Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 17. Eerste stuk

[Elie Saurin]

SAURIN (Elie) werd den 28 Augustus 1639 te Usseau, in de vallei van Pragela, aan de grens van Dauphiné aan de zijde van Pignerol, geboren. Zijn vader Pierre Saurin was toen aldaar predikant en stierf in den dienst der kerk van Grenoble. Elie werd door zijn vader zelven onderwezen, zoo dat hij 18 jaren oud, het academisch onderwijs kon genieten. Hij bezocht achtereenvolgende de hoogescholen te Die, Nismes en Genève, en onderscheidde er zich door gedrag, kundigheden en vooral door zijne scherpzinnigheid in het disputeren met zijne medestudenten, en godgeleerden der R.C. Kerk. In 1661, nam hem de synode van Dauphiné, te Die gehouden, tot proponent aan, en gaf hem aan de kerk te Venterol. Deze bezat hem niet lang, daar hij reeds in het volgend jaar (1662) te Embrun werd beroepen. Terwijl men er aan dacht hem een leerstoel in de godgeleerdheid aan de hoogeschool te Die te geven, was hij, ten gevolge van een vonnis wegens onecrbiedigheid jegens het H. Sacrament, verpligt Fankrijk te verlaten. Hij begaf zich naar Genève en van daar naar Holland, waar hij tegen het einde van Junij 1664 aankwam.

In Julij 1665 werd hij bij de Waalsche gemeente te Delft tot leeraar aangesteld. Gedurende zijn verblijf aldaar nam hij deel in den twist met Labadie, predikant der Waalsche gemeente te Middelburg. Na Labadies ontzetting van den dienst, bood de kerkeraad dier gemeente (1669) hem diens plaats aan.

Saurin sloeg dit beroep af, doch nam de uitnoodiging van den kerkenraad van Utrecht aan, om Wolzogen, naar Amsterdam vertrokken, op te volgen (1671). In Augustus 1673 begeerde hem de gemeente van Dordrecht te bezitten, doch hij bleef te Utrecht, waar hij veel verdriet had van Payen, die hem tot hulpprediker was toegevoegd. Deze wenschte zich van Saurin onafhankelijk te maken, weigerde, op diens verzoek, te prediken, en stelde zich met hem gelijk. Wel werd hij door den kerkenraad veroordeeld, doch hij wist zich door slinksche middelen in de gemeente staande te houden. In 1691 verklaarde Saurin zich tegen Jurieu, met wien hij vervolgens in een godgeleerden strijd trad, 't geen tot het schrijven van verscheiden twistschriften aan beide zijde aanleiding gaf. Op zijn terugreis van de synode te Kampen in September 1702, werd hij door een hevige ziekte aangetast, die hem op Zondag van Paschen 1703 in het graf sleepte, in het 64^e jaar van zijn leven. Hij bleef ongehuwd. Chaufepié legt deze getuigenis van hem af: Mr. Saurin avoit un génie vaste et profond, un discernement exquis, le jugiment net et solide, l'imagination belle, la mémoire heureuse, une présence et une vivacité d'esprit admirable, il parloit facilement et bien, n'ayant jamais écrit ses sermons, qu'il meditait jusqu'aux termes’ etc.

Hij schreef:

Reflexions sur un Libelle intitulè Information pour Nosseigneurs les Etats, et Instruction sur ce qui s'est passé au Synode de Ziriczee: pour les Eglises qui doivent composer le synode de Breda. Utr. Impr. 1692.

Examen de la Théologie de Mr. Jurieu, ou l'on traite de plusieurs points très-importans de la Réligion Chrétienne, comme du Principe de la Foi, de l'idée de l'Eglise, de la justification tion, de l'efficace du Batême, de la Polygamie, de l'Amour du Prochain etc. Et ou l'on fait voir que la doctrine de Mr. Jurieu sur ces Articles est non seulement contraire à ceux des Eglises Reformées, mais aussi d'un très-dangereuse conséquence. La Haye 1694. 2 t. in 8^o.

Hiertegen schreef Jurieu:

Défense de la Doctrine Universelle de l'Eglise et particulièrement de Calvin et des Réformés, sur le Principe et le Fondement de la Foi contre les imputations et les objections de Mr. Saurin. Divisée en trois Parties. Rott. 1695. 12^o.

Suite de la Réponse de Mr. Jurieu, Idée des Sentimens de

Mr. Saurin sur les Mystères de la Trinité et de l'Incarnation. La Réligion du Latitudinaire, avec l'Apologie pour la Sainte Trinité appellée l'Hérésie des trois Dieux. Rott. 1696. 8^o. (waarin Histoire de la conduite de Mr. Saurin et de Mr. Jujieu, dans l'affaire qui s'agite depuis cinq ans).

Remonstrances aux Eglises, qui doivent composer le Synode de Lewaerden. l'An. 1685. 4^o.

Défense de la véritable Doctrine de l'Eglise Reformée sur le Principe de la Foi, contre le livre de Mr. Jurieu, intitulé: Défense de la Doctrine Universelle de l'Eglise. Utrecht 1697. 8^o.

Justification de la Doctrine du Sr. Elie Sauvin, Pasteur à l'Eglise Wollonne d'Utrecht, contre deux Libelles de Mr. Jurieu, intitulé: Idées des Sentimiens de Mr. Saurin etc. et l'autre: La Réligion du Latitudinaire. Utrecht. 1687. 8^o.

Suite de la Justification de la Doctrine du Sr. Elie Saurin etc. Utrecht 1697. 8^o.

Réflexions sur les Droits de la conscience, ou l'on fait voir la Différence entre les droits de la conscience éclairéc et ceux de la conscience errante, on réfute le commentaire Philosophique, et le livre intitulé Droits des deux Souverains, et on marque les justes bornes de la Tolerance civile en matiere de Réligion. Utrecht 1697. 8^o.

Traité de l'Amour de Dieu. Utrecht 1701. 2 vol. 8^o.

Traité de l'Amour de Prochain. Utrecht 1704. 8^o.

Zijn Traité contre l'Antechrist gaf hij niet in het licht.

In de Bibliothéque Wallonne te Leiden berusten: Lettres sur l'affaire de Mr. Elie Saurin, en 1670.

Zie Chaufepié, Dtct. Hist. et Crit. i.v.; La vie et le mort de Mr. Elie Saurin, achter zijn Traité de l'Amour du Prochain; Hist. de l'Edit de Nantes, T. III. P. I. p. 612; Examen de Théologie de Mr. Jurieu, p. 1-74; Nouvelles de la République des Lettres Mai 1701, Art. IV; Catal. de la Bibl. Wallonne à Leyde, p. 8; Supplém. p. 7, 9; Haag, La France Protest.; Hoefer, Nouv. Biogr. gener. Id. 43, p. 365; Rabus, Boekz. v. Europa, 1701, bl. 706.