Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 18

[Jacobus Trigland]

TRIGLAND (Jacobus), zoon van Cornelius Trigland, rector der latijnsche school te Gouda, werd in 1583 op denzelfden dag als Episcopius (1 of 8 Januarij) te Vianen geboren. In de roomsche kerk geboren en opgevoed, alsook voor den geestelijken stand bestemd, begaf hij zich in 1590 naar Leuven. Daar toenmaals de Staten van Holland het studeren op akademiën onder het gebied van Spanje aan geboren Nederlanders hadden verboden, liet hij zich onder den naam van Jacobus Triballenius of Triblandius inschrijven. Hier oefende hij zich in de voorbereidende wetenschappen, ondersteuning genietende uit eene hollandsche beurs.

Kort nadat hij in zijn vaderland was teruggekeerd, ging hij tot de hervormde kerk over, wijdde zich aan het predikambt, werd in 1607 predikant te Stolkwijk, in 1610 te Amsterdam en in 1634 hoogleeraar in de godgeleerdheid te Leiden. Hij behoorde tot de hevigste zeloten der contraremonstranten en had een opvliegend en hoogmoedig karakter, 'tgeen uit meer dan eene daadzaak en ook inzonderheid

uit zijne handelwijs jegens zijnen ambtgenoot Hanecop, zoo geestig als scherp door Vondel ten toon gesteld, bleek. In 1615 verscheen zijn Rechtmatige Christen, waarin hij de bekende 5 artikelen der Remonstranten hevig bestreed en betoogde, dat er geen vrede met hen, die deze voorstonden, zelfs niet tijdelijk tot het houden eener algemeene synode, kon en mogt gesloten worden. Taurinus nam hiertegen de pen op. Op nieuw ontving hij gelegenheid om zijne pen te scherpen, toen Polyander's geschrift l'Estat des principales questions et controverses, qui se disputent pour l'aujourdhui 1620, in het hollandsch vertaald en met het opgeven van eenige dwalingen van Grevinckhoven en Episcopius werd uitgegeven. Hiertegen schreef Uitenbogaart eene Waarschouwinge, waarop Trigland (dcch even als Uitenbogaart zonder zijn naam) zijn ontrouw des valschen waerschouwers in het licht zond.

Toen de Groot en Uitenbogaert een ontwerp van bevrediging beraamd hadden, en dat door de afgevaardigden der Staten aan de steden was toegezonden, verzocht een van de amsterdamsche regeringsleden Trigland's meening daaromtrent te hooren. Die was niet alleen afkeurend, maar hij sprak ook openlijk hieromtrent zijn gevoelen uit in Antwoorden op drie vragen ten dienste van de Heeren van Amsterdam. Uitenbogaert verdedigde het concept, doch nu schreef Trigland: Verdediging van de leere en eere der gereformeerde kerken en leeraren tegen verscheidene lasteringen, inzonderheid van Joh. Uitenbogaert in zijn boek, 't Onregt genoemd, verdediging van de Resolutie der H.H. Staten, 1616, opgedragen aan prins Maurits. Uitenbogaert trad met een tegenschrift in het strijdperk, en nu gaf de door zoo veel tegenspraak verbitterde Trigland: Klare aanwijzinge, hoe J. Uitenbogaert hem geenszins en suyverd noch verontschuldigt in sijne genaamde Klaere justificatie van die ontrouwigheid en onbehoorlijke manieren van doen, die J. Triglandius soo in de dedicatiebrief aan zijne princelijke excelentie, als in de Voorrede, gelijk mede in zijn boek Verdediging genaamd, hem naaktelijk hadde vertoond: rakende voornamelijk de punten van het noodzaken tot zonde en de onderlinge verdraagzaamheid.

Trigland achtte het zijn pligt, en ook was het zijn lust, onvermoeid tegen de Remonstranten in het kampveld te treden. Zoo bestreed hij niet alleen de Enge poorte, op den kansel als een sociniaansch geschrift, maar hij rigtte daartegen ook de kracht der godzaligheid of de leere der waarheid, die na de godzaligheid is. Amst., 1616.

De Remonstranten lieten ook van hunne zijde den Amsterdamschen leeraar niet vrij en traden meermalen als kam-

pioenen voor hunne zaak tegen hem in het krijt. Intusschen liet hij bij al die polemiek niet na de zaak der contra-remonstranten, zoo bij prins Maurits als bij anderen te bevorderen. De Noord-Hollandsche synode koos hem tot bijwoning der groote kerkvergadering te Dordrecht en van deze was hij een ijverig en werkzaam lid. Hij behoorde ook tot de opstellers der Canons. In 1619 werd hij naar de Utrechtsche Synode afgezonden om de afzetting der remonstrantsche predikanten te bevorderen, en, na de moordaanslag van Slatius, gaf hij in 1623 uit eene vermaning aan alle de Remonstrantsch-gezinden, waarin hij dezen tot terngkeering in de hervormde kerk drong, maar ook tevens hunne leeraren op bittere wijze bejegende, beweerende dat zij niet konden ontkennen dat de zamenzweering tegen den prins uit hun midden was gegaan.

Ook was hij een ijverig voorstander van het kerkelijk gezag en trad ook rondborstig in de zaak van den Amsterdamschen predikant Smout als verdediger daarvan op. Uitgenoodigd door de Zuid-Hollandsche synode om Uitenbogaerts Kerkelijke historie tegen te spreken, en daartoe door eigen aandrift genoopt, schreef hij: Kerkelijke geschiedenissen, grijpende de zware en bekommerlijke geschillen in de Vereenigde Nederlanden voorgevallen, met derzelver beslissingen ende aanmerkingen op de kerkelijke geschiedenis van Joh. Uitenbogaert. Leiden, 1650. fol.

Ofschoon dit werk eigenlijk slechts eene doorgaande wederlegging van dat van Uitenbogaert bevat en derhalve naauwelijks den naam van geschiedenis in den waren zin des woords mag dragen, behelst het echter vele wetenswaardige bijzonderheden. Het behoeft niet gezegd te worden, dat het zeer partijdig is. De Staten van Holland weigerden de opdragt.

Hij overleed in April 1654. Zijne afbeeldingen zijn vrij talrijk; behalve het portret in Wagenaar's Vad. Hist. is het ook door W. Delft gegraveerd, en in 't groot zeer fraai afgebeeld met de adressen: A.J. Conradius exc. en C. Allard exc.

Corregus hield eene lijkrede op hem, en gaf hem deze getuigenis: ‘Jesaiae magnam partem explicavit, de gratia Dei scripsit, adversariis os obturavit, Remonstrantium apologiam exanimavit, ad capita theologiae in auditorio graviter cordate, solide, curateque respondit.’

A Hij huwde Stijntje Hendrika Stoof, die hij later storpia noemde en liet drie zonen na, die volgen.

De werken van Trigland zijn gezamentlijk verschenen in Opus J.T., d.i. de boecken of tractaten beschreven door J.T. Amst., 1628 en in Opuscula J.T. Amst. 3 dln. fol

Een lijst er van geeft Rogge, in Bibl. v. Contra-Rem. geschriften, bl. 35 volgg.

Zie Cocceji Orat. funeb.; Saxe, Onom., T. IV. p. 599; Köningii Bibl. vet. et nov. voc.; Pars., Index Bat. p. 218, 219, 428, 431 (waar ook zijn portr.); Foppens, Bibl. Belg. T. I. p. 539, 540; Cat. Bibl. Bunav. T. I en II. p. 1659; Walvis, Beschr. v. Gouda. bl. 317 vgl.; Brandt, Hist. de Ref. (Reg.); de Windt, Bibl. v. Nederl. Geschieds. bl. 474, 161; Wagenaar, Amsterdam. D. IV. bl. 458 vlg.; Siegenbeek, Gesch. d.L.H. D. I. bl. 144, 161, 173, D. II. Toev. en Bijl. bl. 120, 408; Burman, Gesch. d. Gr. Hooges. D. I. bl. 268; Ypey, Gesch. d. Herv. Kerk.; Glasius, Gesch. d. Nat. Syn.; Dez., Kerkges. na de Herv. D. I, bl. 168, 192; Dez., Godgel. Nederl. Soermans, Kerk. Reg.; Vondel's Palam. en Hekeld.; Vondel met Roskam en Rommelpot in de Gids voor 1837; Mengelw. bl. 216, 217; Kist en Royaerds. K.A. D. III, bl. 516; D. IV, bl. 142, 220; D. IX, bl. 490; D. VII, bl. 263; Hoogstraten; Kok; Nieuwenhuis; Verwoert: Kobus en de Rivecourt; Nav. D. IX, bl. 267, D. VI, bl. 235: Muller, Cat. v. portr.; Godgel. Bijdr. 1865, bl. 775.