Van Brabant die excellente cronike
(2016)–Anoniem Alderexcellenste cronyke van Brabant, Die–
Auteursrechtelijk beschermd
[Folio 158r]
| |
 INt iaer M.cccc. ende .xi. trac hertoge anthonis na Lutzenborch mit zijnder huysurouwen elyzabeth, om dat hi aldaer gehult ende ontfangen soude werden, also hem belooft was in huweliker voorwaerden Ende als hi daer quam so wert hi minlic ontfangen vanden prelaten ende ridderscape in alle steden vanden lande Mer heer Huwaert van Eltere die [van] des conincx [weghen] van Bemen daer hooftman was met somige sinen hulperen die machtich waren en wilden hem hulde noch manscap doen Waer om dat de hertoge met machte getogen is voor Eltere dat hi swaerlijcken bestormde so dat heer Huwaert veruaert sijnde heymelic boden schicte totten hertoge van Orliens dat hi hem wilde ontset doen ende bistant, want die hertoge van Orliens hadde vanden marcgraue van Brandenborch verpant dese drie sloten, te weten, Damuillyer monmady, ende Orchymont Van welcke voorscreuen sloten heer Huwaert capiteyn gestelt was om die te bewaren. Dit is die ionge hertoge van Orliens, wiens vader verslagen was also voorseyt is, dien hi hadde van des hertogen van Milanen dochter Ende wt dien ocsuyne scrijft hem die hertoge van Orliens hertoge van Milanen So sandt hem die hertoge van Orliens een capiteyn gheheeten heer Clinget van borbant met groter machte van Fransoysen, die alle van hertoge Anthonis geuangen ende verslagen waren op eenen morgen stont voor monmady, sonder heer Clinget die capitey- | |
[Folio 158v]
| |
ne die op tslot was ghegaen misse te horen so dat hi ontquam Twelck vernemende heer Huwaert maecte een tractaet van payse met hertoge Anthonis van Brabant in sulcker manieren, dat heer Huwaert die sloten bewaren soude, ende dat hi den coninc van Behem ende den hertoge van Orliens ontbieden soude, oft so ware dat si dese sloten niet en versagen in te nemen binnen den termine van ses weken so soude hi dan die sloten ouer geuen in des hertogen Anthonis handen, ende so lange soudet sijn vrede tusschen beyden Ende also is hertoge Anthonis op ghebroken ende na brabant ghereyst ende bleeffer een wijle
¶ Corts hier na is hertoge Anthonis met groter heyrcracht weder getrocken int lant van Lutzenborch ende heeft daer beleyt Eltere ende alle die sloten verwachtende ofter yemant comen soude om die sloten te ontsetten Twelc hi meynde te beletten, maer daer en quam niemant Ende daer quamen ooc brieuen van den voorseyden coninc Segemont van Hongeren ooc Roomsch coninc datmen den hertoghe die sloten ouergaue, so dat hem die twee sloten op gauen in handen van hertoge Anthonis Mer heere Huwaert met noch sommige van sijnen meplichteren en wilden hertoge Anthonis hulde noch manscap doen also hemlieden vanden roomschen coninc voorseit dicwils ende menichwerf beuolen was te doen Waer om dat die hertoge seer gestoort beleyde ende bestormde veel sloten int lant die hem contrarie waren die hi wan, ende veel werp hijer inden gront neder die hem niet op geuen en wilden, ende bracht meest al dat lant van Lutzenborch onder sijn obediencie als een vroom heere
¶ Dese hertoge Anthonis was seere vroom ende cloeck ter wapenen. sijnen volc gaf hi seluer den moet als een vrome ridder Altijt was hi vanden eersten hem niet ontsiende van eenigen geschutte oft stranghe battalien, maer ghelijck den leeuwe so was hi vreeslic sinen vianden Seer goedertieren was hi den verwonnen, hemlieden doende gracie als sijs begheerden. Wie soude connen vertellen die menichfuldige bestorminghen ende assaulten dier geschieden eer dat die sloten alle onder shertogen subiectie gebracht waren, die hier te lanc vallen souden te scriuen, somige met bombaerden doorschoten, sommige vechtender hant ghewonnen, sommige verbrant ende so verdoruen. etcetera.
¶ Corts hier na is coninc Segemont van Hongeren ende van Behem tot Aken ghecomen met .x.M. paerden, daer hi als roomsche coninc wert ghecroont daer die hertoge van brabant ooc ontboden was, ende hi bereyde hem daertoe ende was getrocken tot Leeuwe. Doe wast den hertoge vanden somige ontraden ende hi en track niet totten coninc te Aken Waer om die coninck seer gram was want hi om sijnen wil principalick tot Aken te langer bleuen was. Doe reysede hi van daer tot Colen ene tot Constance int concilie
¶ Jn desen tijt arbeyden seer de steden van Louen, Bruessel ende Antwerpen om gracie te crigen voor heer Thomas here van Diest, waer op dat die hertoge lange verbolgen had geweest om dies wille dat die here van Diest ende sijn rent | |
[Folio 159r]
| |
meester meer ontfangen wilden vanden heerliken renten dan in voortiden den ouden groten hoger stotende dan die hertoge dien seluen ontfinc van sijnen chijse Ende want die here ende rentmeester hier af niet en wilden onderwesen sijn so heeft de stadt van Diest dat gheclaecht den hertoge als ouerhere ende sinen rade so lange tot dat hi den here van Diest beual dat hy niet meer en name voor den ouden groten dan die hertoge selue dede na de ordinancie vanden lande ¶ Hier na gebuerdet dat die heere van Diest ontboot de scepenen vander stadt van Diest te comen opter stadthuys Ende so wasser een goet duechdelic eerbaer schepen geheeten Henrick poppe, een goet gemeyntenair die seer geclaecht hadt aen hertoge Anthonis ouer den here van Diest om der vooscreuen saken wille So wert hi doot geslagen onder wegen daer hi ter stadthuys gaen soude om welcker saken wil alst die hertoge vernam seer gram was. Ooc was hem ghecondicht hoe dat de here van Diest ghecocht hadde Sichenen tegen den here van Schoonvorst die oom was van den here van Montiow die dat van rechtes wegen toe gecomen soude hebben. Ende dese here van Montiow was tresorier van hertoge Anthonis. So stelde ende nam die hertoghe dye stadt van Diest ende Sychenen in sijnre hant ende stelde daer eenen anderen capiteyn die seer ghetrou was gheheten heere Jan de zwaef, ende maecte eenen anderen scouter gheheeten Gielis vanden Berge. ende die scepenen ende rentmeesters verstelde hi al na sijnre belieften, mer alleen behielt de here van Diest tslot van Sichenen Die welck als hi vernam aldus te staen inder gramscapen des hertogen so heeft hi hem versellet metten goeden steden Louen, bruessel, Antwerpen, hem lieden biddende om aenden hertoge sijnen pays te maken, ende hi hielt hem te Louen als poorter vander stadt doende seer zijn ontschult vanden dootslaghe voorseit als dat niet beuolen te hebben te doene Mer hi en conde sijnen pays niet crigen dan ten lesten door sijn getrouwicheyt diemen in hem beuant te sine, also hier na volget
¶ Als die voorscreuen coninc van Hongeren die roomsche coninc was verhoorde tgeschil tusschen hertoge Anthonis ende den voorscreuen here van Diest, so sandt hi den bisschop van Straesborch den broeder vanden heere van Diest in Brabant aen den hertoge om sinen pays te maken Ende waert sake dat hi sinen broeder niet vereenigen en conde metten hertoge so soude hi hem dan bidden om tslot te Sychenen te openen om also eenen inganck in brabant te crigen als hi wilde Mer die here van Diest voorseit als een ghetrou man seyde aldus. Onse voorders heren van Diest hebben altijt den heere ende den lande ghetrouwe gheweest, ende ick heb lieuer mijn erue te verliesen dan mijn eere, ende om goets wille so en werdick nemmermeer minen here noch den lande ongetrouwe. doe schiet sijn broeder van hem Ende mits deser getrouheyt so quam die here van Diest tot sinen payse aenden hertoge bi beden vanden steden ende ooc van den banierheren des lants Niet te min hi moste hem geuen .vij.M. cronen Doe maecte die hertoghe een tractaet van payse tusschen de voorscreuen heere van Diest ende die stadt, die in beyden siden ten heyligen ghesworen wert te houden. Dair | |
[Folio 159v]
| |
na hertoge Anthonis vernemende dat Segemont de roomsche coninc te Constans in Almanien ter concilie was om den scisma neder te leggen die lange inder heyliger kercken gheweest had so vant hijer veel prelaten vergadert Ende daer sant hertoge Antonis ooc eenen notabelen ambassaet ende hoopte so metten roomschen coninc te ouercomen vanden geschille dat tusschen hem ende heer Huwaerde stont. Ende daer waren somige heren gesproken van des conincs houe om hertoge Anthonis te excuseren aenden coninc twelc si deden so dat sijn ambassate van hem goetlic wert ontfangen Ende die coninc gaf hem antwoorde opt geen datse aen hem versochten, dat die saken niet te ontcommeren en waren met ambassatoren oft met brieuen, mer waren si beyde te samen si souden wel ouer comen So begeerde de coninc weder dat die hertoge bi hem quame in Sauoyen daer hi corts meende te reysen, ende dair soude ooc sijn hertoge Jan van Bourgondien sijn broeder ende die graue van Sauoyen sijn swagher Dit was int iaer .M.cccc. ende .xv. des vridages na paesschen.
¶ Daer na opten .xij. dach in Junio so sant hertoge Anthonis weder een groot ambassaet aenden roomschen coninc Segemont tot Nerbone in Langedock ende een vanden ambassatoers was die here van Heymsberch Ende die ambassateurs werden vanden coninc goetlic ontfangen excuserende haren here dat hi op die tijt niet comen en mocht bider conincliker maiesteyt om des wille dat die coninc van Engelant ouer comen wilde in vrancrijke, so dat daer om hertoge Antonis sijn steden ende sloten in Picardien die sinen kinderen van haren oude vader den graue van sintpol voorscreuen verstoruen waren besetten ende beswaren moste. Ende dair na begeerde hi vanden coninc tijt ende plaetse bescheiden te hebben om bi sijnre mogentheit self te comen ende van hem te leen te ontfangen ende manscap te doen van al dat hi sculdich was So begeerde de coninc weder dat de hertoge bi hem quame in persone seggende Als wi bi malcander sijn so sullen wi wel ouer comen, ende dat hi quame in Sauoyen of tot Parijs daer hi corts meende te zijn. Mer doe quam die ambassate des paus van Auenyoen geheten Petrus de luna ende men heten Benedictus Ende met hem ouerquam de coninc te trecken tot Perpiniane biden seluen paus ende biden coninc van Argon om eendracht in de heilige kercke te maken Doe sprac de coninc tot hertoge anthonis lieden Als ic hier ontcommert si so wil ic met hulpe dijns heren pays maken tusschen den franschen coninc ende den engelschen coninc ende dan wilde hi te parijs comen Ende want die mare bi coninc Segemont comen was dat de engelsche Harfluer genomen hadden ende voor Ruwaen nederslagen Waer om dat coninc Segemont sijn ambassaten senden wilde aen die coningen van vrancrijke ende van Engelant om een bestant te maken. Waer om als hertoge Anthonis dit verstont vanden ambassateurs so sloot hi dat hi ter stont trecken soude totten coninc Segemont met .CCC. paerden ofte meer, gelijc een hertoge van brabant wel toe behoorde Ende dies sant hi sinen bode marten tot Perpiniaen aen coninc Segemont begerende in sijn brieuen te weten tijt ende plaetse om byden coninc te comen Mer lazen eer hi den bode mits anderen saken die hi voor hant hadt ontcommeren conde so quamen hem nieumaren dat die fransoysen met haren hulperen daer hertoge Anthonis een af was ter | |
[Folio 160r]
| |
eenre siden, ende coninc Henric van Engelant metten engelschen ter ander siden gestreden hadden, ende dat hertoge Anthonis ende die graue van Nyuers sijn ioncste broeder daer verslagen waren, daer af coninc Segemont grote droefheit had Tot desen stride te comen was hertoge Anthonis corts te voren vanden princen van vrancrijke versocht geweest te comen, dat hi niet laten en wilde, want hi der cronen so na belanck was Ooc hadt hertoge Philips sijn vader hem ende beyde sijn ander broederen in sijn leuen beuolen datse der cronen nemmermeer af gaen en souden ¶ Jn desen stride hadden die fransoysen x. mannen tegen eenen engelschen, nochtans en wasser die coninc van vrancrijcke noch die Dolphijn niet Ende si verloren den strijt ouermits harer houerdijen. want als coninc Henrick van Engelant sach die machte vanden Fransoysen so presenteerde hy hem ouer te geuen alle die sloten ende steden die hi gewonnen hadt ende weder ouer te varen in Enghelant sonder eenige scade te doen Maer die fransche princen en wildens in gheenre manieren doen, dan eenpaerlic wilden si geuangen hebben coninc Henric met sijnen edelen ende so begonste daer den strijt also ghi horen sult. | |
¶ Vanden bitteren strijde tusschen die Fransoysen ende Engelschen, daer die Fransoysen die nederlage hadden Ende hertoge Anthonis met veel edelen ooc verslagen werden | |
[Folio 160v]
| |
ALs die engelsche verstaen hadden de begheerte vanden fransoysen so vielen si op haer knien ende veroormoedichden hem voor gode Endede engelsche stelden hair archiers voor, ende die fransoysen wt groter verwaentheit deden al haer scutters ende archyeren ende ander ghemeyn strijderen wt haren battalyen staen seggende, datsse alleen metten eedelen den Engelschen coninc mit sijnre machte beuechten wilden So gebuerdet dat die twee partijen malcander ghenaecten, ende der Fransoysen ordinancie was als datse heer Clinget van Borbant met .xij.C. paerden voor seynden om der engelschen battalie te schoren ende also te openen Mer hi wert wederstaen so seer dat hi niet en mochte volbrengen sijn opset ende is haestelijc van besiden om ghereden begerende van achter int Engelsche heyre roouende ende nemende alle coninc Henricx bagagien ende iuwelen Ende binnen desen middelen so sijn die twee heyren onder malcander verwerret, daer alte vreeslijck gestreden wert, mer die artchiers vanden Engelschen wederstonden die Fransoysen seer manlic hem vast in een houdende, so dat die fansoysen meer verloren dan wonnen ende ten lesten begonsten te vlien. Hertoge Anthonis was met groter haesten wt brabant comen, ende als hi misse hoorde te Herpes so quam daer een bode tot hem seggende datmen voor noene strijden soude. Doe en beyde die hertoge niet langer dan dat hy dye eerste benedictie vander missen ontfinck, ende hi reet met groter haesten sonder ordinancie ende met cleynder menichten, want meest deel sijn edelen ende dye hem volchden noch niet aen gecomen en waren, want hi dach noch nacht op gehouden en hadde te riden anxt hebbende dat hi niet te tide comen en soude. So haestelic wast te doen dat hi sijns selfs wapen noch sijn banyere niet en hadt te tide. So haestelic wast te doen dat hi sijns selfs wapen noch sijn banyere niet en hadt te tide. Ende reet so gewapent met sijns camerlincx wapen daer hy hem vromelic hadde roepende, brabant, brabant. Maer lazen eer dye vrome here yet lange ghestreden hadde so gauen die Fransoysen rugge. daer wert menich edel man verslagen ende geuangen Ende heer Clinget die des conincx Henricx iuwelen gherooft hadde quam doe weder van achter, niet om striden mer om die met hem te vueren in sinen behout So meynden doe die engelsche dat die fransoysen weder een nieuwe vergaderinge gemaect hadden ende waenden noch eens beuochten te sijn Waer om dat coninc Henric van Enghelant alle dye gheuangen gheboot te doden op datse hem niet hinderlick wesen en souden, twelc lazen gedaen wert Ach daer werden doe so veel eedelen gedoot dye geuangen waren, het welck geen noot en had geweest hadde heer Clinget daer niet ghecomen. Onder die welke die edel hertoge Anthonis gedoot wert, wiens siele god ontfermen wilt. Desen strijt geschiede bi Blangijs int iaer ons heeren .M.cccc. ende.xv. op sinte Crispijn ende Crispiaens dach op eenen vrydach
¶ Hoe wel nochtan dat die engelsche dese victorie hadden so bleuender nochtan veel edele ende andere, als die hertoge van Jorcke, die graue van arondel ende ander grote heren ende edelen Ende vander fransoyser sijden bleuen daer doot hertoge Anthonis van brabant die hertoghe vanden Baren, die her | |
[Folio 161r]
| |
toge van Alenson, die graue van Nyuers hertoge Anthonis ioncste broeder. Ende daer werden gheuangen die hertogen van Orliens ende van Bourbon ende andere grote heeren ende edele mannen bleuen daer doot ende gheuangen so vele dat die bloeme van vrancrijke daer wert onder die voete getreden, ende ooc veel andere wt Picardien ende henegouwen Ende als van edelen die met hertoge Anthonis daer gecomen waren bleuen daer verslaghen, die twee broeders van Liedekerck die schoonste ridders diemen wiste. Oock so bleeff daer heir Jnghelbert van kerstergate die ouer drie dagen onder die doden geuonden wert leuende, mer hi sterf cortelinge. Joncheer Jan van Fonteynes heer Dierick vanden heetvelde ende vele andere Ende daer bleuen gheuangen die here van rotselaer, ioncheer Cornelis van Liedekercke, Jan van Glymes heer Claes van sinte Gorijcx ende veele andere, mer die here van Assche was alleen ongequest ende ontquam ongheschadicht, daer somige af seyden dat hi noyt inden strijt gheweest hadde
¶ Daer na als den strijt ghedaen was ende die doden ghepillieert waren, dair die Engelsche ontalliken scat vonden Doe so wert hertoge Anthonis dode lichaem des sondachs den derden dage na den strijt daer geuonden ende wert gebracht tot sintpol ende van dair te Dornike Ende die van dornike quamen met processien wt, ende die bisscop metter clergie geleyden tlichaem werdelic ende die clocken van al den kercken luyden Van dair brachtmen voort te Halle ende daer nae te bruessel in sinte Goedelen kerck daer vigilien ouer hem gedaen werden met vele tranen ende droefheden van geestelijke ende weerlike personen Ende zijn dode lichame wert daer gheuisiteert vanden .iij. staten des lants, ende doe wert hi ter vueren gevoert. Daer werden sijn exequiem tamelic gedaen, ende wert daer begrauen bi sijn eerste huysurou vrou Janne van sintpol in presentien van den .iij. staten opten derden dach van Nouember. der sielen wil god gedencken |
|