Band. Jaargang 13

[p. 117]

Van Kobe, de slimme Ekster (Een volksvertelling)

ER leefden eens, nu meer dan vijftig jaar geleden, een boer en zijn vrouw, die beiden samen zeer zelden van huis gingen.

Ze woonden op hun eigen hofstede en stonden bekend als mensen, die een mooi stuivertje vergaard hadden. Zulks was inderdaad waar ook. Ieder jaar, rond Nieuwjaar, telden ze samen hun geld en telkens was er een flinke som winst bijgekomen.

Die boer en boerin hadden geen kinderen, maar wel een knecht, Dokus, en een meid, Trien, die beiden gaarne aan tafel zaten als er te eten viel, doch die, als het op werken aankwam, lang zo vlug niet waren. Het was zeker niet aan de vlijt der dienstboden te danken dat de voorspoed der hoeve bestendig bleef. Want waren die twee meester geweest, de zaken waren niet zo voorbeeldig in orde gebleven. Gelukkig waren boer Nelis en zijn gade van wakkeren aard en hielden ze regelmatig overal een oog in 't zeil. Er werd eigenlijk aan de knecht en de meid maar weinig tijd gegund om te luieriken. Ten minste waar hun meesters er bij waren. De boerin spelde de dienstboden nogal vaak de les, doch de boer, van zijn kant, keek gauw door de vingers als het ernstig werd, zodat er van wegzenden niet zo vlug sprake was. Dokus en Trien vonden niettemin dat ze zich veel te hard moesten afsloven en daarom zonnen ze op een gelegenheid om hun schade zogezegd in te halen. Iets wat toch vroeg of laat moest gebeuren, dachten ze.

Er was echter nog iemand anders op de boerderij, namelijk Kobe, de tamme ekster, die niet bij de dieren, maar eerder bij de mensen mocht gerekend worden, want Kobe kon praten. Daarom was hij ook zo goed als een lid van het huisgezin.

De boer had de ekster van zijn vriend, de boswachter, gekregen, toen ze nog heel jong was en verloren aan de boskant rondvlerkte. Nelis had de vogel opgevoed, tam gemaakt en hem Kobe genoemd. En zoals het meestal bij dergelijke gevallen gebeurt, Kobe had ook leren praten. Dit was tamelijk gemakkelijk geschied, nadat het vliesje onder de tong van de vogel was losgesneden door iemand die er iets van kende.

Kobe bleek een slimme gast te zijn. Praten dat hij kon! Gelijk een advokaat! Hij vertelde allerlei dwaze dingen, die, als men er goed over nadacht, nog zo dwaas niet waren. En hij zag er echt grappig uit in zijn plunje van zwarte en witte veren, als hij bij het open venster zat te kletsen. Hij praatte de boer na dat het warm weder was of dat het zou gaan regenen.

[p. 118]

Natuurlijk leerde hij ook minder treffelijke woorden gebruiken en als hij het in zijn kop kreeg, riep hij ‘luie vent’ en ‘dagdief’ tot Dokus, waarmee deze laatste alles behalve in zijn schik was en daarom geen al te best hart aan de kleine rakker toedroeg. Met de meid was het al niet veel beter gesteld, want ze was al enkele malen toegesproken geworden met de benaming ‘gulzige Trien’, toen ze 's middags haastig in de keuken kwam gelopen om te zien wat de boerin had klaar gemaakt en eens vlug van de soep wou proeven.

Doch het moet voorzeker niet gezegd worden, dat de ekster waarlijk het kind van den huize werd bij boer en boerin, zodat Kobe in aanzien hoog boven al de andere huisdieren stond. Hij mocht overal vrij rondvliegen en had vrije toegang tot de huiskamer, waar trouwens zijn kooi, met haar immer open deurtje, tegen de muur, naast de hoge kast hing.

Kobe, die nogal nieuwsgierig bleek te zijn, waagde zich af en toe al eens wat verder dan het erf om een kijkje in stallen of schuur te nemen. Begrijpelijk had de boer voorzichtigheidshalve zijn vlerken een beetje ingekort, want Kobe mocht het op de duur eens plezierig vinden al te grote vluchten te ondernemen en er vandoor gaan. Men kon nooit weten welke rare invallen zo'n eksters krijgen. Voorlopig echter bleek dit gevaar nog niet zo groot te zijn en Kobe's liefste zitplaatsje was op de schouder van zijn baas. Vooral wanneer deze 's avonds of 's Zondags op zijn hofstede rondkuierde of met een of andere buurman stond te praten.

En nu gebeurde het dat de boer en de boerin op zekere dag uitgenodigd werden op de bruiloft van een familielid uit de nabije stad. De vastentijd was pas afgelopen en ze waren er beiden erg op gesteld om naar dit feest toe te gaan. Dat deden ze dan ook, en lieten het beheer van hun hoeve aan beide dienstboden, met een ganse vracht van allerhande raadgevingen, over.

Doch ze waren nog maar even de deur uit of Dokus zei:

‘Trien, we gaan er vandaag eens fijn van profiteren, nu wij hier heer en meester zijn. Vóór vanavond laat komen de baas en de bazin niet weer. Er steekt juist een varken in de kuip en er zijn heel wat lekkere lapjes in huis. Haha! Er zal niet veel tijd overschieten om te werken, geloof ik!’

‘Dat kunt ge denken,’ lachte de meid knipogend, ‘aan mij zal het niet liggen. Ik heb het menu al in mijn hoofd zitten.’

Meteen hoorden ze achter hun rug roepen:

Daar zat inderdaad op de leuning van een stoel de ekster, die ze in hun eerste opgewonden vreugde vergeten waren. 't Was alsof de vogel zijn tegenwoordigheid wou doen herinneren voor het geval men hem mocht overslaan.

Het is echter te begrijpen, dat Kobe niet al te vriendelijk bekeken werd. Want zou zijn aanwezigheid thans geen hinderpaal zijn voor de te houden feestpartij? Men kon nooit weten wat hij er later zou over uitflappen. En er mocht zeker nooit iets van uitlekken.

[p. 119]

‘Wat gaan we met hem aanvangen? Ziet ge dat hij ons verraadt, die kleine deugniet,’ zei de knecht.

Goede raad was duur. Kobe buiten sluiten ging niet; deuren en vensters moesten zoveel mogelijk open blijven, zoniet bleef de geur van het gebraad in huis hangen. Sloot men de vogel op in schuur of stal, dan geraakte hij er wel langs een of andere opening of reet weer uit.

‘Ik heb een goed idee,’ riep Trien opeens uit. ‘We zetten hem hier onder de omgekeerde wasketel; Kobe zal zodoende toch niet veel snappen van wat er gebeurt.’

Dat was inderdaad de oplossing! Zo gezegd, zo gedaan. En de arme ekster werd de ganse dag gevangen gezet in de kleine, donkere en besloten ruimte van de omgekeerde koperen ketel. Mistroostig zat het onschuldige diertje er ineengedoken en stil, terwijl knecht en meid lustig smeerden en smulden.

Er werden dikke schellen hesp en een groot aantal eieren in de pan geslagen, terwijl reeds op de tafel een paar meter worst hun beurt lagen af te wachten. Voortdurend haalde Dokus boordevolle kruiken schuimend bier uit de kelder op. Voorzichtigheidshalve praatten de dienstboden zo weinig mogelijk, vooral niet over het eten. Eigenlijk hadden ze er ook maar weinig tijd toe, wijl ze aanhoudend met volle mond aan tafel zaten.

Na de middag begonnen ze pannekoeken te bakken, die ze besmeerden met een dikke laag goudgele honing. Want de boer, die bijen hield, bezat verscheidene potten gevuld met deze zoete lekkernij.

Dokus en Trien hadden dan eindelijk zoveel gefeest, dat ze haast van hun stoel niet meer konden opstaan. Ze zaten daar te blazen en naar lucht te snakken, dat het eigenlijk een schand was. Maar daaraan dachten ze helemaal niet. Ze lachten geniepig naar mekaar en dachten dat ze de baas en de bazin deze keer fijn bij de neus hadden gehad.

Tegen de tijd dat deze laatsten terug mochten verwacht worden, brachten ze gauw alles weer in orde, precies of de dag was normaal verlopen. Van de verdwenen eetwaren zou waarschijnlijk niet zo gauw iets gemerkt worden; bij de meeste boerenmensen wordt daarop zo nauw niet gelet.

Ook de ongelukkige Kobe werd weer in vrijheid gelaten. En juist nog bijtijds, want hij was nog maar nauwelijks tot op de schouwmantel gevlogen, toen boer Nelis en zijn vrouw het erf opstapten.

Allervriendelijkst werden ze door hun dienstboden begroet en gevraagd hoe ze het gehad hadden op het bruiloftfeest. Dat was allemaal goed verlopen, verzekerde de boer en de boerin vertelde wel driemaal na mekaar hoe mooi de bruid en hoe flink de bruidegom waren.

Toen vroeg de boer:

‘En hoe is het hier gegaan toen wij weg waren?’

Meteen vloog Kobe op 's baas schouders en antwoordde in de plaats van de verstomde Dokus en Trien:

[p. 120]

 

‘Toen de wereld koper was,

 

Ging het panneke kis-kas!’

De boer zag de dienstboden beiden bleek worden. De boerin kreeg intussen de geelkoperen wasketel in 't oog, daar hij nog omgekeerd was blijven staan. Al dadelijk werd er begrepen wat zich hier had afgespeeld en de boerin zei onomwonden wat ze ervan dacht.

Ja, dat was een erge zaak voor Dokus en Trien. Eerst meende de boer knecht en meid aanstonds een uitbrander van belang te geven. Doch zo pas van een vrolijk feest weergekeerd, voelde hij zich niet in een boze stemming. De boerin evenmin.

Ook 's anderendaags begon hij niet met tegen de schuldigen uit te varen of te schelden. Nelis haalde de zaak niettemin kalm op en besloot:

‘Nu het toch gebeurd is, kan ik er weinig aan veranderen en ik wil jullie ook niet straffen omdat ik zelf naar een feest geweest ben. Ik raad jullie echter aan voortaan, nu ge zo goed gesmuld hebt, ook beter uw best te doen bij het werk. Doet ge dit niet, dan zal ik pas zien wat er moet aangevangen worden. Daarbij verwittig ik jullie ernstig, dat het een volgende maal zo goed niet meer afloopt. Want ge ziet dat de waarheid toch aan het licht komt. Onthoudt zulks wel.’

Bij zich zelf moest de boer, niettegenstaande alles, er nog vaak om lachen, telkens wanneer hij eraan dacht hoe eenvoudig de slimme ekster de zaak had weten te verklappen.

Johan De Coninck.