Band. Jaargang 12

[p. 265]

Vlaams Toneel 1953
Op Bezoek bij de Acteurs

OP een snikhete dag - het kan in Kongo nooit zo warm zijn - hebben we ergens op het tweede verdiep in het repetitie-huis van het Nationaal Toneel de aspirantkolonialen aan het werk gezien. De leider van de troep, Fred Engelen, met zijn immer cordaat gebaar en dito taal stond ons te woord. ‘Warm, natuurlijk warm, een goede voorbereiding voor ons verblijf in Afrika!’ was het eerste woord van deze eeuwige optimist, die nooit en voor niets terugdeinst, steeds ijverig en vol werklust blijft. We hadden nochtans de indruk dat zijn medewerkers blij waren even te kunnen uitblazen!

We maken kennis met een tamelijk heterogeen gezelschap, heterogeen niet in pejoratieve zin voor wat de kwaliteit van talenten betreft, maar wel heterogeen omdat de Kongo-troep samengesteld werd met mensen uit meer dan één gezelschap en afkomstig uit verschillende streken van het Vlaamse land. Tine Balder en Jenny Van Santvoort, beiden verbonden aan het Nationaal Toneel (de Antwerpse K.N.S.), zijn in Kongo geen onbekenden meer. Ze beginnen stilaan vertrouwd te geraken met de navette, ze vertrekken nu voor hun tweede term. Dan de immer goed-geluimde, sympathieke Greta Lens, vroeger verbonden te Antwerpen en nu gasterend in de Brusselse K.V.S. Ze speelt in ‘Paradijsvogels’, ‘Flavie’, ‘'t laatste goed wijf’. Arthur Boucher en Huib Van Hellem zijn collega's uit Brussel. Boucher is de administrateur van het gezelschap, maar om zijn ronde Brabantse jovialiteit ook het aangewezen figuur voor Bolle Verbuyck, de saucisseneter, de man van ‘'t laatste goed wijf’. Huib Van Hellem gaat mee als toneelmeester, technieker en acteur. ‘Hij zal voor het voorste, en ik voor 't achterste van de “echte” ezel moeten dienen’ zegt Fred Engelen.

Maar Lode van Beek, uit Borgerhout, die met zijn zeven broers een familiaal gezelschap zou kunnen stichten, zal stellig één van de zwaarste karweiën op te knappen krijgen, minstens een viertal rollen in het successtuk van Martens. ‘Hindert niet’ zegt hij goedig. Hij is immers de specialist in typeringskunst en we geloven zelfs dat zijn vader hem soms niet meer onder de schminklaag zou herkennen.

De jonge Limburger, Julien Schoenaerts, een van de rijk-begaafdste elementen die gevormd werden in de Studio van het Nationaal Toneel, het opleidingsinstituut voor candidaat-toneelspelers, zal Rietje spelen.

[p. 266]

Jo Dua, aspirant-regisseur en verdienstelijk leerling van dezelfde Studio, zal Engelen assisteren en natuurlijk ook typerollen vertolken.

‘Is het waar dat U “Paradijsvogels” bewerkt hebt, voor een kleine bezetting’ vragen we Engelen.

‘Geen letter werd gewijzigd’, is het verontwaardigd antwoord. ‘We spelen “Paradijsvogels” integraal en geen enkele rol werd gecoupeerd’.

We kunnen ons scepticisme moeilijk verbergen en daarom zal Engelen enkele acrobatische kunsten verklaren die nodig waren om het wereldsucces, van de Vlaming uit de Leie-streek, onverminkt op de scène van de kolonie te brengen.

Gust Masson, verbonden aan het Jeugdtheater, heeft reeds een tiental maskers klaar. Er volgen er nog. Ze zullen toelaten in een minimum van tijd van uiterlijk te wisselen. Er zijn werkelijk monumenten bij, maar ook kleinere modellen om neus of wangen te vervormen. Inderdaad met die hulpmiddelen is het mogelijk dat een acteur in enkele minuten een ander type wordt. ‘Ik speel ook Lucifer’ zegt Greta Lens. ‘En Tine Balder zal voor Venus dienen en voor Ons Lieve Vrouwke. Als ze voor Venus figureert zullen we slechts haar benen zien en als die weer zedig bedekt zijn, komt ze terug als Onze Lieve Vrouw’ vertelt Fred.

We krijgen stilaan de indruk dat hij niet alleen een regisseur is, maar ook een beetje een goochelaar, maar we geraken toch overtuigd dat aan het werk van Martens niets tekort wordt gedaan.

De decors, ook van Masson, zijn origineel, en vol prettige Vlaamse ‘koleuren’, terwijl hel en hemel voldoende gesuggereerd worden. God zit daar geschilderd en in de diepte ontdekken we het Vlaamse landschap.

Ook in de staminee ‘In de Bonte Os’ zal het niet aan typische details ontbreken. Het heeft allemaal veel werk en berekening gekost maar... we beginnen het jammer te vinden de vertoning in Kongo niet te kunnen zien.

‘En “Glazen Speelgoed”? Het recente moderne Amerikaanse stuk, dat overal zo'n diepe indruk liet’?

‘Dat wordt ongeveer in dezelfde bezetting gespeeld als te Antwerpen en ook in dezelfde decors’.

‘Othello’ wordt niet gespeeld’?

‘Neen! We spelen “Medea” van Jean Anouilh, de gemoderniseerde bewerking van het klassieke Griekse treurspel, samen met de geestige eenacter van dezelfde auteur: “Cécile, ou l'école des pères”. Dus twee verschillende facetten van het talent van Anouilh op dezelfde avond. Een zeer bevattelijke tragedie en een plezierig ontspanningswerk. Kongo krijgt de Vlaamse creatie, als we terugkomen spelen we het in de K.N.S. te Antwerpen’.

‘Als die ondeugende “Paradijsvogels” U maar niet verplichten uw verblijf te verlengen, want eender waar ze verschenen geraakte hun succes niet uitgeput.’

[p. 267]

Uit het gezellig babbeltje dat we nadien nog hadden met de acteurs, hebben we onthouden dat de luchtreis hen niet afschrikt, bijna allen hadden het doopsel reeds lang achter de rug, behalve de jonge Limburger, die van geen klein gerucht of geen hoge vlucht vervaard is. Maar vaak hebben we aan Engelen horen vragen of het in Kongo nog warmer is dan momenteel in Vlaanderen. En toen de heer De Munck, redactiesecretaris van ‘Band’, die zijn laatste verlofmaand hier doorbrengt en het voorbereidingswerk van de Kongo-troep belangstellend volgt, het gezelschap vervoegde, werd hij overstelpt met honderd en één vragen betreffende details over het koloniaal leven.

En enigszins ongelukkig hebben we van die benijdenswaardige geluksvogels, die ‘Paradijsvogels’ in de tropen zullen spelen afscheid genomen.

J. Pauwels