Arsenaal. Jaargang 5

[p. 1]

Terugblik en Verkenning.

Bij het verschijnen van het laatste nummer van de vijfde jaargang menen wij gerechtigd te zijn even, en niet zonder enige voldoening, terug te blikken en de resultaten af te wegen t.o.v. onze doelstelling en onze verwachtingen.

Wij zijn nooit hevig van stapel gelopen en beeldstormerij hebben wij nooit gepredikt doch de meest optimistische stichter van ‘Arsenaal’ zou niet durven hopen hebben op een vijfjarig bestaan van het tijdschrift, laat staan het ingaan van een zesde jaargang.

Daarom is het dat wij nu onze vreugde niet willen ontveinzen, want het is immers niet zo'n heel gewone prestatie om in ons litterair wereldje vijf jaar een tijdschrift in leven te houden.

Na de stichting van ‘Arsenaal’ in 1945 rezen de tijdschriften uit de grond. Wij denken hier aan ‘De Faun’, ‘Nu’, ‘De Schijnwerper’, ‘Nieuwe Stemmen’, ‘Nieuw Gewas’, ‘Verzet om de Waarheid’, ‘Gentse Bladen’, ‘Waarom?’ ‘Orvallo’, ‘Scientia’, ‘Belgica’, ‘Bouwen’, ‘Het Westen’ e.a. Doch even snel als de opgang was het verdwijnen en van de vele tijdschriften bleef er naast ‘Arsenaal’ enkel ‘Nieuwe Stemmen’ bestaan.

Hier rijst dan onvermijdelijk de vraag op waarom ‘Arsenaal’ leefbaar bleef. Het antwoord hierop heeft een financieel en een litterair aspect.

Financieel hebben wij ons, laat ons eerlijk zijn, schrap moeten stellen. Elke uitgave diende ernstig overwogen en met de beperkte middelen die wij te onzer beschikking hadden en hebben diende voorzichtig omgesprongen. Zo komt het dat wij nooit konden denken aan een sierlijke typografische verzorging. Zulks was en is uitgesloten. Redacties die zulks wel betracht hebben, zijn van een kale reis teruggekeerd. Wij waren realistisch en hebben geoordeeld dat een sobere uitgave volstaan kon voor het bereiken van ons doel: jongeren de gelegenheid bieden hun werk te publiceren. Wij ook hadden graag uitgepakt met een in alle opzichten verzorgde editie, doch nu moeten wij inzien dat een bescheiden activiteit verder reikt dan een val van Icarus. Dit is de grote reden waarom

[p. 2]

ook nu op de ingeslagen weg dient voortgegaan. Litterair gezien stonden en staan wij sterk omdat er in onze rangen nooit verdeeldheid is opgerezen. Waar enerzijds het enthousiasme en de vaste wil stand te houden de grootste prikkels waren heeft de loyauteit, de kameraadschap en de afwezigheid van elk fanatisme ons gered van twist en scheuring, die zo vaak de vernietiging van een tijdschrift voor gevolg hebben.

Wij hebben veel vreugde beleefd aan ons werk en de kameraadschap heeft een resultaat mogelijk gemaakt dat anders nooit bereikt kon worden.

Er rijst een tweede vraag op: Welke waren onze verwachtingen?

Wij zijn nooit principeruiters geweest en hebben nooit apriorismen vooruitgezet. Wij wensten enkel een arsenaal te zijn waarin het werk van de jongeren zou verzameld worden. Eén doel hadden wij: een spiegel te zijn van de activiteit van de jongste generatie. Hieruit volgt dat wij nooit programma's hebben bepaald waaraan de medewerkers zich te houden hadden. Ieder had zijn opvatting en deze diende geëerbiedigd. Nochtans hadden wij een algemene lijn getrokken, een lijn die meer een middenweg was. Van deze lijn zijn wij nooit afgeweken en nu, na vijf jaar, zijn wij nog even overtuigd van het gefundeerde van onze opvatting als vroeger. Wij hebben nooit enige beperking aanvaard omdat wij overtuigd waren dat resultaten in uitersten zoeken gelijkstaat met verminking van onze hoogste opdracht: scheppen van kunst.

Laten wij echter enkele van onze stelregels, zoals ze geformuleerd werden bij de stichting en zoals ze gebleken zijn uit ons later werk even in herinnering brengen.

‘Streven we enerzijds naar een meer psychologische kunst, anderzijds houden we er aan ons in een soberen, expressieven vorm uit te spreken.’ (Nr 1 - jg. 1945 - R. BOECKAERT).

‘Wij verkiezen leven boven dode literatuur.’ (Nr 8 - jg. 1945 - R. BOECKAERT).

‘Het leven is breed en diep genoeg om geïnspireerd te worden en alleen uit het leven, het echte en het volle, ontspruit waarachtige kunst, kunst “uit en voor het leven” zooals door johan Daisne geformuleerd. Alles wat in en van den mensch is behoort tot ons domein en ons domein is niet dat van “hinden en winden”. Wij merken geen fusee's op noch opalen

[p. 3]

luchten, wij schreeuwen evenmin: “Broeder, ik heb je lief.”, wij wensen een kloeke, sobere, mannelijke; jawel, een zakelijke poëzie. L'Art pour l'art of het woord om het woord is als een schuimgebak zonder vitaminen - laat het ons profaan zeggen - wij wenschen geen pasteigebakjes maar kerngezond brood. Iets dat voedt en ons in staat stelt ons als mensch te ontwikkelen. Alleen dan is een gedicht goed wanneer het ons zoo treft dat wij er den mensch in ontdekken, zijn innerlijke verscheurdheid of zijn zerpen spot omdat het leven niet is zooals wij het droomden; diepmenschelijkheid.’ (Nr 11 - jg. 1945 - R. BOECKAERT).

‘Alleen de kunst die in het leven zelf wortelt, beste, is tijdeloos en maakt een kleine kans om de jaren te overleven.’ (Nr. 6 jg. 1947 - Fr. COOLS).

‘Ik houd het in het terrein van de kunst liever bij de uitspraak van een kleine mens dan bij het tromgeroffel van een bard, die op de plaats waar zijn hart moest zitten een landkaart draagt.’ (Nr. 8 en 9 - 1947 - Rik LANCKROCK).

Dit alles kunnen wij nog steeds met klem onderschrijven.

Rechts-georiënteerde critici verweten ons links gericht te zijn en de meer links-georiënteerde beschuldigden ons van het tegenovergestelde. Beiden hadden het bij het verkeerde eind.

Wij beheren een tijdschrift voor letterkunde en niet een tijdschrift waaraan mensen met dezelfde politieke overtuiging aan letterkunde doen. Vrijheid werd bij ons niet in holle frazen verheerlijkt, wij hebben ze toegepast en zo er een redacteur op grond van een vrijzinnige levensbeschouwing een werk verwierp dan had een ander het recht zulks te weerleggen of een ander werk op grond van een godsdienstige levensbeschouwing te verheffen.

Wij hebben ons nooit verzet en zouden enkel geweigerd hebben een artikel op te nemen als het in fanatieke en dus giftige geest werd opgesteld?

Onze normen zijn litterair en niet politiek. Literatuur is voor ons de uiting van algemeen-menselijkheid. De mens en het leven zijn onze leuzen: de mens met zijn laagheid en zijn verhevenheid, met zijn zinnelijkheid en zijn mystiek - vlees en geest. Verminking van de algemeen-menselijkheid hebben wij bestreden, doch ieder had het recht zijn visie kenbaar te maken

[p. 4]

en zijn werk op te bouwen in het licht van zijn diepste overtuiging.

Een godsdienstig of een atheïtisch getint gedicht waren en zijn ons even lief. Beide verzen zijn een uiting van de scheppende menselijke geest en verdienen als dusdanig bewondering en eerbied.

Deze verdraagzaamheid kon door een paar medewerkers niet aanvaard worden. Het is spijtig, doch wij betreuren hun heengaan niet. Zij bewezen hierdoor fanatiek te zijn en dit soort mensen hebben wij - en voor het eerst uit principe - veroordeeld. Honi soit qui mal y pense.

Deze verdraagzaamheid zullen wij blijven huldigen. Ons tijdschrift blijft open voor elk werk dat een litteraire verdienste heeft. Doch laat ons liever stilstaan bij hetgeen tothiertoe gepresteerd werd. Wij zullen ons hierbij onthouden van een commentaar over de verdienste van dit werk. Het is aan de critici en aan de volgende generatie hierover te oordelen. Wij waren, wij herhalen het, een arsenaal en als dit toevallig meer gemiddeld dan hoogstaand werk in zijn mars had ligt zulks niet aan ons doch aan de generatie die er in aan het woord kwam en zoals elke generatie de meeste heterogene aspecten vertoonde (dit wordt wel eens uit het oog verloren).

Wat wij dus bereikt hebben is dat een generatie de gelegenheid kreeg contact te nemen met het publiek:

90 jongere en 8 oudere auteurs publiceerden tothiertoe in ons blad. Aan verschillende letterkundigen werden uitvoerige essay's en zelfs afzonderlijke nummers gewijd. Vernoemen wij Urbain Van de Voorde, Marnix Gijsen, Karel Jonckheere, Johan Daisne, Paul de Rijck, Jan Schepens, Paul Rogghé, Marnix van Gavere, Hubert Lampo, Piet Van Aken, Luc Van Brabant, August Vermeylen, Gaston Colle, Herman Van Snick, a.a. Daarenboven verschenen naast het scheppend werk, vooral van jongeren, geregeld kronieken over poëzie, proza en plastische kunst.

Bovendien werd gepoogd de literatuurliefhebbers zo uitvoerig mogelijk in te lichten over alle in Vlaanderen en in Nederland verschenen boeken.

Ook werden artikels opgenomen over diverse culturele onderwerpen.

[p. 5]

Naast deze activiteit werd een Arsenaal-reeks opgericht waarin tothiertoe reeds dichtbundels van Boeckaert, Biliet, Berkenman, Van Ruysbeek, Tony van Putte en Valère Coopmans verschenen.

Dit alles bewijst dat wij werk hebben gepresteerd dat kan beknibbeld worden - dit is trouwens niet zo heel moeilijk - doch dat vrij uitzonderlijk is voor een tijdschrift voor jongeren dat zich met een geringe tegemoetkoming van overheidswege moet tevreden stellen.

Wij durven dan ook hopen dat bij het ingaan van een zesde jaargang de bevoegde instantie even onze werkzaamheden onder oog zal nemen en ons een steun toezeggen die in overeenstemming is met aard van onze prestaties.

Wij willen tevens van deze gelegenheid gebruik maken om onze lezers van harte te danken voor het vertrouwen dat zij ons schonken, terwijl wij hopen dat zij ook in de toekomst onze activiteit met dezelfde belangstelling zullen blijven volgen.

Rik Lanckrock

Hoofdredacteur