Arsenaal. Jaargang 1

Da nobis pacem....

MELCHIOR KUNDER komt niet meer in de kerk.

Melchior Kunder. De man die heereboert op de Roothoeve. Vijftien hectaren wijd en goed land. Hij komt niet meer in onze kerk, en daar spreken de menschen schande van in het dorp.

D'er zijn er die beweren dat zij weten waarom hij dat gelaten heeft.

Ook onze oude grijze pastoor, de goede herder, want hij schuddebolt over het geval en zegt: ‘Hij heeft ongelijk.’

Anders was Kunder nochtans in den kerkraad en ingeschreven in God weet hoeveel andere kristelijke genootschappen.

Uit zijn stam werden mannen met kristelijke vuisten geboren. Een voorvader van hem, Christiaan Franciscus Kunder, is doodgestoken in den boerenkrijg te Overmere, waar nu dat standbeeld prijkt, en één van zijn ooms, Paulus Ludovicus Kunder heeft met zijn bloed den grond van Castelfiardo gewijd.... God hebbe hun ziel.....

Maar Melchior blijft nu weg uit de kerk. Nu met den oorlog....

Den zondagvoornoen treuzelt hij elken keer den kant van Korenges bosschen op. Wijdbeens en sterk. Een man als een

[p. 136]

levende anaal uit de geschiedenis van zijn voorgeslacht, die vechters waren en dijkebouwers langs de Schelde, en die het land vruchtbaar hebben gekeerd, vele jaren her.

Gaat hij bidden den zondagvoormiddag?

Ik weet het niet en de oude boomen vertellen het niet verder, zooals de menschen dat zouden doen....

Maar hij gaat niet naar de kerk zooals dat hoort.... en dat is zoo gekomen....

Verleden jaar. Met den herfst. Het was toen het derde oorlogsjaar.

Het regende reeds den godganschen dag. Zoo van dien fijnen, killen motregen. En d'er was ook al wind die de bronzen saplooze blaren voor 't eerst weer rijzen deed. Vroeg viel de avond in.

En toen kwam plots een schamele schaduw van een vrouw op die groote Roothoeve aan. Los door het Root heen was ze komen stappen. Los door dien klammen regen en dien jongen wind. Ze was mager, en moe, en nat, en modderig.

En dan zat ze een pooske achter den Leuvenschen kachel zich uit te warmen. Zoo'n schamel hoopken mensch.

Ze kenden haar wel, daar op de Roothoeve. Van den kant van het dorp was ze ergens en Beerend Tjanne werd ze genoemd bij de menschen. Vijf jaar her was haren man verongelukt in den Zavelput in het Rompeland en ze was daar blijven zitten met drie onnoozele schaapkens van kinderen, en toen was kort daarop de oorlog als een afgrijselijk spook ook over dit land gekomen.

Dat wisten ze van haar en dat overpeinsden zij terwijl ze daar zat, als een worm ineengedoken achter die stoof.

En toen heeft ze met een haast stemloos geluid gevraagd, toen Melchior Kunder en zijn vrouw daar alleen met haar zaten.

- ‘Kunt ge me wat verkoopen? Tarwe of rogge en wat eiers voor mijn ziek kind. Ik kan niet veel betalen, dat weet ge wel, maar ik kom ook niet bedelen, ik heb wat geld. Ik heb er me krom voor gewerkt om dat te hebben. Met twee gezonde kinders zit ik en een ziek, en zonder man. Maar ik zou toch graag wat koopen.’

[p. 137]

Koopen zei ze? En ze zat daar zoo schamel in die nattige modder dat ze een verslagen en uitgemergeld menschenbeeld geleek.

En toen had Kunder ‘Zoo’ gezegd en zijn vrouw aangekeken. Maar die keek van de werke weg als de honden.

‘Zoo’ zei hij enkel.

Dan viel er een lange stilte. Een lange doodsbange stilte waarin het bleeke beenderige wezen van de vrouw van dien grooten sterken boer naar die dikke boerenvrouw keek. Ze bezag ze zoo smeekvol beiden met haar diepe, blauwe oogen, waaromheen donkere kasten sloten.

En toen was die boerin ook begonnen. Een heele litanie van oorlogsellenden die zij, boeren, te doorworstelen hadden....

En daar stond die groote boer aan het venster. Die groote blok van een boer. Hij stond daar. Onbeweeglijk door het venster naar dien regen te kijken die traag over het hof neerzeeg.

Ze hadden ook miseries deze menschen. Tjanne keek rond in de keuken naar al die nieuwe meubelen, naar al dien welstand. Zoo was dat hier vroeger toch niet geweest? Het wrokte in haar. Wisten zij wat miserie, eigenlijke miserie was?

Zooals zij dat wist ginder in haar huis aan den rand van het dorp.

En daar was dat mensch terug. Die boerin met haar vet rood wezen, met drie blanke eiers in haar eeltige vingers.

Tjanne keek haar wezenloos aan, zoo schijnbaar oud en moe als ze daar stond met oneindig veel droefheid in haar blauwe kijkers.... zooals een geslagen hond, zonder verroeren....

Ze wist verder niet dat ze die eieren aannam, want ze trok haar schrale hand niet terug. De groote groene keuken en de vetroode boerin en die groote boerenblok en de drie stomme eiers, het draaide alles in haar hoofd, onwezenlijk als iets dat in een droom gebeurt...

Melchior Kunder wendde zich af, toen hij dat schamel menschke daar zoo zielig staan zag met die drie eiers....

Had de bliksem plots in zijn erf ingeslagen, zonder onweer, hij zou niet meer geschrokken zijn dan.... wanneer Tjanne

[p. 138]

plots die eiers neersmakte tegen den blauwen vloer en waanzinnig wild door de keuken schreeuwde:

- ‘Beesten die ge zijt, weet gij niet dat ik drie kinderen heb en geenen man.... weet gij niet dat wij honger hebben....

Waarom kunt gij mij niet wat tarwe geven en moet ik krepeeren met mijn schaapkens van kinderen?.... Beesten.... gaat gij maar voor den pastoor zitten.... voor ons Heer in de kerk, schijnheilig, en luistert gij maar naar den preek van den pastoor.... bemin uwen naaste als u zelve.... maar als gij daar nog komt, dan kan ik, dan wil ik daar niet meer zitten, neen ik, nooit.... Beesten.’

Smak.

De deur viel dicht.... over het erf liep een vlugge stap, die moe leek en beangstigd.... De kettinghond blafte heesch.... en de regen sijpelde op het dak van de veranda.

Een dichte stilte hing loodzwaar in de sombere keuken, voelbaar en streng was ze die stilte....

Tot plots de boerin loskwam als een wekker in den vroegen morgen en het huis vol ratelde met heel hel geluid.

Maar de boer stond onbeweeglijk voor het groote venster... hij had den kruipenden gang gezien van dat mensch.... tot aan het groote hek.... daar was ze verdwenen.... maar hij volgde haar in gedachten door het Root tot aan haar simpel huizeken bij het oude dorp, en onderwijl overdacht hij wat ze door de keuken geslingerd had, die felle woorden.

Zwaar en vuil was de avond, en de regen pletste onophoudend neer op de verlaten velden en over de lage huizen waar geen licht naar buiten week.... Hoog in de lucht hing het doffe gezoem van de boomenkruinen in den najaarswind en langs den grijzen hemel schoof de lugubere donkerte van meer-zwarte wolken.

Door het zompige Root polste een zware duistere man in de richting waar het dorp inkzwart vlekte.

Hij vocht zich een weg door dit woeste weder en door dezen moerassigen grond. Voorovergebogen vanwege den last

[p. 139]

op zijn schouders schreed hij traagzaam en zuchtend voort. Hij leek zwaar, die last, want de man rustte bijwijlen.

Bij het dorp beterde zijn gang en weldra werd het een regelmatig geklop van zijn klompen op de straatsteenen.

Voor een laag, scheef huizeken bleef hij staan als om te rusten. Het avondgebed der kinderen drong tot hem door....

....Geef ons heden ons dagelijksch brood....

Hij stootte brutaal met zijn zware schouders de scheeve deur open en stond in een proper armoedig keukentje met een smal, oud vaal licht.

De kinderen hielden op met bidden en keken met ronde vraagoogen naar dien zwaar beladen grooten vent....

Melchior Kunder, was dat.

Hij stond in dat kleine plaatske, beschaamd en groot. Onhandig zette hij zijn zware vracht neer en schudde de nattigheid van zijn kleeren.

Schuw keek hij naar die vrouw die hij vanmiddag ook gezien had in zijn ruime groote keuken en aan wie zijn vrouw ook miserie had geklaagd. Het was of ze hem nu anders voorkwam, moediger en mooier ook.

Toen sprak hij schor:

‘Ik heb hier van alles wat.... tarwe en een stuk spek, wat eiers en melk voor uw ziek kind.’

Hij keek op en zag een armbloedig bleek ventje naast de stoof in een bedje van zetel en stoel en een blauw kussen liggen.

- ‘Goedenavond’.

Hij stond weer met den houten appel van de klink in zijn ruwe hand.... sterk en groot.

‘Ge moet voor mij niet weg blijven uit de kerk.... ik ga er niet meer heen.... ik hoor daar niet thuis zooals jullie.... Ik bemin mijn naaste niet als mijzelve.... dat heb ik nu gevoeld.... maar als je wat noodig hebt... kom gerust... goeden nacht.’

Sleepend schuurde de deur dicht, en Tjanne legde er weer den zak tegen onderaan, voor den kouden tocht.

Je moet het voor mij niet laten, alsof ze het toch zou ge-

[p. 140]

daan hebben. Neen, dat zou ze niet.... dat zou immers niemand die zoo 't bidden noodig heeft als zij en dat van moeder heeft geleerd. Moeder. Wat zou ze verwonderd kijken als ze nu hooren moest dat zij dat gezegd had, misschien zou ze er droef om zijn. Misschien wel....

Sprakeloos stonden ze daar in dat kleine huizeken, de moeder en de kinderen, als was Sinte Marten zelf hier binnen gekomen, echt en waarachtig als een levend mensch.

Dan moest moeder nog eieren bakken en brood snijden met smout, en melk mochten ze drinken inplaats van malt. Maar moeder was wonderlijk verstrooid bij al dat festijn.

Laat in den avond werd het avondgebed voortgebeden.

‘Voor Sint Elooi, dat hij onze dieren en onze vruchten beschermt.’

- ‘Wees gegroet....’
‘Voor onze overleden familieleden en kennissen.’
- ‘Wees gegroet....’
‘Voor vader.’
- ‘Wees gegroet....’
‘Voor den vrede.’
- ‘Wees gegroet....’
‘Voor de ziel van den mensch die ons eten bracht’.
- ‘Wees gegroet....’

Zoo is het gekomen dat Melchior Kunder niet meer in de kerk komt en dat de menschen er schande van spreken.

Tjanne heeft hem weleens gezegd, een zondagvoormiddag dat hij naar Korenges bosschen trok om het zoo niet op te nemen, maar hij schudde zijn hoofd en ging verder....

Daarom zegt de pastoor dat hij ongelijk heeft en dat is zoo, maar wij moeten allen bidden, voor onszelf, voor anderen als Melchior Kunder: ‘Geef ons vrede... DA NOBIS PACEM’.

Gaston van der Gucht.