Arsenaal. Jaargang 1

Filosofie van een kater.

Tipsie, de kater ligt op het hooi in de zon.

Het is een droefgeestige zon. Telkens er een wolk overheen schuift verwacht hij er zich aan haar betraand gezicht te zien.

Tipsie ligt hoog op de mijt. En zoo kan hij uitkijken over de meerschen, die in de verte met de lucht verwazen. Een zee van gras lijkt die vlakte, met den bleeken glans van een beek er doorheen, en altijd weder dreven met populieren. De bladeren trillen, en al worden ze doorstraald van het hersftlicht, het vaarwel leest ge er in. Ge hoort het in hun lied dat één zucht is, vol van droeve mijmeringen en verborgen wee.

Er loopen koeien in de meerschen.

Er zwermen vogels in de lucht; musschen? Hoort Tipsie hun tergend getjilp niet in de hulsthaag rondom het erf?

Een zwaluw scheert voorbij naar zijn nest in den paardenstal. ‘Een stal waar het geluk dient,’ zeggen de menschen. Gek, hoe de menschen altijd behoefte voelen om het geluk aan een beest toe te schrijven. Alsof ze niet weten dat het geluk in henzelf ligt!

Smaller wordt de spleet van Tipsie's oogen.

Er is niets in de wereld zoo belangwekkend als een mensch.

Tipsie likt zijn snorrebaard, uit spot of uit waardeering, wie zal het weten?

Oud is Tipsie. En al wat hij ervaren heeft aan wijsheid, ligt hij te bepeinzen, uit pure gewoonte, omdat hij een peinzer is.

Toen hij, met zijn moeder, voor het eerst in het licht van den dag kwam, hamerde zijn hart. O, het liefst had hij onder haar weggekropen om zijn oogen te sluiten aan de warmte van haar tepel. Want zoo overweldigend groot was de hemel, zoo

[p. 112]

dreigend de boomen, zoo zwaar stonden daar de huizen, zoo vreemd klonken de geluiden die hem voorbijschoten. Honderd keer voelde hij zich sterven, duizend angsten staken in zijn lijf. Wondere beesten kwamen naar hem toe op twee pooten, met puntige bekken, een heel stel dat hem aangaapte met vijandige oogen. Ergens blafte een hond; het geluid zinderde in Tipsie's pooten.

Dicht naast moeder liep hij voort, verlangde tenslotte naar een mensch, als naar een redding.

De mensch was goed, zei moeder. Maar hoe zag hij er uit?... Tipsie had misschien gedroomd dat het iets was als melk en rust, dat het zon en licht was, muziek en liefde... Hij weet het zelf niet meer. Alleen herinnert hij zich dat de mensch plots voor hem stond, als iets... Waarom Tipsie niet dadelijk heenliep?... Omdat zijn moeder bij hem was, en er waren die menschenoogen. Ze keken Tipsie aan en hij vond er een wereld in, vol geheimzinnige titanische krachten. Hij zag er een licht in, door duisternis beloerd, een wenk en een dreiging, een rust en een...

- Storm-moet het geweest zijn. Die ineens opborrelde met groot misbaar, met harde en snijdende woorden.

Wellicht waren het vloeken. Want menschen vloeken altijd als ze hun eigen persoontje geen meester zijn. Kleine katers vluchten er voor weg, maar ouderen verkneukelen zich om die dwaasheid. Tipsie is er toen voor weggehold, miseriekatje, dat te bibberen zat onder een haag. Vijandigheid begluurde hem van alle kanten. Alleen de zon drong tot hem door met zachte streelingen en tusschen het gras lachten witte bloemen, hun geel hartje bloot.

Vreemd stil werd het in Tipsie, zooals bij iemand voor wie alles afgesloten is.

Over de straat liep de dood met vreeselijk geraas.

En menschen gingen voorbij.

Tipsie begluurde ze door de stekelige hulsthaag. Er was veel verschil tusschen menschen en menschen!

Hij zag oogen die straalden als de zon. Hij hoorde een lach, frisch als een voorjaarsregen en in een stem trilde soms een klank, droef als dwarrelende bladeren.

Tipsie voelde er zich door aangetrokken, als de mot door

[p. 113]

de kaars. Groot werd het verlangen om naar moeder terug te keeren, en zich herinnerend haar zoete melk, haar streelingen, hun nest in het hooi, haar vermaningen zelfs, kroop hij onder de haag uit. Maar op hetzelfde oogenblik hield zijn hart stil. Een paar oogen keken hem aan, een muil, een roode tong, scherpe tanden... De straat, die te blinken lag in de verlatenheid van het middaguur, de huizen aan den overkant, waarvan de vensters als lichten schenen te branden, de hond, alles dwarrelde rond in een draaikolk, waarin Tipsie meegetrokken werd. Hij voelde zich verloren. Toen blafte de hond.

Tipsie's haar rees omhoog, zijn staart zwol, door zijn lijf joeg een gloed. Hij blies naar het monster, zijn haat en zijn angst tegelijk, al de vijandschap, die sedert eeuwen tusschen kat en hond had bestaan. Zijn kleine nagels kromden zich, zijn oogen waren als van glas, maar hun blik priemde en stak. Tipsie voelde zelf den steek en pathetisch Werd hij in zijn roerloosheid. Het was wellicht het raadsel van dat verzet dat zooveel indruk maakte op den hond. Zijn geblaf werd een zacht keffen, een flauw gejammer, een roep om hulp. Toen viel de stilte. Waarin de gespannenheid uitgroeide naar verwondering, en verwondering die rijpen wilde...

Maar zoover kwam het niet. Daar waren menschen; twee kinderen.

Hun oogen waren vol van het licht van de zon en de woorden dansten op hun lippen.

Zacht en klein school Tipsie weg in de armen van het meisje, zijn leven tusschen de menschen tegemoet!

Of het gelukkig is geweest?

Er is geen antwoord te geven op zoo'n vraag, want Tipsie weet niet of hij over zijn leven bij de menschen zou moeten lachen of weenen. Zooals alles, waarvan men zich veel beloofd heeft, teleurstelt, zoo is de mensch voor Tipsie geweest. Zijn katerinstinct heeft hem het veelzijdige en het tegenstrijdige in den mensch doen ontdekken, zoodat hij hun intonatie al zoo goed kent als den roep der katten.

Hij heeft de menschen begluurd, in huis en op straat, dag en nacht. Den schijn kon hij aannemen of hij te sluimeren zat, maar tusschen de smalle spleet zijner oogen vonkte zijn blik, een beetje sceptisch en koel. Hij hoorde hun gepraat, en praten doen

[p. 114]

ze altijd. Dreigende woorden hoorde hij, wie weet aan welk adres. Venijnige, harde, kwetsende woorden, maar hij, voor wie ze bestemd waren, hij hoorde ze niet. Zalvende woorden hoorde Tipsie, jammerklachten, medelijden... maar het bleef daarbij. De mensch haalt de schouders op over wat hij niet zelf ondervindt. Och, Tipsie weet het; menschenwoorden zijn als de wolken die komen en gaan langs den hemel. En noem den dag dat er geen wolken zijn!

Over liefde en trouw spraken ze. Fluisterstemmen in den avond, die zacht waren als lammekens, vol grootmoedigheid en edele bedoelingen. Maar de begeerte in hun oogen liet zich niet verschalken! Die zag Tipsie vonken in het oog van het meisje, dat al geen kind meer was. Die hoorde hij trillen, moeilijk bedwongen, in de stem van den jongen. Tipsie zag en hoorde zooveel in een zomernacht!

Hij vroeg zich niet af, lijk Kiki's Hiddigeigei, ‘Warum küssen sich die Menschen?’

Tipsie was een kater met veel intuïtie. Hij kneep de oogen dicht, alsof hij niet zien wou. En in zijn binnenste was er een gevoel van vreugde, van heel nieuwsoortige vreugde. De mensch, denk eens aan, de mensch was tenslotte ook een dier! Het gaf Tipsie voldoening. Wellicht had hij gedacht nu op vertrouwelijker voet te komen met den mensch, maar hij had zich misrekend.

De jongen stak terug in zijn menschheid, hij had zijn vierkantige manieren, zijn ernst en zijn waardigheid terug.

En toen de dag stierf, en het laatste avondrood brandde op de ruiten, zag hij het meisje droomen. Maar droomen met haar oogen open, zoodat hij zich als kater schaamde, zoo belachelijk en kinderachtig was het. Was het leven een komedie? Waren de menschen komedianten?

Tipsie bekeek ze langs vele omwegen en hij keek ze recht in de oogen. Dagen en nachten.

Het leven was schoon, maar de menschen waren grauw van gebreken. Gebreken die zich openbaarden in duizend vormen.

Kiemde niet in iedereen de zucht naar geld? Geld! Hoeden er voor af, of het verworven was door list of door bloed, om het even.

[p. 115]

De strijd voor het geld dreef de menschen tot geniepigheid en twist, tot onrecht en laagheid. De begeerte speelde met den mensch lijk de kat met een muis.

Soms meende Tipsie dat het begeeren der menschen niets anders was dan het heimwee naar het verloren paradijs. Maar de aarde kan niet geven wat de hemel heeft beloofd. Dat wisten de menschen toch. Wijzen hebben vaak aan dwazen om raad gevraagd. Dat staat in oude boeken. Moest de mensch tot Tipsie komen, hij zou hen zeggen: ‘...Aanvaard het leven zooals het is, met zijn raadsels en zijn wonderen. Berust er in. Ge zult in het hart van uw miserie of in de miserie van uw hart nog voldoening vinden...’

Maar de menschen gaan nergens om raad. Verbeeld u, de mensch die alles weet wat er te weten valt!

Tipsie's snor trilt. Zijn groene oogen schijnen verdoezeld in gepeins.

‘De mensch is goed,’ zei moeder.

Ja, hij is goed...

Kijk, hij zal het hoofd buigen en de handen vouwen en zijn gebed zal een gebed om vrede zijn. Hij zal de klokken luiden om de boodschap te verkondigen. ‘Vrede aan de menschen van goeden wil.’ Hij zal zich herinneren wie de boodschap bracht, misschien Hem gedenken, maar zou hij begrijpen dat het een God van Liefde moet zijn geweest?

Als ge dien vredeswensch hebt gehoord, als ge in ieder hart het verlangen leest en ge ziet de weelde en de vreugd van een feest in huis...luister, de woorden zijn dien avond zachter, er ligt innigheid in de gebaren...

Tipsie weet dat alles, ...en hij weet hoe valsch het is.

- Vrede - juicht de boodschap, maar boven dien harteroep gromt het kanon. - Vrede - twinkelt in de ster, maar van de aarde slaat een brand van haat er overheen.

Weet de mensch, dat vrede niet komt over een wereld die ruikt naar bloed?

Tipsie vraagt het zich af. En hij herinnert zich ineens een fabel te hebben gehoord over een wijs man, die met een ontstoken lantaarn liep onder de zon.

Romy De Witte.