Arsenaal. Jaargang 1

[p. 521]

Boekbespreking.

‘Verhalen’, door Karel van de Woestijne. - N.V. Standaard-Boekhandel. - 1944. - 91 bldz. - Gew. uitg.: 120 fr.; luxe uitg.: 360 fr. (ingen.); 480 fr. (gebond.).

Aan de hand van dezen bundel stelt zich de vraag of dit laatste werk ons een dieper inzicht verschaft in het geniaal kunstenaarschap van Van de Woestijne.

Anderzijds rijst een nevengedachte op: Zou Van de Woestijne, moest hij nog in leven zijn, tot het uitgeven van deze novellen besloten hebben?

Op beide vragen meenen we, tot onze zeer groote spijt, ‘Neen’ te moeten antwoorden. Deze verzameling brengt ons wel een uitbreiding, een vervollediging van Van de Woestijne's oeuvre doch dit is en blijft van zuiver kwantitatieven aard. Kwalitatief werd ons zeer wening gebracht.

We dienen nochtans toe te geven, dat het initiatief van Standaard-Boekhandel uit litterair-historisch standpunt te loven valt, doch litterair-critisch kan deze vaststelling niet bijgetreden worden. Dit 8-tal novellen openbaart ons in groote lijnen eerder een middelmatig novellist, geenszins den Meester die Van de Woestijne was.

Het is echter begrijpelijk, dat in een paar goed-geslaagde novellen de geest en het meesterschap van den grooten auteur tot hun recht komen. Dit is o.m. het geval in ‘Het Late Bezoek’, waar hij onverbiddelijk de gemoedsroerselen uitrafelt en de laatste hartvezel blootlegt - hij voelt zichzelf besmeurd met al het verderfelijke, met al het lage der menschheid - dit smartelijk gevoel, dat uit het grootste deel zijner gedichten spreekt vindt men in dit proza terug.

Ook in ‘De Brief’ treedt zijn knap ontledingsvermogen van de complexe psychische toestanden op den voorgrond. Zijn figuren worden door hartstochten verteerd en blijven berusten in hun eentonig burgerlijk leventje. Die bourgeoisziel kende Van de Woestijne door en door en het is juist hetgeen brandt in het innerlijke dezer ziel, het laag-bestiale, dat hem aantrekt als het obsedeerend thema van zijn novellen.

‘De Ontmoeting’ om de aangrijpende diepmenschelijkheid,

[p. 522]

‘De Inbreker’ om de origineele voorstelling van het dubbel leven van den bourgeois en ‘De Vrijheid’ om de fijne uitbeelding van een onder een minderwaardigheidsgevoel geslagen zonder ling, kunnen eenvoudigweg ‘geslaagd’ genoemd worden.

De andere novellen zijn van een gewoon gehalte in het licht van Van de Woestijne's buitengewoon proza- en poëzietalent.

R.L.

‘De slag om Antwerpen’, Uitg. ‘De Sleutel’, Antwerpen. - 66 blz. + 86 foto's.

Het feit dat Antwerpen door de V-bommen erg werd geteisterd kan het onderwerp worden voor een ontroerende roman. Trouwens, er wordt over minder schokkende gebeurtenissen geschreven. Natuurlijk zou de mensch op het voorplan moeten gebracht worden. Voor een romancier, die een historische roman wenscht te schrijven, is ‘De Slag om Antwerpen’ van documentaire beteekenis. Maar degenen, die zich kunnen tevreden stellen met de zakelijke taal van wetenswaardige gebeurtenissen, die met prachtige foto's werden geïllustreerd, zullen zich ‘De Slag om Antwerpen’ aanschaffen. Vooral de Antwerpenaren zullen dit document van hun geteisterde stad in albumvorm willen bezitten.

R.B.

‘Prutske’, door Styn Streuvels, vierde druk, uitg. Lannoo, Tielt en ‘De Standaard-Boekhandel’. 228 blz., 55 Fr.

Waarom zou men over zijn kind niet mogen schrijven? Niet alles moet door schokkende gebeurtenissen geïnspireerd zijn om te worden verwoord. De waarde van het werk hangt vooral af van den doordringenden kijk van den schrijver op de dingen uit het leven. Jonckheere schreef wel over ‘Tita’, zijn berucht geworden klodhond! Ernest vertelde over zijn zoontje, ‘Kiki’, maar zijn vertelseltje was slechts praat ‘voor’ in plaats van ‘tegen’ den vaak en Elsschot maakte van een dramatisch gegeven een satire, een meesterstukje, ‘Tsip’.

Met ‘Prutske’ wordt nogmaals bewezen dat Streuvels een psycholoog is. Er komen nochtans geen geweldige conflicten op het tooneel, alleen maar de kleine vreugden en verdrietjes

[p. 523]

eigen aan het kind, dat zich voedt met fantasie en zich vermaakt met poppen en dieren. Streuvels typeerde het zieleleven van zijn kind, dat hij in zijn geestelijke evolutie volgde. Een merkwaardige bijdrage over de psychologie van het kind door een letterkundige gezien.

R.B.

‘Twee XVI^e eeuwsche dialogen’, naar den oorspronkelijken tekst - uitgegeven, ingeleid en verklaard door F.V. Toussaint Van Boelaere. - Klassieke Galerij N^o 20, 1945.

Prof. Paul Frederick die het eerst op de waarde van het palmflet ‘Eenen poeetschen dialogus genaempt Calvinus’ heeft gewezen drukte meteen zijn spijt uit dat de Nederlandsche palmflettenschat onaangeroeid bleef. Deze uilgedrukte spijt trof echter het oor van Toussaint Van Boelaere die het op zich nam het palmflet waarvan sprake en dat hij terecht een unicum noemt wat nader toe te lichten. Zijn hypothese omtrent de personaliteit van den zich zelf Coppen Gielis noemenden auteur is zeer merkwaardig en licht ons de moraal van de XVI^o eeuw wat nader toe. Wij treden deze zienswijze na de lezing van dezen kruimigen en insinueerenden dialoog op de beroeringen van de fel omstreden gebeurtenissen dezer eeuw, volkomen bij. De verklarende nota's stellen ons ruimschoots in staat deze twee dialogen ten volle te genieten.

Een werkje dat sympathiek stemt om zijn smaakvolle uitgave en niet het minst om zijn voortreffelijken inhoud.

M.V.C.