Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 14

[Cornelis van Oeveren]

OEVEREN (Cornelis van), afkomstig uit twee burger familien, van 's vaders zijde uit Krimpen op de Lek, van moeders zijde uit Rotterdam. Zijn vaderlijke grootvader was Hubertus van Oeveren, te Krimpen op de Lek, proponent bij de Gereformeerde kerk, 7 Julij 1683 bij het Edelmogend collegie der admiraliteits op de Maze tot predikant aangesteld, onder commando van den schout bij nacht Almonde. Cornelis werd den 18den November 1694 te Krimpen op de Lek geboren. Toen hij acht jaren oud was werd zijn vader die schipper was, tot 's lands dienst geprest. Gedurende de 13 maanden die deze in dienst bleef, vergezelde zijn zoon hem naar het oorlogstooneel. Te Rotterdam wedergekeerd, bestelde hem zijn vader eerst bij een schoenmaker, vervolgens bij een wagenmaker en in 1718 zette hij zich als wagenmaker op de Wijnhaven, en trad twee jaren later in het huwelijk met Neeltje Strytdonk, in 1689 geboren, een afstammeling van het geslacht Assendelft. Reeds in 1709 had hij zijn vader verloren. Hij zelf gaf van dat overlijden het volgende berigt:

‘Den 9den April van het jaar 1709 stierf mijn vader. Hij was een man, naar den mensch gesproken, ongelukkig van zijne wieg tot zijn dood, doch is zeer christelijk overleden. Twee uren voor zijn sterven, riep hij mij nog aan zyn bed, en zeide: Gy zyt mijn oudste zoon, ik geef u de les, die prins Frederik Hendrik aan zyne kinderen gaf: “Eert God en houd zijn gebod, eert ook uwe moeder en houd vrede onder malkanderen”. Voorts zeide hij: ik ga nu henen naar mynen Vader in den hemel, daar heeft Jezus Christus, zijn eeniggeboren zoon, voor mij een plaats bereid; want in zyns Vadershuis zyn vele woningen”. Zijne laatste woorden waren: “Het is of er een rouwband voor myne oogen word gebonden, en

zant in mijne ooren gestrooit, maar myn geheugen wordt hoe langer hoe grooter en mijne zielsvermogens hoe langer hoe frisscher”. Zó sprekende nam God hem op in zijne eeuwige heerlijkheid.’

Na den dood zijner eerste vrouw huwde hij in 1728 met Neeltje van der Baars geboren van Berkel, en toen ook deze gestorven was (14 Febr. 1748) nog in hetzelfde jaar (26 April) met Magchiltje Bellaert. Van zijn jeugd af maakte hij zich bekend als een groote vriend van het huis van Oranje-Nassau en werd de hoofdpersoon der Oranjegezinde kleine burgerij. Het was vooral aan hem te danken dat Willem IV door Rotterdam tot stadhouder, kapitein generaal en admiraal werd benoemd. Hij zelf geeft in een werk, waarin hij zijne levensgeschiedenis verhaalt, en na zijn dood onder den titel van Levensbeschryving van Cornelis van Oeveren - waarin zyne geboorte, opvoeding, verrichtingen, gewigtig Aandeel in de verheffing van zyne Doorluchtige Hoogheid in 1747 en verdere bedryven, benevens zyn getrouwe aankleving aan het gezegend Huis van Oranje, en verscheide ontmoetingen van Hoog-aanzienlijke personen worden voorgesteld en is in het licht gegeven, een breedvoerig verhaal zijner verrigtingen. ‘Die dag (der verheffing van Willem IV te Rotterdam tot stadhouder) (dus eindigt hij) die mij zo lang door de gedachten gemaalt had, liep dus zo gelukkig af. Myne ontwerpen, die ik menigmaal met myne vrienden had overlegd, wierden dus ten uitvoer gebragt. Myne daden hadden geringe beginselen, maar groote eindens. Ik mag zeggen, zonder te roemen, dat ik een van de eerste in gansch Holland ben, die de verheffing van zyne Hoogheid opentlyk durfde voorstaan. Dit maakte mij een naam onder myne land- en stadgenooten. Mijn voornemen volbragt zijnde, gedroeg ik my verder zoo als ik altoos gedaan had, als een gehoorzaam ingezeten. Nergens wilde ik my nu meer mede bemoeijen. Sommige myner medeburgers kregen concepten in 't hoofd, daar ik my niet konde noch wilde meede vereenigen.’ Hij werd den ‘prinselijken wagenmaker’ genoemd. Zijn portret werd vervaardigd en gretig door de prinsgezinden gekocht, niet zelden werd hij door de regering van Rotterdam met vrucht gebruikt tot voorkoming of demping van oproeren; bij Willem IV, de prinses gouvernante en bij Willem V was hij zeer gezien, had de vrije toegang tot het hof en kwam met vele aanzienlijken in aanraking. In 1748 werd hij hof-hellebardier bij de admiraliteit op de Maze, welk ambt hij tot zijn dood toe bekleede. Hij overleed 14 Mei 1787, in den ouderdom van 92½ jaar en werd vier dagen later in zijn geboorteplaats Krimpen op de Lek begraven. Behalve het bovengemeld werkje werd van dezen van Oeveren in het licht gegeven: Dagverhaal van de Rotterdamsche historie wegens de verkiezing van

Willem Carel Hendrik Friso, prince van Orange, tot stadhouder enz. der vereenigde Nederlanden, voorgevallen 19 April 1747, opgesteld door C.v.O., gedrukt voor de uitgevers bij de boekverkoopers in de Hollandsche steden te bekomen 1747. Hij zelf bezorgde in 1751 een tweeden druk van dit geschrift met een opdragt aan zijne Doorl. Hoogheid. Hij beoefende ook de rijmkunst, blijkens eenige ter eere van het Oranjehuis door hem vervaardigde rijmen, die, volgens zijn eigen getuigenis, de goedkeuring van twee door hem genoemde, doch overigens geheel onbekende dichters wegdroegen. Bij gelegenheid dat zijne afbeelding door G. Bakhuysen geschilderd en P. Tanjé gegraveerd, in het licht verscheen, vereerden sommige het met gedichten, van welke er drie bl. 53 en 54 van de Levensbeschrijving zijn gedrukt. De schilder Stolker vervaardigde een carikatuur prent met van Oeveren's portret met deze regels:

Zie, Levensbeschrijving, in 3en tekst aangehaald. Astrea 1858. bl. 134. Muller, Cat. v. portr.