Alvoorder. Jaargang 1

[p. 127]

Een levens-end

Stil-schemerend viel de winteravond over den polder. In het westen was de lucht heel lichtblaauw, in het oosten heel donker, met hier en daar plotse flikkeringen en lichtende punten: sterren die in groepjes hunne plaats kwamen bezetten, aan het wijde gewelt van den hemel. - Stilaan kwamen er meer en meer, naargelang de lichtende kleur aan het westen verdween en hunnen bleeken glans niet meer verdoofde.

Eindelijk was alles donker en toen dook de maan van achter den scheldedijk op, rood als eene ondergaande zon, bovenmate groot, en ging haren weg omhoog in het rijk van nachtlijken glans, tevreden over den wolkloozen nacht, en omdat zij al hare sterren zóo goed zien kon, en of ze wist hoeveel grooter en prachtiger zij was, dan allen.

_* * _*

Onbeschrijflijk kalm en stil lag de polder daar beneden. Ver-uit strekte hij zijne bevrozene weiden, zijne zwartbraakliggende gronden met de logge klompen der hoeven, waartusschen de slingerende steenweg scherp-licht afstak met zijn kantwerk van tronken, knoestige massa's, fantastisch gedraaid en gebogen, schijnend als een lange stoet

[p. 128]

van wanstaltige reuzen die daar heentrokken in de twijfelachtige ruimte... Hier en daar vloeide het manelicht in de bevrozene slooten, kaatste terug in helle schittering en penseelde zilveren strepen op het donkere tafereel van den polder. - Boven alles uit, verhief zich de zware klomp van den dijk met zijne dubbele rij van hooge, rechte olmen, scherp afgeteekende stammen, uitloopend in het schemerachtige weefsel van hunne bladerlooze kruinen.

Het was een stil-kalm zicht, met heel weinig kleur en geen enkel geluid dan heel verwijderd het korte blaffen van een hond, en bij tusschenpoozen het onduidelijk ratelen van een rijtuig over een verren steenweg.

_* * _*

Op de helling van den dijk slingerde een smal pad.- Naauw zichtbaar volgde eene zwarte gestalte de grillige lijn, klom naar boven en stond eensklaps in de volle schitering van het maanlicht. Het was een heel oud moedertje, zóo oud dat den ouderdom de arme gestalte gebogen hield onder zijnen zwaren druk. Zij was gansch gehuld in een zwarien kapmantel.

De wind rukte hevig uit het noorden, zoodat de kap achteruit vloog.- Wondervol was dat gelaat in het bleeke licht, gestadig zenuwschuddend, met ontelbare fijne rimpels in de gele huid, en twee bleeke, dunne lippen over den tandloozen mond. Dit alles was gevat in eene lijst van nog gitzwart gebleven, - op het voorhoofd gescheiden - haren.

Eventjes sloeg zij den mantel open en een bevend handje trok de kap weder over het hoofd. Toen strompelde zij voort onder de zwijgende boomen, onwetend van al het mooie rond haar, niets voelend dan de stramheid harer leden, zich afvragenp waarom de kou nu zóo bevig was en de

[p. 129]

wind zóo snijdend. - En dat zij nog zóover gaan moest!

Boven haar hoofd scheen de maan te glimlachen, half spottend, half medelijdend, om de nietigheid van hetarme oudje zoo héel alleen in den polder, terwijl het vriest dat het kraakt, en de noordenwind over de velden schuifelt.

Onder den dijk is eene herberg. Van verre ziet zij het licht dat tusschen de boomen gloort en pinkt, en haastig gaat zij voort, leunend op haar krukje, verlangend naar warmte en rust. Aan de herberg gekomen gaat zij den dijk af, langs ruwgemaakte treden, en vat aarzelend de deurklink. Daarbinnen hoort zij het geluid van een harmonica en een tierend geroep van boeren.

Stilte zal ze daar voorzeker niet vinden! Toch opent ze de deur en treedt binnen. Een oogenblik is ze bedwelmd door het felle licht en het lawaai van de kerels. Hulpeloose staat ze tegen den wand gedrukt, terwijl de harmonica een waanzinnigen wals aanvat.

Zij ziet vóor zich een warlklomp van een twintigtal menschen die dooreenslingeren en draaien met woest rukken en horten en stooten, de armen stevig geklemd rond malkaars lichamen, stuipachtig de leden in- en uitstrekkend:- een warling van stierennekken, breede schoften, zware lijven, machtige beenen en braaien, gezichten met verdwaasde oogen en halfgeopende monden, en trekken die woestheid en teugellooze drift ademen.-

De dans eindigt, en de menschenklomp ontwarlt zich. Zij slingeren van een en vallen op hunne stoelen, hoestend, lachend en vloekend en kloppen met de zware glazen op de houten tafels.

Opeens ontwaart er éen de weggedokene gestalte in den kapmantel. Schaterlachend springt hij op en het klinkt: ‘mannen! daar is Kaat!’

In een oogwenk is ze omringd door de struische kerels met hunne dom-dronkene oogen en hun grijnslachen van brutale pret. Angstig blikken hare schuw-zachtte oogjes naar die eendlijke menschen en bevend stamelt zij eenige woorden.

[p. 130]

- ‘De heks moet drinken, hier is drank!’ roept een ander, en hij zet haar het glas genever aan den mond. Met weerzin doet Kaat een slok doch het vocht verbrand haar den mond, en haar oud ellendig wezen verkrampt zich in eene groteske uitdrukking van weerzin, van pijn en van een jammerlijk smeeken om medelijden. Allen lachen dat ze zich den buik vasthouden en van uitgelatenheid een wilden rondedans om het weerlooze vrouwtje uitvoeren.

De deur vliegt open. - ‘De heks moet buiten, mannen, eruit moet ze!’

Met hunne zware voeten stooten en schoppen ze Kaat tot ze over den drempel is; er klinkt nog een rauw-gillende lach door de stilte van den polder, en ongenadig valt de deur toe....

_* * _*

Kaat recht zich pijnlijk, klimt den dijk weer op en sukkelt voort naar haar huisje, terwijl de maan ze aandachtig nastaart.

Waarom toch is het zoo koud, waarom is de wind zoo snerpend en waarom mishandelt men haar?. Het was of in hare borst iets brak toen men ze zoo ruw buitenstiet.

Moeilijker zet ze den èenen voet na den anderen, ze moet leunen tegen een boom, haar hoofd duizelt en brand, en opeens zinkt ze neer!

En het was of alles rondom, bij dat plotse neerzijgen verschrok, of de wind besluiteloos werd, en den heelen lichten hemel in spanning toezag wat er nu met het arme oudje zou gebeuren....

Ze kon niet meer op.- Juist op de helling van den dijk lag ze neer, en kon den heelen polder overzien, terwijl ze voelde hoe de kou hare leden versteef.

Zou er dan niemand komen om haar op zijne armen te nemen en haar te dragen aan eenen kalmen haard waar het vuur heerlijk brandde en de menschen goed en vrien-

[p. 131]

delijk waren?

Dichtbij haar lag de groote hoef, - daar was nog licht, doch niemand kwam. - Verder op de baan, was het dorp; daar brandden nog vele lichten, doch niemand kwam van daar, in den ijzigen nacht. - Dichterbij nog was de herberg, met die kerels die nog naar hnis moesten!

Zij hoorde de deur openvliegen, stappen op den steenweg weerklinken, doch zich van haar verwijderen....

Nóg was er licht!

Toen ging de deur nog eenmaal open, en dan was het licht uit.

Waggelende schreden kwamen naderbij.- Met bovenmenschelijke moeite kreunde zij om hulpen stak smeekend de armen omhoog.

Ontzet schouwde de dronke man naar dat akelig gezicht die koortsig flikkerende oogen en die gekromde vingeren. Hij meende een spook te zien, slaakte eene woeste angstkreet, sloeg met den zwaren stok naar het halfdoode lichaam en vluchtte weg, in duizelingwekkend loopen..,

Voor goed zakte toen het oudje neer. Spottend huilde de wind wanneer die laatste hoop vervlogen was en beukte het zieke lichaam met korte, ijzige stooten. Doch zij voelde de kou niet meer, er kwam vrede in den moeden geest.

Zij dacht aan bidden en bad om daarboven haren zoon weer te zien die langgeleden gestorven was. - In de verten hoorde zij het ratelen van een rijtuig en nog eenmaal dacht zij aan leven. Het gerucht nam toe, sterk en duidelijk, ver weergalmend tegen de dijken, doch dicht bij haar hield het op en sloeg het rijtuig een aardeweg in.

Weer dacht zij terug aan haren zoon en het oude gelaat plooide zich tot een glimlach....

Toen kwam de dood zachtjes nader en doofde den moeden geest in het afgetobde lichaam, en verraste op de bleeke lippen dien glimlach van geluk die het leven er misschien nooit had opgelegd.

[p. 132]

_* * _*

De maan zonk weg achter den dijk, de wind suisde niet meer in woedend rukken, maar in breede, vredig-lange vlagen, een weemoedig. berouwvol ruischen...

Toen slopen groote wolken van uit het noorden en verborgen de sterren. De donkere nacht viel over den polder en over het armzalige, doode lichaam opden dijk, en het was alles zóo stil in de kalme, barmhartige duisternis.

Antwerpen.

W. van Berlo