Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Katharina Wilhelmina Schweickhardt]

SCHWEICKHARDT (Katharina Wilhelmina), dochter van den vorige, werd den 3 Julij 1777 te 's Hage geboren. Zij bragt hare vroegste jeugd in Engeland, waar haar vader sedert 1786 gevestigd was, door. Aldaar leerde Bilderdijk haar kennen in het huis harer ouders. Reeds vroeg onderscheidde zij zich door buitengewone gaven. Met lof beoefende zij o.a. de teekenkunst, waarop zij zich ook in later tijd bleef toeleggen. Ook muntte zij uit in allerlei vrouwelijke handwerken en huishoudelijke kundigheden, vooral echter als dichteres. Zij schreef hare eerste verzen in het Engelsch, in welke taal zij ook de Elfride dichtte, later door haar in het Nederduitsch overgewerkt. Ook zijn er nog Fransche en Italiaansche dichtstukken aanwezig, die van onmiskenbaar talent getuigde. Ook in de oude, zelfs de Oostersche, talen maakte zij geen geringe vorderingen, blijkens de opdragt van den 2den druk van den Klaagzang van Ibn Doreid. Bilderdijk leerde haar de Hollandsche

dichtpen hanteeren, en gaf in zijne Poëzij (a^o. 1803) een aantal dichterlijke voortbrengsels van deze zijne discipelin in het vak der dichtkunst in het licht. Al wat in deze verzameling met de letters C. of W. of S. geteekend is, was haar werk. Hij zelf had onder deze vroegste verzen zijner echtgenoote veel op met de Zaïde en Almanzor, de Arria en Paetus, den graaf Lauzune (naar Blumauer), Leonore (naar Burger) en de Elvire.

In het Vaderland teruggekeerd, gaf de geduchte ramp der dijkbreuken, in den aanvang van 1809, de dichteres aanleiding tot een Treurzang van die ontzettende gebeurtenis, te zamen met eene Romance in twee zangen, onder den titel van Overstrooming in het licht gegeven.

In de drie deelen Treurspelen van haren echtgenoot (1808 en 1809) is de Elvire en de overzetting van Racine's Iphigenia van hare hand. In later leeftijd zagen nog twee geheel oorspronkelijke Treurspelen van mevrouw Bilderdijk met eene Voorrede van haren echtgenoot het licht, de Dargo op oud-Schotsch, de Ramiro op Spaansch-Moorsch grondgebied; beide uitgelokt door de prijs-uitschrijving der tweede klasse van het Instituut (1806). Aan het eerstgemelde gaf de klasse, aan het tweede Bilderdijk de voorkeur. In 1813 gaf zij hare Gedichten voor kinderen. Schoon minder bekend en gezocht dan dat van den in dezen niet licht overtroffen van Alphen, werd dit bundeltje echter in 1829 voor de derde maal herdrukt. In de dichtbundels door Bilderdijk uitgegeven, na de gezegende gebeurtenis in 1813, 1814 en 1815, had ook zijne egade een aanzienlijk deel. In de Vaderlandsche Uitboezemingen wisselde o.a. de zachte vrouwelijke stem telkens zijne forsche toonen af.

Afzonderlijk gaf zij nog in 1814 een dichtstuk op de Moord te Woerden, in 1817 eene te Gend met goud bekroonde Cantate, Gedenkdag der zege van Waterloo, in het licht.

In Bilderdijks Bundels van 1818 en 1819 Wit en Rood leverde de dichteres menig belangrijk stuk in meer dan één vak. In de Nieuwe Dichtschakering gaf zij de belangrijke gedichten aan Alwine, de Hoop, Celeste (naar Kosegarten) en de romance Mathilde. Het schokkende sterfgeval van den oudsten zoon ontlokte ook der dichteres roerende rouwtoonen. Van haar is in de dichtbundel ter nagedachtenis van Julius Willem Bilderdijk, het aandoenlijke vers aan Jonkvrouwe ***. Dichterlijke arbeid was in die dagen haar tot een veel vermogende affeiding van moedersmart. Van daar hare overbrenging in het Nederduitsch, van het meesterstuk van Robert Southey den Rodrigo de Goth. In de jaren 1823 en 1824 verschenen de 25 zangen van dit belangrijk heldendicht, met een voorbericht van Bilderdijk, en een opdracht der dichteres aan den dichter van het oorspronkelijke. Tusschen de

verzen ter nagedachtenis van den geliefden zoon, en de uitgave van den Rodrigo, gaf zij (1820) nog een afzonderlijken dichtbundel onder den titel van Poëzij. (Rotterd. bij J. Immerzeel).

In 1827 verschenen hare Gedichten, waarin menig heerlijk dichtstuk uit de onuitputtelijke stof van evangelie en bijbelgeschiedonis. Ongeveer op hetzelfde tijdstip verschenen twee gedichten der begaafde vrouw in de Keur van Nederlandsche letteren (bij Westerman): de Dageraad en de Zonnen-ondergang. In 1828 volgde een uitvoerig, deels verhalend, deels beschouwend gedicht, Jezus lijden. Vol van keurige zoowel als innige poezy is de bundel in 1829 te Brussel uitgegeven, onder den titel van Nieuwe Gedichten.

Na de ziekte, die in het jaar 1826 het leven der dichteres bedreigde, maar hoe hevig ook en in de gevolgen ondermijnend, evenwel voor dat oogenblik spaarde, gaf aanleiding tot eene Uitboezeming, waarin zij hare geschiedenis schreef. Dit vers na haar overlijden onder hare papieren gevonden, werd door da Costa uitgegeven. Zij overleed te Haarlem den 16 April 1830. Haar vriend da Costa gaf uit hare nagelatene schriften, in 1835 verzameld, nog een bundel, die bij G.F.N. Suringar te Leeuwarden het licht zag, en schreef hare biografie voor van der Aa's Vervolg van Witsen Geysbeek. Reeds was er in 1831 een levensberigt van haar, door mr. Nic. Carbasius bewerkt, met hare beeldtenis uitgegeven.