Arsenaal. Jaargang 4

[p. 46]

Boekbespreking

Mark Twain: De avonturen van Tom Sawyer; 218 blz. idem: De lotgevallen van Huckleberry Finn; 208 blz. Uitgave De Sikkel, Antwerpen-Haarlem.

Twee werken die torenhoog staan boven dat wat we gewoon zijn als ‘boeken voor de jeugd’ voorgeschoteld te krijgen. Twee waarachtige meesterwerken die ondanks hun ouderdom nog niets van hun charme's hebben verloren.

Gemoedelijke humor, rake millieu-schilderig en, bovenal, uitstekende karaktertekening zijn de bijzonderste eigenschappen van beide boeiende verhalen.

De fantastische Tom Sawyer, de langs de zelfkant van de maatschappij levende Huckleberry Finn, de negerslaaf Jim, het zijn allen personages, of liever ‘mensen’, die bij de lezers een onvergetelijke indruk zullen nalaten. We vinden er iets van onszelf in terug. Wie speelde in zijn jeugd nooit ‘Robin Hood’, wie was nooit de leider van een bende zee- of struikrovers? En net als Tom kenden we allen een Becky, een meisje dat ons gelukkig maakte wanneer ze ons mee in haar prentenboek liet kijken.

Ook het ‘sociale milieu’ is op fijnzinnige wijze getekend. Een klein fragmentje zal U dat duidelijk maken: we bevinden ons in de Zuidelijke Staten van de U.S.A. tijdens de periode van de slavernij. Huck Finn spreekt tot een dame-van-stand: ‘...er is een cylinder gesprongen.’

‘Lieve help! Is er niemand gewond?’

‘Nee mevr... Een neger gedood.’

‘Nou dat is een geluk, er worden wel eens mensen bij gewond.’ (blz. 150).

We danken E.M. Cameron om de vlotte vertaling en de Sleutel om de zeer verzorgde uitgave van deze werken waaraan jong en oud genoegen zal beleven.

Paul Berkenman

Dr. Melchior: De Eerste walvisvaart van de Willem Barendsz. - Uitgave Gortmer, Haarlem. 240 blz.

Na een korte, prettig voorgestelde historiek van de Hollandse Walvisvaart vanaf de XVIIe eeuw, krijgen we een uitvoerig relaas van de tocht, tijdens de winter 1946-47, van de ‘Willem Barendsz’, de nieuwe Nederlandse walvisvaarder.

Deze tocht, waaruit zich voor onze Noorderburen een nieuwe belangrijke economische tak ontwikkelen kan, wordt hier op een zeer boeiende wijze verhaald.

Dr. Melchior, die als scheepsarts de expeditie meemaakte, kan vertellen. Wij krijgen een levensechte voorstelling van de harde, soms weerzinwekkende toestanden aan boord van het schip. Er ligt in dit boek een bitterheid om de ellendige levensvoorwaarden verborgen onder officiële ontvangsten en veel uiterlijk vertoon.

Wie van interessante reisverhalen houdt zal in dit boek voorzeker zijn gading vinden.

Tenslotte ware het een onvergeeflijke fout niet te wijzen op de prachtige en passende illustraties waarmede de schrijver zelf zijn werk zo overvloedig verluchtte.

Paul Berkenman

[p. 47]

Tob knapt het op, door Sjef Uyttenmeer.

Een zeer verzorgde uitgave van ‘De Sleutel’ met enkele fijne pentekeningen. Het verhaal heeft ons echter geen ogenblik kunnen bekoren. Het duurt tot halfweg het boek eer er wat vaart in komt. Maar dit redt dan ook niet veel. Het ganse verhaal wemelt van stopwoordjes zoals: heus, werkelijk, helemaal, eigenlijk, natuurlijk, effe, trouwens, eventjes, gewoonweg, eenmaal en nog andere, waardoor schrijver zijn verhaal zo lang mogelijk tracht te maken, maar daardoor van zijn onmacht om een degelijk kinderboek te schrijven getuigt. Een goed verhaal voor kinderen moet ons telkens voor nieuwe verrassingen stellen en mag de aandacht niet doen verslappen. Kinderen en dan nog vooral jongens lezen een boek alleen voor het verhaal, hoe zinloos dit ook blijken mag.

Als echt Hollands boek heeft ‘Tob knapt het op’ er ook wel enige goede, maar vooral al de slechte eigenschappen van. De Hollandse gemoedelijkheid vervalt meestal in een gezeur, dat zelfs de meest toegevende lezer de keel uithangen zal. Waar schrijver zonder verpinken heer en prikkeldraad onzijdig maakt, is het werkelijk al te bar!

Tony van Putte

N.V.T. nr. 5 en nr. 6. - Uitgave Ontwikkeling, Antwerpen.

Zoals in de vorige nrs. van dit en vrijwel alle Vlaamse tijdschriften staan de essay's op een hoger peil dan het scheppend werk. Dit mag enigszins verwondering wekken, aangezien wij op zuiver intellectueel gebied minder belangwekkende figuren hadden dan in onze kunstenaarskringen. Wat onze poëzie betreft: deze staat beslist beneden het gewenste, zelfs beneden het middelmatige peil. En ook het proza, dat in de nog vrijwel talrijke tijdschriften gepubliceerd wordt, stemt ons niet enthousiast.

Een van de beste verhalen die wij in N.V.T., en stellig het beste dat wij in deze twee nrs. aantreffen is ‘De Refractair’ van Joris Blondiau, een nog jonge man waarvan wij stellig iets goeds mogen verwachten. ‘De Refractair’ is het werk van een belofte, niets meer. Het is vaak te sentimenteel, de dialogen zijn onwaarachtig, ontknoping is niet aanvaardbaar of onaanvaardbaar voorgesteld, er is stellig invloed van Dostojewski's ‘Schuld en Boete’, maar er steekt temperament in, een zekere vlotheid en, ondanks al deze bezwaren, een spanning tot het einde.

Aan het essay van Camille Huysmans hebben wij het meest genoegen beleefd. Hoe kon het ook anders? Huysmans vond in ‘Reinaert en Uilenspiegel’ immers zijn volle gading. En in de karaktertrekken van beide typen kon hij willens nillens zichzelf typeren. Zijn essay vonkt van vondsten. scherpzinnigheden, ironie en vinnigheden. Soms, treffen wij er weliswaar enkele paradoxen in aan, doch men moet Huysmans nemen zoals hij is, een persoonlijkheid. En daarbij heeft hij stijl, schrijven kan hij en nergens bezondigt hij zich aan literatuur. Kortom deze bijdrage deed ons betreuren dat Huysmans niet meer heeft geschreven of uitgegeven.

M. Rutten, die een artikel aan P.C. Hooft wijdt, zou meer rhythme in onze poëzie willen. Goed, maar het blijkt al te zeer dat Rutten te weinig aandacht aan de inhoud besteedt. Zijn poëzie kronieken in ‘De Vlaamse Gids’ zijn daar tevens een getuigenis van. Het is gewoonweg ergerend hoe deze man, een dr. dan nog, de waarde van de poëzie uitsluitend aan de vorm tracht te toetsen.

Verder verwijzen wij naar essay's, die het lezen en het bezitten waard zijn, nml. ‘De gewetenscrisis van Aldous Huxley’ door René Berghen en ‘Shakespeare tegenover Staat en Maatschappij’ door P. Geyl.

Simon Vestdijk's verhaal of liever zijn proza ‘Arcadië’ heten wij schitterend en knap geschreven, doch het ontroert ons niet, er is niets menselijks in.

Remi Boeckaert