Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 19

[Hermanus Venema]

VENEMA (Hermanus) werd in 1697 te Wildervank geboren, studeerde, van 1711-1714 te Groningen en tot 1718 te Franeker, waar hij Campegius Vitringa, den vader, tot leermeester had. Deze had grooten invloed op hem. In 1719 werd Venema predikant te Dronrijp en in 1723, in plaats van den jongeren Vitringa, hoogleeraar te Franeker. Den 22^sten Maart 1724 hield hij zijne intréerede: de zelo veritatis et pietatis genuino et caritatis pleno, vervolgens werd hij Theol. Doctor en Academieprediker. In 1735 aanvaardde hij ook het professoraat in de kerkelijke geschiedenis. Groot waren zijne verdiensten als exegeet, en bij uitnemendheid maakte hij zich verdienstelijk omtrent het Oude Testament. Zijn voortreffelijkst uitlegkundig werk is zijn Commentarius in Psalmos, 1762-1766.

De zelfstandige exegeet trad ook als zelfstandig dogmaticus op. Was Vitringa hem op dat veld, vrij van schoolsche

banden, voorgegaan, hij volgde met nog stouteren tred. Als kanselredenaar muntte hij minder uit. Hij sprak zijne leerredenen in het Latijn uit en die het licht zagen, zijn door zijne leerlingen vertaald. Groot waren zijne verdiensten als kerkelijk geschiedschrijver. Meer dan eenmaal werd hij in godgeleerde en letterkundige twisten gewikkeld. Tot zijn heftigste bestrijders behoorde de hoogleeraar Driessen. Hij huwde de weduwe van Campegius Vitringa en overleed als emeritis in 1787 te Leeuwarden.

Hij gaf in het licht:

De natura haeresium, quae negabart Resurectionem mortuorum, oppugnatae a Paulo, 1 Cor. XV. Francq. 1717.

De Voto Jepthae ad Jud. XI. 29-40 Ib. 1718. 4^o.

Voarreden over den sin der H. Schrift op Camp. Vitringa's Verklaring der Miraculen van Jezus Christus. Franeksr 1725. 4^o.

Dissertationum sacrarum libri tres. Harlingae 1731. 4^o.

Animadversiones ad Camp. Vitringae fil. Dissertationes sacras, nec non Dissertatio de genuino Titulo Epistolae ad Eptesios. Franeq. 1731. 4^o.

Selectae observationes ad Comm. Camp. Vitringae F. ad Canticum Mosis. Deut. XXXII. Harlingae 1734. 4^o.

Disputationes 111 oriticae contra Artemomium, Initii Euangelïi Joannis restituti auctorem. adiunctae Camp. Vitringae fil. Opusculis. Leov. 1735. 8^o.

Observationes singulares ad Epist. ad Romanos, adiectae Steph. de Brais Analysi Paraphrasticae. Leov. 1735. 4^o.

Vert. door G. van Velzen, toen predikant te Waaxens, die er zijne aanteekeningen op de 17 laatste hoofdstukken bijvoegde. Leeuw, 1738. 8^o.

Dissertationes ad Vaticinia Danielis emblematica. Cap. II. VII et VIII. Leov. et. Harl. 1745. 4^o.

Dissertationes quinque ad Librum Geneseos. Leov. 1747. 4^o.

Commentarius ad Danielis cap. XV:4-45 et XII:1-3. Leov. 1752. 4^o.

De Waare Christelijke religie ondersogt en nagespoort uit Matth. cap. V. le Deel. Leeuw 1753. 4. 2e Deel. 1775. 4^o. (Predikatiën door G. van Velsen, predikant te Harlingen, in het licht gegeven).

Epistolae 111 ad P. Wesselingium, T. Hemsterhusium et Henr. Cannegieterum de binis Epistolis Clementis Romani a M. Westenio nuper publicatis. Harlingae 1754. 8^o.

Exercitationes de vera Christi Divinitate ex locis Act. XX:28, 1 Tim. III:16, 1 Joh. V:20 et Col. I:16, 17, adversus Westernium. Leov. 1755. 4^o.

Orationes inaugurales. Franeq. 1725. fol.

Oraationes Funebres in memoriam Ruardi, Andalae. Ibid.

1727, fol. et Wyers. Guil. Muys. Ibid. 1744 fol. Ook in het Nederd. overgezet. Leeuw. 1745. 4^o.

Advys rakende het bekende boek van J. Stinstra, leeraar der Doopsgezinden te Harlingen, o er de natuur en gesteldheid van Christus Koningrijk. Leeuw. 1742. 4^o.

Justa cum V. Cl. Ant. Drissenio Expostulatio. Francq. 1736. 4^o.

Korte verdeediging van mijne Eere en Leere, en duidelijke verklaring der schoolgeschillen, over het Verbond der werken, middelijke toerekening van Adams zonde, dadelijke gehoorzaamheid van Jezus Christus, het algemeene besluit der Predestinatie met het bijzondere gepaart. Leeuw. 1735. 8^o.

Over de opkomst, natuere, het gezag en stipt leezen der formulieren van Liturgie. Harl. 1729. 8^o.

Commentarïus ad Psalmos. 1762-1766.

Commentarius ad Librum Prophetiarum Jeremiae. 1769.

Praelectiones de methodo prophetica. L.B. 1775.

Institutiones historiae eeclesiasticae V. et N. Testamenti. L.B. 1778 7 vol.

Opuscula inedita. Traj. ad Rhen. 1787.

Sermones sive Commentarii ad Librum prophetiarum Zachariae. 1787.

Comment. in Prophet. Malachiae. Ultraj. 1788. 2e ed.

Lectiones Academicae ad Ezechielem, curâ J.H. Verschuir. L, B. 1790.

Dissert. ad Vaticinia Danielis Cap. 2:7, 8 de quatuor oriente regnis. Leov. 1795.

Zie Vriemoet, Ath. Fris. p. 787; J.H. Verschuir, elogium H. Venemae; Saxe, Onom. T. VI. p. 694; G. Stollé ad Heumennum p. 873, 874;

Nova Act. erud. 1750 Jan. p. 33-35, Relationes de Libris Nov. Faceis XXII No. 2, p. 308-314;

Neues Gelehrte Europa, T. XIX. p. 535-555;

Ypey en Dermout, Gesch. der N.H. Kerk, D. III bl. 225, 357, 459. IV bl. 56 en aant. 15. Glasius, K.G. na de Herv. D. II, bl. 197, 199, 241, Dez. Godg. Nederl.; Diest L'Orgion, Gesch. der Herv. Kerk in Friesl. passim; Kist en Royaards K.A. D. I. bl. 74. IV. 17. VI. 69. VIII. 388, 389, (eerste serie). D. III. bl. 77. VI. 318, 351. VII. 428. (tweede serie).

Eekhoff, Cat. d. Bibl. v. Leeuw, bl, 18; Van Doorninck, Anon, en Pseud. N. 3482; 3894; Nieuwenhuis; Kobus en de Rivecourt Verwoert; Muller, Cat. v. Portr.