Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 14

[Christophorus Ostorod]

OSTOROD (Christophorus), een Duitscher en Andreas Voidovius, een Pool, kwamen in Augustus 1618 te Amsterdam. Zij behoorden tot de Socinianen of Unitarissen. Op verzoek der predikanten werden hunne boeken en papieren in beslag genomen en op 't stadhuis gebragt, wijl zij meenden ‘dat zij valschheden en lasteringen inhielden en de eigenaars verandering in de religie zochten aan te rigten.’ Deze beweerden het tegendeel en eischten hun eigendom terug, doch te vergeefs. De regering van Amsterdam zond de boeken naar Leyden om door de hoogleeraren onderzocht te worden. Deze oordeelden, ‘dat zij ketterijen dreven genoegzaam overeenkomende met de Turksche leer.’ De Leydsche wethouders zonden ze hierop aan de raden der staten van Holland, die de zaak voor de vergadering der algemeene staten bragten. Ondertusschen wisten de professoren het onder de hand zoover te brengen dat men de beide mannen zoo spoedig mogelijk het land liet ruimen, en de staten besloten de boeken in 't bijzijn der eigenaars de 9 van Herfsmaand v.d.j. in 't kantoor der Generaliteit te laten verbranden en de eigenaars aan te zeggen binnen tien da-

gen uit de vereenigde landschappen te vertrekken. Te gezetter tijde werd het vuur om de boeken te verbranden aangelegd, doch de eigenaars verschenen niet, ook werden de boeken niet verbrand, maar sommige heeren namen ze uit nieuwsgierigheid mede. De staten schreven ten zelven tijd aan alle de landschappen, dat men op de personen van Ostorodus en Voidovius zou letten. Zij bleven echter nog een wijle tijds in 't land, inzonderheid in Friesland, daar zij een verantwoording opstelden en heimelijk lieten drukken. In deze schriften aan de staten gerigt, verdedigden zij hun gevoelen tegen het oordeel der professoren, met beklag ‘dat se 't onrecht waren veroordeeld; omdat men hen en hunne boeken, op het oordeel van 3 of 4 theologanten, zonder hen te hooren, had veroordeeld’. ‘Maar dat al te haastig oordeel wijten wij U.L.H. niet zoozeer als wel Uwe theologanten, want gij zijt zoo van hen onderwezen’. ‘Langs dien weg, meenden zij, ging men de menschen om geloofssaken ten viere.’

Zie Bor, Nederl. Oorl. B. XXXV bl. 17; Uitenbogaert, Hist. bl. 307-309; Brandt, Hist. d. Ref. D. I bl. 839, 440.