Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Georgius Horn]

HORN (Georgius), Hornn, Hornius, werd in 1627 te Kemnath in den Opper-Paltz geboren, doch in zijne jeugd door de Boheemsche onlusten naar het Baireuthsche, vervolgens naar Nurnberg en de omstreken gedreven. Later werd hij hofmeester van een Engelsch edelman, wien hij dan eens naar 's Hage dan weder naar Engeland, waar hij de zijde der Presbyterianen hield, volgde. Zijn verblijf in Engeland gaf hem aanleiding tot drie werken, die de geschiedenis en aangelegenheden van dit land uit verschillende oogpunten doen beschouwen. Doch daarbij bepaalde zich de vruchtbare pen van den geleerden jongeling niet. Twintig jaren oud schreef bij reeds eene geschiedenis der wijsbegeerte en gaf kort daarna een nieuwe uitgave van Sulpitius Severus in het licht. Zoo groot was zijn naam, dat hij in 't laatst van 1647, te gelijk met Gronovius, voor een literarisch professoraat in aanmerking kwam, terwijl het volgende jaar hem het theologisch doctoraat zag verkrijgen. Welligt op aanraden van Spanheim en Heinsius werd hij hoogleeraar in de historien, staatsleer en aardrijkskunde te Harderwijk, en na deze waardigheid tusschen de vijf en zes jaren bekleed te hebben, te Leyden tot hoogleeraar in de geschiedenis en bestuurder van het Collegium Oratorium benoemd, waar hij door zijn onderwijs en geleerde geschriften zijn roem staande hield. Toen men te Nijmegen eene hoogeschool wilde oprigten werd

Hornius eerst door brieven, naderhand door een hoogst aanzienlijke bezending aangezocht om, op eene zeer groote wedde, zich aan haar te verbinden. Hij verschoonde zich echter beleefdelijk.

In latere dagen werd hij de beklagenswaardige speelbal van listige goudmakers en wigchelaars; men bedroog hem terwijl men hem groote sommen gelds ontvreemde, en bittere smart over het geleden verlies en duister bijgeloof benevelden hoe langer hoe meer zijnen eenmaal zoo helderen geest.

Jöcher deelt mede dat hij voor f 5000 werd opgeligt en eens geheel nakend op de straat liep, roepende: An tu unquam vidisti hominem paradisiacum? Ego sum Adam.

Op het allerlaatst van zijn leven eenigermate hersteld zijnde, besloot hij als hoogleeraar der godgeleerdheid naar Heidelberg te vertrekken, edoch hij stierf nog te Leyden, den 10 November 1670.

Hornius was een der vruchtbaarste schrijvers zijner eeuw en schreef zoo gemakkelijk allerlei historien en boeken over de aardrijkskunde en tijdrekenkunde ter neder, als eertijds aan Ovidius zijne verzen ontvloeiden. Men beschuldigt hem zijne werken, veelal onder de tabakspijp losweg, zonder andere schrijvers behoorlijk te raadplegen, geschreven te hebben, ja zelfs van letterdieverij. Saxe ontzeide aan zijne geschriften alle waarde, en inderdaad niet ten onregte. Zij zijn zonder oordeel, vlugtig op papier geworpen. Hij was echter de eerste die de kerkelijke geschiedenis in tijdvakken verdeeld heeft. Dat hij, volgens Burman, de Latijnsche poëzy zou beoefend hebben, is niet waarschijnlijk, ten minste de door den hoogleeraar aangehaalde poëmata zijn niet van hem, maar van Guilielmus Hornius, die volgt. J.F. Gronovius noemt hem ‘bonus noster Κερανἱας. Hij schreef:

Tract. de Palatinatu superiore et Electoratu Rheni in Repraesent. Reip. Germ., Nurnb. 1657, 4^o.

De Ecclesiae Anglicanae statu hodierno, uitgegeven onder den naam van Honorius Reggius.

Res gestae in Angliâ, Scotiâ et Hiberniâ.

De insulâ et oppido Batavorum, Hardervicii 1648, 4^o.

Rerum Brittannicarum libri VII, L.B. 1648, 8^o.

Historia Philosophiae lib. VII., L.B. 1655, 4^o.

Sulpitii Severi Opera omnia, L.B. 1647, 1654, 8^o.

Geographia vetus sacra et profana cum tabb. Peutinger.; - Accuratissima orbis antiq. delineatio, Amst. 1653, max. fol.

Diss. de aetate mundi et auctoris defens. pro verd aetate mundi.

Historia Ecclesiastica, L.B., 1665, 1687, 12^o., cum notis D. Hartnaccii, Lips. 1677.

Arca Noae s. hist. imperiorum et regnorum, L.B. 1666, Gorinch, 1677, 12^o.

Orbis imperans c. notis ed. Joachim Feller.

Orbis politicus c.n. ed. Otto Mencke.

Introd. in Hist. Univers.

Notae in Sleidarum de 4 monarchiis.

Hist. nat. et civil.

Dissertt. hist. et polit. L.B., 1668, 12^o.

De origg. Americanis lib. IV, Hag. 1652, 8^o., gunstig beoordeeld door J.F. Gronovius (Burm. Syll. T. III. p. 292).

Utysses s. studiosus peregrinans.

Sleidanus de IV monarchiis c.n. Meibomii et Hornii, L.B. 1669.

Notae in Franc. Burgersdicii Ideamp oliticam.

Observatt. in Boxhornii Institutiones politicas.

Gebri Arabis Chymia, sive traditio summae perfectionis et investigatio magisterii, - emendata a C. Hornio. Acc. ejusdem medulla Alchymiae gebricae. Omnia edita a G. Hornio, L.B. 1668.

Kerkelijke en wereldlijke Historie, van de scheppinge der Werelt tot 't jaer 1666. In 't Latijn beschreven door G.H. In het Nederd. vertaalt. Waaraen is bijgevoegt de Kerkelijke en Wereldlijke Historie sedert den jaer 1668 tot 1684 door B. Becker, verciert met 20 kooperen platen en vaerzen, Amsterd. 1685, 8^o. Den laetsten Druk. Nevens een derde vervolg tot den jare 1696 door Melchior Leydekker, 's Grav., z.n.v. pl. of dr., Amst. 1735, 1739, 8^o.

Ook verscheen:

Verder Vervolg van de Kerkelijke Historie van dr. Hornius, beginnende met het jaar 1666 tot het jaar 1687. In het Latijn beschreven door M. Leidekker. In het Nederduitsch vertaeld, Amst. 1696, 8^o.

Het licht der Kerkelijke en Wereldlijke Historien door de Goddelijke en Menschelijke aardbeschrijving der aal-Oude bekende Weereld aengesteken, van 't begin der Schepping, door alle de bedeelingen der Tijden en Staten tot in de latere eeuwen heen schijnende. Ons in meer dan vijftig nauwkeurige Landtafelen volgens de vermaardste Aardbeschrijving afgebeeld. - Verrijkt met een nutte inleyding van den Heer G. Hornius, in zijn leven Professor in de Historien, in de Academie tot Leyden, Amst. 1681, gr. fol.

Ook gaf hij een Latijnsche overzetting van Io. Nieuwhoff, Nederl. Gezantschap naar den grooten Chan der Tartaren, Amst, 1668.

Een brief van hem komt voor in R. Neuhusii Epp. adopt. p. 301, 302.

Zie Bibl. Univ., i.v.; Jöcher, Hoogstraten, Luiscius, Kok, Nieuwenhuis, Kobus en de Rivecourt, Saxe' Onom., T. IV. p. 513; P.J. Doerffler, Symb. ad vitam G.H. Baruth. 1728 4^o.; J.A. Flessa, Dissert de vita G.H., Baruth, 1738, 4^o. Burmanni Syll. Epist., T. III. p. 206, 502. T. IV. p. 91; Königii Bibl. Vet. et Nova, voce; Magiri Eponymologic., voce; Baillet, Jugemens, T. II. p. 68, Nr. 198; Morhofii Polyh. Philos, L.I.C.I. ¶ 5, p. 4, L. II. Part. I. C. II. ¶ 5, p. 152, ¶ 11. p. 157, L. IV. ¶ 12, p. 471; Polyh Pract. L. II. ¶ 3, p. 492, ¶ 6, p. 494, ¶ 13, p. 498, L. V. ¶ 552. T. II, J. Fabricii Hist. Bibl., P. III. p. 55; Krantzius ad Conriagium Saec. XVII. C. V. p. 216; Foppens, Bibl Belg., T. I. p. 338; Jc. Bure. et Frid Otton, Menckeniorum, Bibliotheca Militum doctorum, Nr. CXIV. p. 238-241; Cat. Bibl. Bunav., T. I. Vol. II. p. 1338; Corn. Val. Vonckius, voor Huijgen, Beschrijv. van Doesburg, bl. 81-83, 92, 93; Schrassert, Beschrijv. van Harderwijk, bl. 82; In de Betouw, Quartierlijke Acudemie, bl. 5; Roukens, Orat de Acod. Neom, p 9; Bouman, Geschied. der Geld. Hooges, D. I. bl 166 volgg; Kist en Royaards, Archief, D. IX. bl. 495; Siegenbeek, Geschied. der Leyds. Hooges., D I. bl. 170, D. II. bl 133; Soermans, Kerk. Reg., bl. 69; Abcoude, Naamr. van Ned. Boe., bl. 172; Derde Aanh. van Ned Hoek., bl. 74; Vierde Aanh van Ned. Boek., bl. 46; Bibl. Brem., Cl. I. T. II. p 195; Bibl Thijs., p. 32: Cat Scheidii, p. 49; Cat. Emt., T. I. p. 196; Cat. Pareau, p. 81; Cat. à Roy, T V. Nr. 2116; Bodel Nyenhuis, Topogr. Lijst der Plaatsbeschriju., Nrs. 63, 586, 636, 642, 707, 726, 750, 774, 809, 838, 2847.