Antilliaanse Cahiers. Jaargang 1-2

[p. 135]

XVIII

Een eiland blijft nooit een eiland. Op de een of andere morgen komt de zon op en maakt de bewoners wakker en zij zien met verbaasde ogen dat hun eiland geen eiland meer is.

Aan wie de schuld? De pastoor? De vroede vaderen? De oude kolonisator? De nieuwe krantenuitgever? De bioscoopeigenaar? De schuldige is niet aan te wijzen, want het verraad van iedere bewoner is even groot geweest. Allemaal hebben zij met gekruiste armen toegezien hoe honderd jaar oude bomen, die nooit omgehakt hadden moeten worden, door Portugese werklieden werden geveld naar de aanwijzingen van een zwetende Europese voorman in een kort wit broekje en met een enorme tropenhelm op.

De eerste boom die het slachtoffer werd, was de indju even voorbij de ingang van het katholieke kerkhof. Het was een statige, oude boom, hoe oud wist niemand, misschien was hij wel de oudste boom van het eiland. De boom had iets imposants en tegelijkertijd ook sombers over zich en in de nacht liet hij elk kwartier een van zijn gekromde, gele peulen vallen, die in de nachtelijke stilte een vreemd, knapperend geluid maakte op de stoep voor het kerkhof.

Op een vroege morgen waren de voorman en de werklieden gekomen. Een van de werklieden klom in de boom en een ander wierp hem een zwaar touw toe, waarvan hij het ene uiteinde aan de kroon van de boom vastknoopte. Toen hij weer naar beneden was geklommen, tekende de voorman enkele krijtstrepen op de stam en het kappen begon. Inmiddels had zich een grote groep toeschouwers bij de boom verzameld, vrouwen, kinderen en ook enkele mannen, die met

[p. 136]

zeer veel belangstelling de handelingen gadesloeg, De indju is een taaie boom die zich niet makkelijk gewonnen geeft. Eerst tegen een uur of tien, de zon stond toen reeds hoog aan de hemel, gaf de boom zijn eerste zucht. De mannen die bezig waren met het kapwerk pauzeerden en de toeschouwers maakten enkele passen achteruit. Het werd doodstil. De omstanders gingen niet alleen achteruit uit veiligheid omdat de boom op het punt stond om te vallen, maar ook omdat de zonderlinge, vreeswekkende zucht die de boom had geslaakt, hen automatisch terugdreef. Twee politie-agenten spreidden de armen wijd uiteen en maanden de menigte verder terug, om plaats te maken voor de voorman en de drie werklieden die het touw, dat aan de boom bevestigd was, opnamen en strak trokken. De voorman zwaaide met zijn arm en de twee werklieden die bij de boom waren achtergebleven, hervatten het hakwerk. Nog drie- of viermaal zuchtte de boom en kwam toen omlaag. Iedereen had verwacht dat dit gepaard zou gaan met een oorverdovend geraas en dat de aarde zou beven wanneer de zware stam de grond raakte. Maar de grond trilde niet. De lange, sterke takken die het eerst de grond raakten, vingen de stam op, zodat deze de grond niet raakte.

De eerste oude boom was gevallen en het eiland was geen eiland meer, De stille, hoge wachter bij het kerkhof was verdwenen en het uitzicht in de hele omgeving was anders geworden, ruimer en met meer licht. De boom was gevallen en met hem was een eind gekomen aan vele andere dingen. Droeve begrafenisstoeten passeerden op hun weg naar het kerkhof niet meer onder zijn machtige takken en op zaterdagavonden kwamen dronken mannen niet meer bij de dikke stam slapen. Wanneer het regende, konden de visvrouwen geen beschutting meer vinden onder zijn beschermende tak-

[p. 137]

ken en de kromme, gele peulen vielen niet meer om het kwartier op de stoep.

De val van deze boom was de laatste kans van de bewoners om in opstand te komen. De mannen hadden die nacht hun machetes kunnen slijpen en nog vóór zonsopkomst op post kunnen gaan staan bij de andere bomen, in afwachting van de voorman met zijn werklui en hun bijlen en touw. Maar de mannen hebben hun machetes niet geslepen. Uit de huisjes op de heuvel kwamen die nacht de doffe, eentonige slagen van de tamboer, met af en toe een schrille stem, die zong:

De oude Papa is gestorven
met een dik touw om zijn nek.
De oude Papa is gestorven
zijn buik werd opengehakt.

Na de indju volgden andere bomen en na de bomen kwamen nieuwe dingen: levensgrote reclameplaten aan de kant van de buitenwegen, waarvan de schreeuwerige kleuren schril afstaken tegen het dorre landschap; een idioot klein kerkje aan de overkant van de haven met het idiote bordje ‘God is Liefde’ boven de deur; een vuile olielaag ging het binnenwater bedekken; de stranden werden mismaakt, zware trucks reden af en aan en haalden het zand weg; een zendstation werd gebouwd en hoge masten rezen uit de grond en brachten dat jaar zeer veel regen; honderden windmolens werden gebouwd die dag in dag uit het grondwater opzogen; de kibra-hacha bloeide niet meer.

En de mensen volgden de nieuwe dingen, want het eiland was geen eiland meer. Mannen en vrouwen die vroeger met elkaar leefden en kinderen kregen buiten het huwelijk om, gingen nu niet alleen trouwen, maar lieten zich ook weer officieel scheiden als het huwelijk op ruzie uitliep.