Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 12. Eerste stuk

[Bernhard Mandeville]

MANDEVILLE (Bernhard), een geneesheer van Franschen afkomst, in 1670 te Dordrecht in Holland geboren, werd aldaar Med. d^r. hield zich echter den meesten tijd in Engeland op en stierf den 19 Jan. 1733 in het 63^e jaar zijns levens. In zijne laatste levensjaren hield hij zich meest bezig met het zamenstellen van allerlei natuurkundige schriften als The Grumbling Hive, or knaves turned Honest 1706. Hierop gaf hij in 1714 aanmerkingen en in 1729 zes gesprekken, die alle in 1732 gezamentlijk uitgegeven werden met den titel:

The fable of the Bees, or private vives public benefits. With an essay on charity and charity schools and a search into the Nature of society. Londen vol. II. 8^o. 2^e edit. 1723; 3^o 1729, 6^e Londen 1732, 8^o. 7^e Londen 1734 2 vol. 8^o. Na de 6^e uitgave verscheen de Fransche overzetting getiteld: La fable des Abeilles, ou les Fripons devenus honetes gens avec le commentaire ou l'on prouve que les vices des particuliers tendent a l'avantage du public. Londres 1740. 8^o. 4 Tom. In dit gedicht van 400 regels, stelt hij een bijenzwerm als eene gelukkige staat voor, ofschoon er alle ondeugden in heerschen, die echter door de invoering van waarheid en deugd geheel verdwijnen. Tegen deze fabel schreef een Anonymus: A letter to the Right honourable Lord C, in het Londensch journaal van 27 Julij 1723. Mandeville schreef daar tegen:

A vindication of the Book from the Aspersions condaind in a Presentment of the grand Jury of Midlesex in het Londensch journaal van 10 Aug. 1723. Hier tegen schreef Richard Fiddes, General Treatise of Morality formed upon the principles of natural Reason only. Lond. 1724 8^o. Voorts verscheen:

Vice and Luxury public Mischiefs, or remarks on a Book

intitled: The fable of the Bees, by John Dennis. Lond. 1724. 8^o.

Remarks upon a Book entittled etc. in a letter to the author by William Law. Londen 1724. 8^o.

Bijzonder merkwaardig is: Practice of virtue tends to the wealth of proverty, benefit or disadvantage of a People? In which the Pleas offered by the author of the fable of the Bees or private vices public benefits for the usefurness of vice and Roguery are considered. With some Thoughts concerning toleration of public stews. By Bluet Londen 1725. 8^o.

Deze fabel werd voorts door Hutchinson te Dublyn in het 1^e deel der Hibernicus letters, door Archibald Campel in de Aretologia door Wasburton in The divine legation of Moses B. I. Sect. V. en door George Berkely in Alciphron or the minute philosopher bestreden.

A letter to Dion occasioned by a book called Alciphron or the minute philosopher. By the author of the fable of the Bees. Lond. 8^o. Toen eindelijk Alexander Innys, een Th. doctor, de fable of the Bees grondig had weerlegd, verbrandde Mandeville, waartoe hij zich verbonden had, zijn boek. Hij verscheen den 1 Maart 1728 welgekleed te Londen voor de St. Jacobs-poort, verklaarde zich bij het wegens den geboortedag der Koningin ontstoken vreugdevuur, voor den schrijver van den Fabel en wierp het in het vuur. In Duitschland schreven Professor Reimarus te Hamburg, in Progr. quo fabula de apibus Mandevillii examinatur. Weimar 1728, Joh. Fred. Jacobi in zijne Betrachtungen über die weisen Absichten Gottes bei den dingen, die wir in der menschlichen Gesellschaft und den Offenbarung antriffen. Hannov. 1729, Feuerlin (Göttingen 1748) en Elsner in Berlijn 1747 tegen deze fabel.

The Virgin Unmasked. Lond. 1709. 8^o.

An enquiry of Honour and Usefulness af Christianitity in War. Lond. 1731. 8^o.

A Treatise of the Hypocondriae passions.

An enquiry into the causes of the frequent executions at Tyburn Lond. 1723. Voor de eerste maal in het British Journal.

Tree Thoughts on religion, the Church and national Happiness by B.M. Londen 1728. 8^o. Londen 1733; in het Fransch vertaald door van Effen, La Haye 1723 8^o. Amst. 1729, 1738, 2 d. 8^o., in het Duitsch, Leipzig 1726. 8^o.

Zie Bibl. Univ.; Jöcher, Gelehr Lexic. i.v.; Adelung und Rotermund, Fortzetsung u. Ergänzungen, i.v.; Windheim, Phil. Bibl. B. II. S. 512; Henders; Adrastea, B. IV. St. II. S. 234, 235; Baumgerten, Nachrichten von merkw. Büchern B. VIII. S. 50, 61, 445; Fortges, Samml. von alten und neuen theol. Sachen 1745 p. 940; Leipz. Gelehr. Zeit. 1729. p. 98.