Band. Jaargang 15

[p. 568]

Verzoekschrift van de Vlaamse Vriendenkring van Stanleystad

Volgend verzoekschrift werd namens het Bestuur van de Vlaamse Vriendenkring van Stanleystad aan de Heer Voorzitter van de Senaatscommissie voor Verzoekschriften, op doorreis in Kongo, overhandigd op 22 April 1956:

Ingediend door de Vlaamse Vriendenkring van Stanleystad en Oostprovincie, die 320 leden groepeert, waarvan het grote deel gezinshoofden zijn, en beschikt over een eigen uitgave ‘Ons Blad’ dat om de twee maanden verschijnt.

Het Bestuur van de Vlaamse Vriendenkring heeft het gepast en nuttig geoordeeld, naar aanleiding van het bezoek aan Belgisch Kongo van een delegatie van het Belgisch Parlement, de Heer Voorzitter van de Commissie voor Verzoekschriften dit verzoekschrift voor te leggen en aldus andermaal de aandacht te trekken op de heersende taaltoestand in dit land voornamelijk betreffende het taalgebruik in gerechtszaken.

Het laat niet de minste twijfel dat de Belgische Staatsonderdanen van Nederlandse moedertaal in overgroot getal en met meerderheid in Kongo werkzaam zijn. Dit belet niet dat de gehele administratie en het gerecht uitsluitend in het Frans doorgaan, wat ons erg tegen de borst stuit. Een gelukkige evolutie, die, hoewel langzaam, vooruitschreed, was te bespeuren: de meeste officiële teksten worden in beide landstalen gepubliceerd; de radio beschikt over een gelijk aantal uitzendingen, Nederlandse en Franse; bij de meeste officiële manifestaties wordt het Nederlands niet meer vergeten; in 1954 verscheen voor het eerst een wetboek in de twee nationale talen.

Die langzame, maar toch bestendige vooruitgang stelde de gemoederen met rust en liet het beste vermoeden voor de toekomst, inzonderheid na de omzendbrief van de heer Goeverneur Generaal Jungers die eerbied vroeg voor de twee talen in bestuurszaken.

Plotseling werd aan deze vreedzame ontwikkeling een einde gesteld door een arrest van het Hof van Beroep te Elisabethstad. Volgens het Hof is alleen de franse taal ‘geoorloofd’ in rechtszaken, omdat dit nu eenmaal de traditie is. Het Hof gaat zelfs zover, het beginsel bevat in artikel 3 van de Koloniale Keure te betwisten, hoewel het wetboek zegt ‘het gebruik der talen is vrij’ en volgens het Beroepshof zouden we enkel een VIRTUEEL recht hebben op eigen taal, MET VERBOD van uitoefening.

Die houding van het Beroepshof is ons een geweldige kaakslag en stap achteruit.

In dit verband is het niet ongepast er op te wijzen dat nog in dato 22 juni 1945 de Parketrechtbank van Stanleystad met Voorzitter de Heer Schöller, thans Goeverneur van de Oostprovincie, de proceduur in 't Nederlands als

[p. 569]

de wettelijke uitoefening van een recht erkende. Beroep doen op de traditie staat ten andere gelijk met het wegruimen van iedere kans op vooruitgang: als men van dergelijke praemisse uitgaat, is elke verdere discussie overbodig.

Willen de Vlamingen in Kongo (of zijn we dan geen staatsburgers meer van België? en moeten we geen belastingen meer betalen? geen dienstplicht meer doen?) hun rechten gewaarborgd weten zoals dat gedrukt en geschreven staat in de Belgische Grondwet en in artikel 3 der Koloniale Keure: dan kunnen ze zich niet meer tevreden stellen met 'n lang gedulde vreedzame ontwikkeling van de taalgelijkheid en taaleerbied, ontwikkeling die ten andere wel afgebroken schijnt te zijn wegens de inactiviteit van de Wetgever zelf.

Het blijkt wel dat de Wetgevende macht zich bewust was - in 1908 - van een mogelijk gebrek aan welwillendheid (en dat gebrek of negatieve houding kon toen enkel voorzien worden in hoofde van de staatsambtenaren en rechters van Franse moedertaal) vermits de Wetgever toen oplegde: ‘met het doel de Belgen in Kongo een GELIJKE bescherming te verzekeren als in België, zullen decreten uitgevaardigd worden uiterlijk binnen de vijf jaar na afkondiging van deze wet’ en uitdrukkelijk was er ook voorzien het gebruik der nationale talen.

Het was toen 1908. En waarom de Wetgevende Macht haar woord nog niet gehouden heeft (de belofte is meer dan veertig jaar oud) begrijpen we nu nog niet.

De Belgische staatsburgers van Nederlandse taal hebben hier in Kongo het bewijs gegeven van veel geduld en welwillend begrijpen, maar niet de anderen.

Dit verzoekschrift heeft derhalve als doel: te bekomen dat ons geduld en onze welwillendheid beloond worde, want we willen niet meer als minderwaardige staatsonderdanen aanzien worden, en deswegen willen we bekomen dat de Wetgevende Macht het nodige doe opdat haar ‘ouwe’ belofte in uitvoering gesteld worde in zake taaleerbied en taalgelijkheid in bestuurszaken en voor onze natuurlijke Rechters.

We vragen derhalve de wettelijke waarborgen die ons beloofd werden in 1908.

Stanleystad, 22 April 1956.

Namens de Vlaamse Vriendenkring:

Meester A. De Witte, erevoorzitter-stichter,

M. Em. Wildiers, voorzitter.

G. Van Paepeghem, ondervoorzitter,

L. Poelmans, ondervoorzitter,