Biographisch woordenboek der Nederlanden. Deel 8. Tweede stuk

[Petrus Hondius]

HONDIUS (Petrus) of de Hond, broeder van den vorige, werd te Vlissingen geboren, studeerde te Leyden in de godgeleerdheid, en onder den hoogleeraar Clusius in de kruidkunde. Ook was hij bijzonder bevriend met Ch. Porret, apotheker en begunstiger van den kruidtuin aldaar. In 1606 werd hij predikant te Neuzen en diende de Hervormde gemeente aldaar tot in 1621, toen hij overleed. Daar hij ongehuwd was, woonde hij in bij den burgemeester Johan Serlippens, die de zoogenaamde Moufe- of Moffenschans met de daarbij behoorende gronden in eigendom verkregen hebbende, ze in een fraaije buitenplaats herschiep.

Hondius, een geleerd en dichtlievend man, en tevens een beoefenaar der kruidkunde, bragt, door zijne ruime tijdelijke middelen daartoe in staat gesteld, al zijn vlijt ten offer, om hier een eerst en hoogst belangrijk voorbeeld van tuinbouw te leveren. Dit vernemen wij uit zijn dichtwerkje getiteld:

Dapes inemptae of de Moufeschans, dat is de soeticheydt des Buytenlevens, vergeselschapt met de Boucken, afgedeelt in X Gangen. Nieuwe Editie. Nu eerst bij den Autheur uyt laeten gaen, 't samen met zijn Hofwetten, Leyd. 1621, 8^o.

Eerst verscheen zijn Hof en Tafel in 12^o., doch toen een onbekend R.C. geestelijke die uitgaaf gehekeld had, wijl de inhoud er van alleen het keukenwerk of de spijsbereiding bevatte, gaf hij, ‘ook uit een onweerstaanbare begeerte om alzoo zijne hoven, die toen reeds waren, voor de vergetelheid te bewaren’, dezen nieuwen druk.

Dit thans zeldzaam voorkomend werk is van een algemeene opdragt aan zijn vriend, den burgemeester Serlippens, voorzien en bestaat uit tien gangen of afdeelingen, elk afzonderlijk nog aan voorname personen opgedragen. I. Ste-leven vergeleken bij het buytenleven, toegeëigend aan Guliaume de Soete Haultain, admiraal van Zeelandt; II. Buytenhof, aan Dierick van Haestrecht, heere van Druynen en Gansoyen etc.; III. Bloemhof, aan Christiaan Porret, vermaerden apothecaris, simplicist ende herbarist; IV. Moes-cruyden, aan Caspar Pilletier, geleert en de vermaert medicijn der stadt Middelburgh; V. Ghenees-cruyden, aan Everardus Vorstius, hooch-

geleert ende vermaert professor in de Medicijne ende curateur van den hof der universiteyt van Leyden; VI. Spyse, aan Johanna de Burghgraven, huysvrouwe van den heere Johan Serlippens, oud-burghmeester van Axel, Neuzen, Biervliet; VII. Ouffeninghe naer den eten, aan Pieter Courten, trouw ende vermaert coopman tot Middelburgh; VIII. Ouffeninghe op 't Cantoir, aan Johan Huyssen, heere van Cattendijck, ghecommitteerde raet 's lants ende gravelicheydts van Zeelandt; IX. Wandelinghe naer 't studeren, aan H. van Tuyll van Seroorkerke, heer van Stavenisse, ghecommitteerde raet ter admiraliteyt van Zeelandt en X Morgenstont-werck, aan Jacobus Hondius, trouwen ende welgeleerden predicant tot Vlissinghe, terwijl ten slotte de Hofwetten zijn opgedragen aan dr. Jeremias van Daalen, vermaert ende ervaren medicyn. Daniel Heinsius vereerde het werk met een lofdicht. Ook was de schrijver bevriend met Jacob Cats, gelijk blijkt uit zijn dichterlijke werken, waarin hij van zijn ‘lieve vrient Hondi’ en meermalen van het werk de Moufeschans gewaagt.

Hondius had grooten roem als kruidkundige, en was in drukke briefwisseling met geleerden van zijn tijd.

En onder die zijnen beroemden lusthof bezochten wordt ook prins Maurits genoemd.

Dat hij een groot kruidkenner was blijkt voornamelijk uit de 3e, 4e, 5e en 7e afdeeling van zijn werk, vergeleken met Dodonaeus, Cruydtboeck, bl. 569, 1412, 1476 enz., daar het blijkt dat Hondius hier het eerst heeft aangekweekt het katoenkruid van Canada (Apocynum Canadense), het Chrysantemum of Batates Canadense, door hem eerst Artissokken onder de aerde genoemd, hebbende hij zelf Dodonaeus teregt gewezen omtrent het limoenkruid.

Behalve de Mouffeschans gaf hij in het licht: Leo Belgicus, hoe est Inferioris Germaniae Provinciarum Septemdecim status hodiernus, L.B. 1598, 4^o. Ook arbeidde hij aan een dichtkundige beschrijving van den Spaanschen oorlog en aan een Herbarius Indicus of Afteekening en beschrijving van Oost- en West-Indische gewassen.

Mogelijk was hij dezelfde wiens mss. Lat. gedichten nog op de bibliotheek der Leydsche hoogeschool berusten.

Zie Smallegange, Chron. van Zeel., bl. 769; La Rue, Gelett. Zeel., bl. 212 volgg.; Vrolykhert, Vliss. Kerkhem., bl 58; Witsen Geysbeek, Biogr. Anth. Crit. Woordenb., D. IV. bl. 232; De Moffeschans, door J. van der Baan, in Cassandria, Zeeuw-Vlaamsch Jaarboekje voor 1856; Petrus Hondius door A. Walraven, in Cassandria voor 1857; Le Francq van Berkhey, Natuurl. Hist. van Holl, D. III. bl. 1496; Cats, Ouderd. en Buytenlev.; Euterpe, D. I. bl. 104; Gerdes, Florib. Lib. rar., p. 173; Bibl. Röver, T. II. p. 227; Bibl. publ. Acad. Leid.