Ad Interim. Jaargang 3

[p. 526]

Uit mijn journaal

Parijs, Juni 1923. - Jean Cocteau ontmoet. Gisteren, op mijn verzoek om een afspraak, ontving ik in mijn hotel over de post zijn nieuwe, pas verschenen roman ‘Le grand écart’ met het inschrift: Venez vite me voir un matin vers II h '¼. Votre fidèle Jean Cocteau.

Ik word toegelaten in een ruime salon - zijn apartementen zijn in de Rue d'Anjou 10 -; aan den wand hangt een groot schilderij van Jacques Emile Blanche, Cocteau voorstellend à la Oscar Wilde, blijkbaar uit zijn eerste tijd, vóór 1914, toen hij de bewonderaar was van de Comtesse de Noailles. Cocteau komt uit een ander, daar naast gelegen vertrek, dat hij zijn ‘laboratorium’ noemt en waar hij experimenteert met knipsels en maskers voor zijn tooneelwerken. Hij noodigt mij uit hem daarheen te volgen. Hij is gehuld in een zwarte peignoir als een ruige badhanddoek en begint dadelijk een gesprek over van alles en nog wat, als een lange monoloog. Ik versta de helft niet, zoo vlug spreekt hij. Mij boeien vooral zijn magere, dik geaderde en vermoeide handen, waarmee hij het gesprokene als het ware ‘beeldend’ begeleidt. Hij is een beenig, donker, ‘basanné’, met zwart, boven het voorhoofd opstaand krulhaar. Zijn bruine oogen lijken overtrokken met een grijsblauw vlies, als bij vogels. Hij maakt ondanks zijn levendig spreken een vermoeiden indruk. Bij zijn rad gesprek springt hij van den hak op den tak, heeft het nu eens over Picasso - hij wijst naar een door dezen vervaardigd papieren futuristisch model van een hond - dan weer over de foto van een Poolsch meisje met hangend haar en een pony, waarmee zijn hart blijkbaar iets te maken heeft en dat, meen ik, in een van zijn balletten optreedt. Hij zegt mij, dat hij het liefst in Maisons Lafitte is, waar hij ook een woning heeft; in Parijs voelt hij zich vernietigd, ‘assommé’. Als hij in een taxi rijdt trekt hij de gordijntjes neer om niets van Parijs te zien -. Zoo nu en dan doet hij mij een vraag. die meer een

[p. 527]

onderbreking van zijn monoloog is dan dat zij gedaan wordt uit werkelijke interesse voor het antwoord.

Van deze geheele eerste ontmoeting krijg ik een indruk als van een ‘opvoering’, waarbij Cocteau met handen en voorhoofd een catastrophe acteert. Na een half uur met hem in zijn ‘laboratorium’ te hebben doorgebracht - dat laboratorium-gevoel wordt nog versterkt door een rij slaapbollen. die op een rek staan - neem ik afscheid, met de belofte mijnerzijds mijn bezoek te herhalen.

-. Jean Cocteau weergezien in de bar ‘Le boeuf sur le toit’, waar Clément Doucet dansen speelt met een nonchalance als heeft hij niets te doen. (Inderdaad ligt er op zijn pianolessenaar inplaats van muziek een roman, dien hij onderwijl leest.)

Ik kom hem voorbij en hij staat op met een gezicht hard als een masker en is ditmaal zeer zwijgzaam. Hij is in gezelschap van Georges Auric, een der componisten van de ‘Groupe de Six’, een dikken jongen man met het hoofd van een Parijschen gamin, levendig en jongensachtig in zijn gebaren. Ik ken hem reeds van een ontmoeting in Holland, samen met den Belg Mesens tijdens hun beider tournée en hij is zichtbaar verheugd over het weerzien, noodigt mij uit hem te komen bezoeken. Terwijl Doucet speelt, dansen enkele paren en ik voel hoe een ‘dame’ aan de overzij mij biologeert. Waarschijnlijk is het een uitnoodiging tot ‘contact’. Maar ik ben alleen binnengeloopen om deze beroemde bar, die door de ‘Six’ heet gesticht - overigens een bar als iedere andere -, eens te zien en ga spoedig heen, daar ik andere afspraken heb, die mijn tijd vragen.

Z. d. - Bij de opvoering van ‘Orphée’, achter de schermen. Cocteau instrueert het klopgeest-paard. Zelf speelt hij den ‘engel’. Deze theaters hebben iets armelijks. Achter is het stoffig en vuil en er heerscht een rommelig va et vient. De jongeren vechten nog voor hun kunst.

[p. 528]

Z. d. -. Cocteau zegt mij, als ik hem vraag welke boeken hij representatief voor zichzelf acht,: Lees de ‘Potomak’ en de rest zult ge verstaan’.

Een ander maal: ‘Ik geloof in de kinderen en daarom geloof ik nog steeds in feëen’.

Juni 1925. - Bezoek bij Jean Cocteau. Hij is sterk geïmpressioneerd door den dood van zijn jongen vriend Raymond Radiguet, den schrijver van de beide romans ‘Le diable au corps’ en ‘Le bal du Comte d'Orgel’, in wien hij een groot geloof had en dien hij krachtig heeft gepousseerd. Hij spreekt van dezen dood of de hoop van Frankrijk er mee is afgesneden en alsof ook hemzelf het leven niet veel meer kan schelen. Hij draagt zijn depressie op mij over, hoewel ik voel er toch geen deel aan te hebben. Dat hij zelf diep is ‘omgewoeld’ betwijfel ik niet, maar zijn levensmoeheid kan ik niet au sérieux nemen: hij werkt en er zullen nieuwe boeken en tooneelstukken van hem verschijnen. Ik denk aan Nietzsche's kwalificatie: ‘de tooneelspeler van zichzelf’, maar dan toch in een echte rol. Alles is echt aan Jean Cocteau, maar ‘à travers Jean Cocteau’. Dit lijkt mij het geheim en ook de oorzaak van een verkeerde beoordeeling: de tegenspraak tusschen levensvermoeidheid en levensbelangstelling, die hem naar buiten iets grilligs geeft, dat hem voor een ‘blageur’ doet verslijten.

Constant van Wessem