ghewin,
Daer si haer kinder met onthelt.
465[regelnummer]
Die scamelike sonden ende die zwaer,
Daer si in was .XIIIJ. iaer!
Maer emmer en lietsi achter niet,
Hadsi rouwe oft verdriet,
Sine las alle daghe met trouwen
470[regelnummer]
Die seven ghetiden van onser vrouwen.
Die las si haer te loven ende teren,
Si was seven iaer metten man,
Die .ij. kindere an hare wan,
480[regelnummer]
Daer si doghede groet meswinde.
Dierste -VIJ. iaer hebdi gehoert;
Verstaet hoe si levede voert.
Als die .XIIIJ. iaer waren gedaen,
Sinde gaer God int herte saen
| |
| |
485[regelnummer]
Berouwennesse alsoe groet,
Dat si met enen swerde al bloet
Liever liete haer hoet af slaen,
Dan si meer sonden hadde ghedaen
Met haren lichame, alsi plach.
490[regelnummer]
Si weende nacht ende dach,
Dat haer oghen selden drogheden.
Si seide: ‘maria, die gode soghede,
Fonteyne boven alle wiven,
Laet mi inder noet niet bliven!
495[regelnummer]
Vrouwe, ic neme u torconden,
Dat mi rouwen mine sonden
Der es soe vele, dat ic en weet
Waer icse dede ocht met wien.
500[regelnummer]
Ay lacen! wat sal mijns ghescien!
Ic mach wel ieghen dordeel sorgen -
Doghen gods sijn mi verborghen -,
Daer alle sonden selen bliken,
Beide van armen ende van riken,
505[regelnummer]
Ende alle mesdaet sal zijn ghewroken,
Daer en si vore biechte af ghesproken
Dat wetic wel, sonder waen.
Des benic in groten vare.
510[regelnummer]
Al droghic alle daghe een hare,
Ende croeper met van lande te lande
| |
| |
Over voete ende over hande
Wullen, barvoet, sonder scoen,
Nochtan en constic niet ghedoen,
515[regelnummer]
Dat ic van sonden worde vri,
Maria, vrouwe, ghi en troest mi,
Fonteyne boven alle doghet!
Ghi hebt den meneghen verhoghet,
Alse wel teophuluse sceen;
520[regelnummer]
Hi was der quaetster sonderen een
Ende haddem den duvel op ghegeven,
Ende was worden sijn man;
Vrouwe, ghi verloesseten nochtan.
525[regelnummer]
Al benic een besondech wijf
Ende een onghetroest keytijf,
Vrouwe, ghedinct dat ic las
530[regelnummer]
Toent aen mi u oetmoedechede!
Ic ben ene die es bedroevet
Ende uwer hulpen wel behoevet;
Dies maghic mi verhouden:
En bleef hem nye onvergouden,
535[regelnummer]
Die u gruete, maget vrië,
Alle daghe met ere ave marië.
Die u ghebet gherne lesen,
Sie moeghen wel seker wegen,
| |
| |
Dat hem daer af sal comen vrame.
540[regelnummer]
Vrouwe, hets u soe wel bequame,
U sone sinde u een saluut
Te nazaret, daer hi u sochte,
Die u ene boetschap brochte,
545[regelnummer]
Die nye van bode was ghehoert;
Daer omme sijn u die selve woert
Dat ghijs wet elken danc,
Die u gheerne daer mede quet.
550[regelnummer]
Al waer hi in sonden belet,
Ghi souten te ghenaden bringhen
Ende voer uwen sone verdinghen.’
Dese bedinghe ende dese claghe
Dreef die sondersse alle daghe.
555[regelnummer]
Si nam een kint in elke hant,
Ende ghincker met doer tlant,
In armoede, van stede te steden,
Soe langhe dolede si achter dlant,
560[regelnummer]
Dat si den cloester weder vant,
Daer si hadde gheweest nonne,
Ende quam daer savons na der sonne
In ere weduwen huus spade,
Daer si bat herberghe doer ghenade,
565[regelnummer]
Dat si daer snachts mochte bliven.
| |
| |
‘Ic mocht u qualijc verdriven,’
Sprac die weduwe, ‘met uwen kinderkinen.
Mi dunct dat si moede scinen.
Dat mi verleent onse here
Doer siere liever moeder ere.’
Dus bleef si met haren kinden
Ende soude gheerne ondervinden,
575[regelnummer]
Hoet inden vloester stoede.
‘Segt mi,’ seitsi, ‘vrouwe goede,
Es dit covint van ioffrouwen?’
‘Jaet’, seitsi, ‘bi miere trouwen.
Dat verweent es ende rike;
580[regelnummer]
Men weet niewer sijns ghelike.
Die nonnen diere abijt in draghen,
Dies si blame hebben mochten.’
585[regelnummer]
Die daer bi haren kinderen sat,
Si seide: ‘waer bi segdi dat?
Ic hoerde binnen deser weken
Soe vele van ere nonnen spreken;
Alsic verstoet in minen sinne,
590[regelnummer]
Soe was si hier costerinne.
Diet mi seide hine loech niet:
| |
| |
Hets binnen .XIIIJ. iaren ghesciet,
Dat si uten cloester streec.
Men wiste noyt, waer si weec
595[regelnummer]
Oft in wat lande si inde nam.’
Doen wert die weduwe gram
Ende seide: ‘ghi dunct mi reven!
Derre talen seldi begheven
Te segghene vander costerinnen
600[regelnummer]
Oft ghi en blijft hier niet binnen!
Si heeft hier costersse ghesijn
.XIIIJ. iaer den termijn,
Dat men haers noyt ghemessen conde
In alden tiden éne metten stonde,
605[regelnummer]
Hen si dat si waer onghesont.
Hi ware erger dan een hont,
Diere af seide el dan goet;
Si draghet soe reynen moet,
Die eneghe nonne draghen mochte.
610[regelnummer]
Die alle die cloesters dore sochte,
Die staen tusschen elve ende der geronde,
Ic wane men niet vinden en conde
Neghene die gheesteliker leeft!’
615[regelnummer]
Die alsoe langhe hadde ghesneeft
Dese tale dochte haer wesen wonder,
Ende seide: ‘vrouwe, maect mi conder.
Hoe hiet haer moeder ende vader?’
| |
| |
Doe noemesise beide gader.
Doen wiste si wel, dat si haer meende.
620[regelnummer]
Ay god! hoe si snachs weende
Heymelike voer haer bedde!
Si seide: ‘ic en hebbe ander wedde
Dan van herten groet berouwe.
Sijt in mijn hulpe, maria, vrouwe!
625[regelnummer]
Mijn sonden sijn mi soe leet,
Die in groten gloyen stonde,
Dat die vlamme ghinghe uten morde,
630[regelnummer]
Mochtic mier sonden werden quite.
Here, ghi hebt wanhope verwaten,
Daer op willic mi verlaten!
Ic ben, die altoes ghenade hoept,
Al eest dat mi anxt noept
635[regelnummer]
Ende mi bringt in groten vare.
En was nye soe groten sondare,
Sint dat ghi op ertrike quaemt
Ende menschelike vorme naemt
Ende ghi aen den cruce wout sterven,
640[regelnummer]
Sone lieti den sondare niet bederven;
Die met berouwenesse socht gnade,
Hi vantse, al quam hi spade,
Den enen sondare vanden tween,
| |
| |
645[regelnummer]
Die tuwer rechter siden hinc.
Dats ons een troestelijc dinc,
Dat ghine ontfinc onbescouden.
Goet berou mach als ghewouden;
Dat maghic merken an desen.
650[regelnummer]
Ghi seit: ‘vrient, du salt wesen
Met mi heden in mijn rike,
Dat segghic u ghewaerlike.’
Noch, here, waest openbare,
Dat gisemast, die mordenare,
655[regelnummer]
Ten lesten om ghenade bat.
Hi gaf u weder gout no scat.
Dan hem berouden sine sonden.
U ontfermecheit en es niet te gronden
660[regelnummer]
Die zee uut sceppen op enen dach
Ende droghen al toten gronde.
Dus was nye soe grote sonde,
Vrouwe, u ghenaden en gaen boven.
Hoe soudic dan sijn verscoven
Ocht mi mijn sonden sijn soe leit!’
Daer si lach in dit ghebede,
Quam een vaec in al haer lede
Ende si wart in slape sochte.
670[regelnummer]
In enen vysioen haer dochte,
| |
| |
Hoe een stemme aan haer riep,
‘Mensche, du heves soe langhe gecarmt,
Dat Maria dijns ontfarmt,
675[regelnummer]
Want si heeft u verbeden.
Gaet inden doester met haestecheden:
Ghi vint die doren open wide,
Daer ghi uut ginges ten selven tide
Met uwen lieve, den ionghelinc,
680[regelnummer]
Die u inder noet af ghinc.
Al dijn abijt vinstu weder
Ligghen opten outaer neder;
Moeghedi coenlijc ane doen;
685[regelnummer]
Des danct hoeghelike mariën:
Die slotele vander sacristiën,
Die ghi voer tbeelde hinct
Snachs, doen ghi uut ghinct,
Die heeft si soe doen bewaren,
690[regelnummer]
Datmen binnen .XIIIJ. iaren
Soe dat yemen daer af wiste.
Maria es soe wel u vrient:
Si heeft altoes voer u ghedient
695[regelnummer]
Min no meer na dijn ghelike.
Dat heeft de vrouwe van hemelrike,
Sonderse, doer u ghedaen!
| |
| |
Si heet u inden cloester gaen.
Ghi en vint nyeman op u bedde.
700[regelnummer]
Hets van gode, dat ic u quedde!’
Na desen en waest niet lanc,
Dat si nut haren slape ontspranc.
Si seide: ‘god, gheweldechere,
En ghehinct den duvel nemmermere
705[regelnummer]
Dat hi mi bringhe in mere verdriet,
Ochtic nu inden cloester ghinghe
Ende men mi over dieveghe vinghe,
Soe waric noch meer ghescent,
710[regelnummer]
Dan doen ic ierst rumde covent.
Ic mane u, god die goede,
Dor uwen pretiosen bloede,
Ocht die stemme, die aen mi riep,
715[regelnummer]
Hier es comen te minen baten,
Dat sijs niet en moete laten,
Si en come anderwerf tot hare
Ende derde werven openbare,
Soe dat ic mach sonder waen
720[regelnummer]
Weder in minen cloester gaen.
Ende loven altoes mariën!’
| |
| |
Sanders snachts, moghedi horen,
Quam haer een stemme te voren,
725[regelnummer]
Die op haer riep ende seide:
‘Mensche, du maecs te langhe beide!
Ganc weder in dinen cloester,
God sal wesen dijn troester.
Doet dat maria u ontbiet!
730[regelnummer]
Ic ben haer bode, en twivels niet.’
Nu heefsise anderwerf vernomen
Die stemme tote haer comen
Ende hietse inden cloester gaen;
Nochtan en dorst sijs niet bestaen.
735[regelnummer]
Der derder nacht verbeyt si noch
Ende seide: ‘eest elfs ghedroch,
Soe maghic cortelilce scoren
Des duvels ghewelt ende sine cracht
740[regelnummer]
Ende ocht hire comt te nacht,
Here, soe maecten soe confuus,
Dat hi mi niet en moete scaden.
Maria, nu staet mi in staden,
745[regelnummer]
Die ene stemme ane mi sint,
Ende hiet mi gaen int covint;
Ic mane u, vrouwe, bi uwen kinde,
Dat ghise mi derdewerven wilt sinden.’
| |
| |
Doen waecte si den derden nacht.
750[regelnummer]
Een stemme quam van gods cracht
Met enen over groten lichte
Ende seide: ‘hets bi onrechte,
Dat ghi niet en doet dat ic u hiet,
Want u maria bi mi ontbiet.
755[regelnummer]
Gi moecht beiden te lanc.
Gaet inden doester, sonder wanc,
Ghi vint die doren op ende wide ontdaen,
Daer ghi wilt moghedi gaen.
760[regelnummer]
Ligghende opten outaer neder.’
Als die stemme dit hadde gheseit,
En mochte die zondersse die daer leit,
Die claerheit metten oghen wel sien;
Si seide: ‘nu en darf mi niet twien,
765[regelnummer]
Dese stemme comt van gode,
Ende es der maghet mariën bode.
Dat wetic nu sonder hone.
Si comt met lichte soe scone:
Nu en willies niet laten,
770[regelnummer]
Ic wille mi in den doester maken,
Ic saelt oec doen in goeder trouwen
Opten troest van onser vrouwen,
Ende wille mijn kinder beide gader
Bevelen gode onsen vader.
| |
| |
Doen toech si ute al sonder sparen
Haer cleder, daer sise met decte
Heymelike, dat sise niet en wecte.
Si cussese beide aen haren mont.
780[regelnummer]
Si seide: ‘kinder, blijft ghesont
Op den troest van onser vrouwen
Latic u hier in goeder trouwen,
Ende hadde mi maria niet verbeden,
Ic en hadde u niet begheven
785[regelnummer]
Om al tgoet, dat rome heeft binnen.’
Hoert, wes si sal beghinnen.
Nu gaet si met groten weene
Ten doester waert, moeder eene.
Doen si quam inden vergiere,
790[regelnummer]
Vant si die dore ontsloten sciere.
Si ghincker in sonder wanc;
Ic ben comen binnen mure;
God gheve mi goede aventure!’
795[regelnummer]
Waer si quam, vant si die dore
Al wide open ieghen hore.
In die kerke si doe trac;
‘God here, ic bidde u met vlite,
800[regelnummer]
Hulpt mi weder in minen abite,
| |
| |
Liet ligghen op onser vrouwen outaer,
Snachs, doen ic danen sciet!’
Dit en es gheloghen niet,
Vant si ter selver stede weder,
Daer sijt hadde gheleit neder.
810[regelnummer]
Ende seide: ‘god van hemelrike
Ghi sijt alre doghet bloeme!
815[regelnummer]
Droeghedi een kint sonder wee,
Dat here sal bliven emmermee;
Ghi sijt een uut vercoren werde,
U kint maecte hemel ende erde.
Deze ghewelt comt u van gode
820[regelnummer]
Ende staet altoes tuwen ghebode.
Den here, die ons broeder
Moghedi ghebieden als moeder
Ende hi u heten lieve dochter.
Hier omme levic vele te sochter.
Hi vintse, al comt hi spade.
U hulpe die es alte groet;
Al hebbic vernoy ende noet,
| |
| |
Hets bi u ghewandelt soe,
830[regelnummer]
Dat ic nu mach wesen vroe.
Met rechte maghic u benediën!’
Die slotele vander sacristiën
Sach si hanghen, in ware dinc,
Vor mariën, daer sise hinc.
835[regelnummer]
Die slotele hinc si aen hare
Ende ghinc ten core, daersi clare
Lamp ten sach berren in allen hoeken.
Daer na ghinc si ten boeken
Ende leide elc op sine stede,
840[regelnummer]
Alsi dicke te voren dede,
Ende si bat der maghet mariën.
Dat sise van evele moeste vriën
Ende haer kinder, die si liet
Ter weduwen huus in zwaer verdriet.
845[regelnummer]
Binnen dien was die nacht ghegaen,
Dat dorloy begonste te slaen,
Daermen middernacht bi kinde.
Si nam cloczeel bide inde
Ende luude metten, so wel te tiden,
850[regelnummer]
Dat sijt hoerden in allen ziden,
Die boven opten dormter laghen.
Die quam alle sonder traghen
Sine wisten hier af, groet no clene.
855[regelnummer]
Si bleef inden cloester haren rijt,
| |
| |
Sonder lach ter ende verwijt:
Maria hadde ghedient voer hare,
Ghelijc oft sijt selve ware.
Dus was die sonderse bekeert,
860[regelnummer]
Maria te love, die men eert,
Der maghet van hemelrike,
Haren vrient staet in staden,
Alsi in node sijn verladen.
865[regelnummer]
Dese oiffrouwe, daer ic af las,
Es nonne alsi te voren was.
Nu en willic vergheten niet
Haer twee kindere, die si liet
Ter weduwen huus in groter noet.
870[regelnummer]
Si en hadden ghelt noch broet.
In can u niet vergronden,
Doen si haer moeder niet en vonden,
Wat groter rouwe datsi dreven.
Die weduwe ghincker sitten neven:
875[regelnummer]
Si hadder op ontfermenisse.
Si seide: ‘ic wille toter abdisse
Gaen met desen .ij. kinden.
God sal hare int herte sinden,
Dat si hen goet sal doen.’
880[regelnummer]
Si deden ane cleder ende scoen.
Si ghincker met in covent;
| |
| |
Si seide: ‘vrouwe, nu bekent
Den noet van desen tween wesen:
Die moeder heef se met vresen
885[regelnummer]
Te nacht in mijn huus gelaten
Ende es ghegaen hare straten,
Ic en weet, west noch oest.
Dus sijn die kinder onghetroest.
Ic hulpe hen gheerne, wistic hoe.’
‘Houtse wel, ic saelt u lonen,
Dat ghijs u niet en selt becronen,
Na dat si u sijn ghelaten.
Men gheve hen der caritaten
Sint hier daghelijcs enen bode,
Die hen drincken hale ende eten.
Gheberst hen yet, laet mi weten.’
900[regelnummer]
Dat haer comen was alsoe.
Si nam die kinder met hare
Ende hadder toe goede ware.
Die moeder, diese hadde ghesoghet
Ende pine daerom ghedoeghet,
Doen sise wiste in goeder hoede,
Haer kinder, die si begaf
In groter noet ende ghinc af.
| |
| |
Sine hadde vaer no hinder
910[regelnummer]
Voert meer om hare kinder.
Si leide vort een heylech leven;
Menech suchten ende beven
Want haar die rouwe int herte lach
Di si niet en dorste vermonden
Ghenen mensche, no ontdecken,
Noe in dichten oec vertrecken.
Hier na quam op enen dach
920[regelnummer]
Een abt, diese te visenteerne plach
Eenwerven binnen den iare,
Om te vernemen oft daer ware
Enech lachterlike gherochte,
Daersi blame af hebben mochte.
925[regelnummer]
Sdaghes als hire comen was,
Lach die sonderse ende las
In groter twivelingen met.
Die duvel becorese metter scame,
930[regelnummer]
Dat si haer sondelike blame
Vore den abt niet en soude bringhen.
Alsi lach inder bedinghen,
Sach si, hoe dat neven haer leet
Een ionghelinc, met witten ghecleet;
| |
| |
935[regelnummer]
Hi droech in sinen arm al bloet
Een kint, dat dochte haer doet.
Die ionghelinc warp op ende neder
Enen appel ende vinken weder
Vor tkint, ende maecte spel.
940[regelnummer]
Dit versach die nonne wel,
Daersi in haer ghebede lach.
Si seide: ‘vrient, oft wesen mach,
Ende of ghi comen sijt van gode,
Soe manic u bi sine ghebode,
945[regelnummer]
Dat ghi mi segt ende niet en heelt,
Waerom ghi voer dat kint speelt
Metten sconen appel roet,
Ende het leet in uwen arm doet?
U spel en helpt hem niet een haer.’
950[regelnummer]
‘Seker, nonne, ghi segt waer:
En weet niet van minen spele
Hets doet, en hoert no en siet.
Al des ghelike en weet god niet,
Dat en helpt u niet een bast;
Dat ghi neemt discipline:
Ghi sijt in sonden soe versmoert,
960[regelnummer]
Dat God u beden niet en hoert
| |
| |
Gaet ten abt, uwen vader,
Ende verteelt hem algader
965[regelnummer]
U sonden, al sonder lieghen.
Laet u den duvel niet bedrieghen.
Vanden sonden, die u deren.
Eest, dat ghise niet wilt spreken,
970[regelnummer]
God salse zwaerlike an u wreken!’
Die ionghelinc ghinc ute haer oghen;
Hine wilde haer nemmeer vertoghen.
Dat hi seide, heeft si verstaen.
Smorgens ghinc si alsoe saen
975[regelnummer]
Ten abt ende bat, dat hi hoerde
Haer biechte van worde te worde.
Die abt was vroet van sinne.
Hi seide: ‘dochter, lieve minne,
Des en willic laten niet,
980[regelnummer]
Bepeinst u wel ende besiet
Volcomelijc van uwen sonden.’
Ende si ghinc ten selven stonden
Den heyleghen abt sitten neven
Ende ontdecten hem al haer leven,
985[regelnummer]
Ende haer vite van beghinne:
Hoe si met ere dulre minne
Becort was soe uter maten,
Dat si moeste ligghen laten
| |
| |
Haer abijt met groten vare
990[regelnummer]
Eens snachts op onser vrouwen outare,
Ende rumede den cloester met enen man,
Die twee kindere aen hare wan.
Al dat haer ye was ghesciet,
Dies ne liet si achter niet;
995[regelnummer]
Wat si wiste in haer herte gront,
Maecte si den abt al cont.
Doen si ghebiecht hadde algader,
Sprac dabt, die heyleghe vader:
‘Dochter, ic sal u absolveren
1000[regelnummer]
Vanden sonden, die u deren,
Die ghi mi nu hebt ghelijt.
Gheloeft ende ghebenedijt
Moet die moeder gods wesen!’
Hi leide haer op thoeft met desen
1005[regelnummer]
Die hant ende gaf haer perdoen.
Hi seide: ‘ic sal in een sermoen
U biechte openbare seggen
Ende die soe wiselike beleggen,
Dat ghi ende u kinder mede
1010[regelnummer]
Nemmermeer, te ghere stede,
Ghenen lachter en selt ghecrigen.
Het ware onrecht, soudement swigen,
Die scone miracle, die ons here
Dede doer siere moeder ere.
1015[regelnummer]
Ic saelt orconden over al.
| |
| |
Ic hope, datter noch bi sal
Ende onser liever vrouwen eren.’
Hi deet verstaen den covende,
1020[regelnummer]
Eer hi thuus weder wende,
Hoe ere nonnen was ghesciet;
Wie sie was, het bleef verholen.
1025[regelnummer]
Der nonnen kinder nam hi beide
Ende vorese in sijn gheleide.
Ende si worden twee goede man.
Haer moeder hiet beatrijs.
Ende maria, die gode soghede,
Ende dese scone miracle toghede!
Si halp haer uut alre noet.
Nu bidden wi alle, cleine ende groet,
1035[regelnummer]
Die dese miracle horen lesen,
Ons vorsprake int soete dal,
1040[regelnummer]
Daer god die werelt doemen sal.
AMEN.
|
|
Auteursrecht onbekend
