Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Jacobus van Hoogstraten]

HOOGSTRATEN (Jacobus van) aldus naar het dorp van dien naam in Brabant, waar hij geboren is, genoemd, studeerde te Leuven, werd aldaar meester in de vrije kunsten, begaf zich vervolgens in de orde der Dominikanen, werd prior van het Dominikaner klooster te Keulen, doctor en hoogleeraar in de godgeleerdheid, en kettermeester van Keulen, Mentz en Trier. Een bekeerde jood,

Pfeffenkorn geheeten, had, door hem aangespoord, bij keizer Maximiliaan er op aangedrongen, om alle boeken der Joden, daar deze toch niets anders dan lasteringen tegen Christus behelsden, ten vure te doemen. De keizer had het gevoelen van Reuchlin gevraagd, en deze bewerkte dat aan de Joden hunne boeken werden teruggegeven. Maar nu stortte zich al de verbolgenheid van Hoogstraten en de Dominikaner monniken over Reuchlin uit. Zijne schriften werden verbrand. Hij zelf werd met een kettergerigt bedreigd, en alleen de vrijspraak van Leo X (die in zijn hart geenszins een vriend der monniken was) kon hem voor openbare vervolging behoeden. In dien strijd hadden alle geletterden en geleerden (Humanisten) het levendigst aandeel genomen. Alle vrienden des lichts en der wetenschap schaarden zich aan Reuchlins zijde. Het was als het ware het voorspel van hetgeen Erasmus het Luthersche Treurspel noemde; eene schermutseling aan de voorposten, waarop weldra de groote worstelstrijd tusschen licht en duisternis, tusschen waarheid en verouderde dwaling zou aanvangen. Het was bij die gelegenheid dat de bekende Epistolae Obscurorum virorum het licht zagen. Paul Jovius schrijft dat Hoogstraten er zoo door getroffen werd dat hij van schaamte stierf. Hij leefde echter nog tien jaren, en stierf te Keulen. Zijne vijanden vervaardigden op hem het volgende grafschrift:

De vervloekte dichter, zijn de woorden van Miraeus, had beter gedaan van te schrijven:

Zijne schriften, meest alle in barbaarschen stijl en te Keulen gedrukt, zijn:

Margarita Philos. Moral. lib XII, 1521, 4^o.

Destructio Cabalae s. Cabalisticae perfidiae lib. IV adv. Joannem Reuchlinum, ad Leonem X Pont Max. 1618, 4^o. ap. Quentelium.

Contra Dialogum de Caussa Reuchlini falso inscriptum Gregorio Benigno, Archiep. Nazareno.

Apologiae aliquot contra Reuchlinum.

Acta iudiciorum inter eum et Reuchlinum. Haganoae 1518.

Defensio Principum Alemaniae, advers. Pet. Ravennatem I, Quod sceleratos insepultos in ligno detineant Justisicatoriam Principum contra eumdem.

Adversus petentes auxilium a maleficis.

Contra presbyteros concabinarios.

De purgatorio, Antv. 1526, 8^o.

De Christiana libertate Tractatus V contra Lutherum, Ibid. 1526, 8^o.

De Fide et Operibus.

Dialogus de veneratione et invocatione sanctorum 1524.

Contra VIII Lutheranorum blasphemias.

Colloquiorum cum D. Augustino lib. VI contra Lutherum, typis Quentelianis, 1524.

Zie Biogr. Univ., Jöcher, Hoogstraten, Luiscius, Val. Andreas, Bibl. Belg., T. I. p. 527; Miraeus, in Eligiis; Aschbach, Allgem. Kirchen-Lexicon, i.v.; Erasmus, Lib. XIX. Epist. XIII. ad Joan a Lasco; Eckhard et Quetif, Biblioth. Domin., p. 67, waaruit Haxheim in Bibl. Col. p. 144, 145, zijn berigten heeft getrokken; Sweertii Ath. Belg, p. 363; Saxe, Onom., P III. p. 80, 81; Meijerhoff, Joh. Reuchlin und seine Zeit; Neudecker, Gesch der Herv. in Duitschland van 1517 tot 1532, St. I. bl. 177, 178; Mosheim, Kerkel. Gesch., D. VI. bl. 55; Pauw, Lev. van Luther, bl. 85; Ter Haar, Geschied. der Kerkherv., D. I. bl. 52; P. Burmannus, ad Lotichium, T. I. p. 282