Arsenaal. Jaargang 3

[p. 61]

Er werd me in Hellas eens verteld...

‘Maar men kon 't zonderlinge feit van deze bodem-afwezigheid niet verklaren.’

Ik ben archeoloog. Meer mens dan archeoloog. Bij vele van mijn collega's is het andersom. Zij beweren dat ik dichter ben. Daar is iets van. Want een zuivere wetenschapsmens, een denkend hoofd alleen, bestaat niet. En het is maar goed ook. Zie je me daar zo'n hoofd alleen. 't Is om van te schrikken. Neen, laten we ernstig blijven. Steeds als archeoloog ‘voel’ ik iets. Ik tast intuïtief. Ik weet dat iets zus of zo moet zijn. En dan, dan slechts tracht ik door redenering, documentatie of opgravingen mijn ‘voorgevoel’ te bewijzen. Heeft me dit de spotlust van vele collega's op de hals gejaagd, dit heeft me zonderlinge zaken doen ondekken. Zo herinner ik me eens in Hellas... Maar neen, laat ik tot mijn verhaal komen.

De regering had mij en mijn vriend Johan D. aangeduid om opgravingen te verrichten in Griekenland. Wij kozen Korinthe uit. De reis was aangenaam. Kalme zee, lieve stewardessen, goede wijn en landschappen met drie afmetingen. We logeerden even buiten Korinthe, in een vergeten gehucht, bij een boer; ik houd niet van de Griekse hotels. We graafden... Ik voelde, dat we hier niets zouden vinden, maar Johan drong aan. En achtervolgde ons het Griekse Noodlot? Pas hadden we een paar meter gegraven of we vonden pottescherven. Pottescherven, pottescherven, steeds pottescherven. Hier en daar was er iets op te zien of te ontcijferen, maar niets interessants. We zullen hier niets vinden, mompelde ik soms. En dit maakte mijn vriend wrevelig. En toen...

We zaten, zooals gewoonlijk, 's avonds bij onze gastheer. We dronken. - Je weet, sprak hij, dat het hier de streek is van Diogenes, de filosoof die leefde in een ton. We knikten. Ik heb altijd verachting gehad voor Diogenes. Het is de enige filosoof, welke ik, en dit reeds van in mijn studententijd, niet kan uitstaan. (Een psychiater zal me eens moeten uitleggen waarom.)

- Wel, vervolgde onze gastheer, hier op de marktplaats leefde hij, daar nevens de fontein. Daar stond zijn ton. En hier in de bergen ligt hij ook begraven. Toen hij stierf gebeurde er iets zonderlings. - We keken op. Alweer een van die fantastische

[p. 62]

legendes! - Een morgen lag Diogenes dood in zijn ton. Men droeg hem in de bergen en begroef hem onder stenen en rotsen. Witgeblaakt waren ze door de zon. Zo had hij het steeds gevraagd. Iedereen keerde terug naar de markt, waar zijn ton stond. En daar, daar vond men de ton weer, maar... zonder bodem. Niemand had die bodem zien verdwijnen... En geen mens heeft die bodem meegenomen. Geen mèns. Maar weg was ie. Wèg. Er werd geredeneerd. Vlug en goed, gelijk 'n cynicus of 'n groot veldheer kan. Maar men kon dit Goddelijk raadsel niet verklaren. Want dat men voor een Goddelijk raadsel stond was zeker.

Onze gastheer wachtte. - En dan? vroeg ik. Want ik had alles gezien. - Dan? Niets meer. Mijn vriend Johan lachte. Eventjes maar, want vele ernstige gezichten keken in de schemeravond. - En heeft niemand waarlijk daaraan verklaring gegeven? - Niemand...

Ik weet niet wat er gebeurde in mij, maar er was waarheid, geheimzinnige waarheid in dit verhaal. En ik zóu de oplossing vinden. Die ton-bodem wàs niet weggenomen door een straatjongen of een huisvrouw. Dat stond vast. Dit wegnemen was een teken. Een teken, van wat?

En 's nachs had ik een zonderlinge droom. Had ik te veel wijn gedronken, te veel pottescherven opgegraven of te lang in de zon gestaan? Ik weet het niet. Overspannen was ik, dat was zeker. Ik droomde van Diogenes, zag gans zijn ellendig leven als een film voor mijn gesloten ogen, zijn dood, de witte rotsen, waarop eeuwigdurend een brandende zon scheen, de bodemloze ton en dan voortdurend pottescherven. Pottescherven overal, op de markt, in de ton, onder de ton... Ik schoot wakker. Mijn besluit stond vast. Morgen zou ik graven, graven waar Diogenes leefde. Ik zou er iets vinden.

En inderdaad. Wij vonden er iets... Pottescherven! Johan lachte.

Maar op een van ze stond een kwatrijn, duidelijk leesbaar. Ik vertaalde het als volgt:

‘Indien we niet ons Ik, die bron
van 't Al, aan 't leven wrillen bieden,
dan wordt dit leven deze ton,
een ijdel vat der Danaïden.’

Karel Haerens.