Alfa-Nieuws. Jaargang 2

[p. 13]

Uit het veld

In nummer 4 van alfa-nieuws besprak Henny Jellema enkele materialen die zij inzet voor kinderen met auditieve-syntheseproblemen. In dit mummer geeft zij een serie aanvullingen. De leerling, Ali, voor wie zij dit materiaal speciaal gemaakt had, is inmiddels gaan spellen. Dat werd duidelijk toen Ali met een losse letter in zijn hand haar kwam vragen wat dit betekende.

Nog enkele materiaal-ideeën voor leerlingen met auditieve syntheseproblemen
Henny Jellema
Lieven de Key - Haarlem

Dit materiaal en het al eerder besproken materiaal zijn te gebruiken voor leerlingen met auditieve synthese problemen. Leerlingen bij wie het korte-termijngeheugen niet functioneert, waardoor zo'n leerling niet kan spellen. Van alle basiswoorden van mijn basismethode Lezen doe je overal heb ik viervoudige analogierijen gemaakt. Zo:

1	2	3	4
maan	maar	maar	maan
gaan	maas	vaar	moon
laan	maak	daar	meen
daan	maan	paar	muun

In de eerste rij verschillen de beginletters, in de tweede rij de eindletters, in de derde rij weer de beginletters maar er is een woord gekozen uit de tweede rij, de klinker is echter wel aa en in de laatste rij wissel ik de klinker. Ik ontkwam niet aan niet-bestaande woorden; dat was een keuze. Ik weet dat dit discutabel is en wie zich geroepen voelt hierover zijn/haar mening te ventileren kan contact opnemen met Alfa-nieuws, want er valt zeker iets over te zeggen. Terwille van de eenheid van mijn betoog, laat ik het hier verder buiten beschouwing.

Alle 34 woorden van de methode heb ik zo onder handen genomen. Er staan vier woorden op een A4 en de leerling krijgt één A4 tegelijk. De woorden zijn ingesproken op een cassette en de leerling oefent een aantal keren het lezen. Daarna hoort de leerling op de cassette: ‘Doe nu oefening 1. 1 is laan.’ en dan moet hij een cirkeltje om laan zetten. Na oefening 1 volgt oefening 2. Hij kan dan hetzelfde papier gebruiken. Hij markeert de gediscrimineerde woorden dan met een andere kleur.

Daarna volgen er vier dictee's. Daarvoor moet de leerling de cassette terugspoelen naar het begin van het leesblad. Hij kan om de dictee's in te vullen immers dezelfde tekst gebruiken. Het spreekt voor zich dat hij het leesblad er niet bij mag gebruiken. Hij moet uitsluitend op het gehoor afgaan. Bij elk nieuw dictee, het vorige papier afstaan. Bij het eerste dictee is de makkelijke analoge letter weg:

1	2	3	4
maan	maan	aap	maan
_aar	taa_	r_p	_oon
_aas	g_n	gaa_	mee_
m_k	raa_	k_p	_uun

Bij het tweede dictee is de moeilijke niet-analoge letter weg:

[p. 14]

1	2	3	4
maan	maan	aap	maan
maa_	_aan	_aap	m_n
maa_	_aan	_aap	m_n
maa_	_aan	_aap	m_n

Bij het derde dictee is de moeilijke wisselletter en een analoge letter weg:

1	2	3	4
maan	maan	aap	maan
m__	__n	__p	m__
m__	__n	__p	m__
m__	__n	__p	m__

Bij het vierde dictee is alles weg.

1	2	3	4
maan	maan	aap	maan
................	...........	.............	................
................	...........	..............	...............
................	.............	................	................

De leerling moet dus vier keer terug naar het begin van de cassette. Omdat het het begin is, is het zoeken op de cassette geen probleem. Maar hij mag om de invuloefeningen te maken alleen hulp krijgen van de cassette. Het gaat om het gehoor.

In totaal heb ik zo 8 bladen gemaakt. Elke bladzijde heb ik afzonderlijk op cassette gezet. Dat betekent 4 cassettes voor de hele set. Inmiddels heb ik goede ervaringen met dit materiaal opgedaan: een leerling is gaan spellen en een paar heel zwakke leerlingen heb ik er lekker mee bezig. Al is ‘het bezig houden’ op zich geen doel van een onderwijsgevende, voor een desbetreffende leerling kan het heel prettig zijn.

Dan materiaal waarbij het accent ligt op het plakken van de letters.

maan	roos	vis	ik	teen
sok	pen	neus	buik	oog
aap	maan	roos	vis	teen
sok	pen	neus	buik	oog

Dit materiaal is pas bruikbaar als de leerling in staat is de meeste woorden globaal te lezen. Veel leerlingen met een syntheseprobleem kunnen dat na oefening wel. (Zie het materiaal hierboven) Zie in ALFA-nieuws nr.4.: Erick kon heel veel woorden lezen, want hij herkende ze, maar hij kwam niet aan spellen toe, waardoor hij geen nieuwe woorden kan vormen. Met dit werkje wordt de leerling gedwongen een woord spellend te vormen. Als hij de cassette aanzet hoort hij: 1 is s.o.k. Dit wordt dus spellend gezegd. De leerling moet het desbetreffende woord auditief discrimineren, aanstrepen en vervolgens achter nummer 1. in de tabel eronder schrijven. Het spreekt vanzelf dat de gespelde woorden op de cassette door elkaar opgenoemd worden. Het zou natuurlijk kunnen dat de leerling het beluisterde woord meteen een nummertje geeft, maar

[p. 15]

voor de docent is het veel makkelijker nakijken als hij de cassette even stop zet en het woord in de tabel hieronder schrijft. Dat is dus zuiver voor het comfort van de leerkracht; niet onbelangrijk dunkt mij.

1	5	9	13	17
2	6	10	14	18
3	7	11	15	19
4	8	12	16	20

Het is een absolute voorwaarde dat de letters op de cassette scherp en goed te horen zijn. Ik heb dat eerst uitgeprobeerd bij niet-analfabete leerlingen. Die vertoonden geen enkel probleem. Dus het moet kunnen, dacht ik toen.